Της Cora Wang
Μετάφραση: Αλία Ζάε
Το φως του ήλιου διαχέεται μέσα από κλαδιά δέντρων που λικνίζονται ανάλαφρα. Ένας πεντακάθαρος γαλανός ουρανός και ένα γλυκό αεράκι κάνουν αυτή την ημέρα ιδανική για μια βόλτα έξω από το σπίτι. Σε όλο το πάρκο ζευγάρια, οικογένειες και φίλοι κάθονται δυο-δυο ή σε τριάδες απολαμβάνοντας τα τελευταία καλοκαιρινά ίχνη. Μέσα σε αυτήν τη γαλήνια όαση, μπορεί και να ξεχάσεις ότι βρίσκεσαι στο μέσον της μεγαλύτερης μητρόπολης της Αμερικής.
«Κάθε μέρα, εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν τον περίπατό τους στο Σέντραλ Παρκ…Ποτέ δεν σκέφτονται ότι κάποιος μπήκε στη διαδικασία να σχεδιάσει αυτά τα μέρη», λέει η Λούσι Λόουλις [Lucy Lawliss], συμπροεδρεύουσα του Εθνικού Συλλόγου των πάρκων Όλμστεντ [National Association of Olmsted Parks], σε συνέντευξή της στο Elite Magazine. «Ξεχνάμε ότι αυτά δεν είναι απλώς τυχαία κομμάτια φύσης που ξέμειναν στην πόλη».
Η γέννηση του Σέντραλ Παρκ τον 19ο αιώνα είχε βαθιά επίδραση στη βιομηχανία της αρχιτεκτονικής τοπίου. Ο Φρέντερικ Λο Όλμστεντ, ένας από τους πρωταρχικούς δημιουργούς, έγινε γνωστός ως ο πατέρας της αμερικάνικης αρχιτεκτονικής τοπίου. Η αξιοσημείωτη κληρονομιά του συμπεριλαμβάνει το Πρόσπεκτ Παρκ [Prospect Park] στο Μπρούκλιν και το Κτήμα Μπίλτμορ [Biltmore Estate] στην Άσβιλ της Β. Καρολίνας, , ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα έργα.
Αυτό που κινητοποιούσε το έργο του Όλμστεντ ήταν η πρόθεσή του να προσφέρει καλαίσθητους και προσβάσιμους χώρους πράσινου σε ανθρώπους κάθε οικονομικής επιφάνειας. Πίστευε στην αναζωογονητική και θεραπευτική δύναμη της φύσης, όπως και στην ικανότητά της να ενθαρρύνει το κοινοτικό αίσθημα, προπαντός στα αστικά περιβάλλοντα.
Οι απόψεις του είναι ιδιαίτερα επίκαιρες σήμερα, που έχουμε να αντιμετωπίσουμε την πανδημία του COVID-19. Καθώς οι κλειστοί χώροι δεν θεωρούνται ασφαλείς, οι άνθρωποι βγαίνουν έξω για να συναντήσουν τους φίλους και τους συγγενείς τους. Μέρη όπως το Σέντραλ Παρκ αποτελούν ασφαλή περιβάλλοντα, όπου οι άνθρωποι μπορούν να χαλαρώσουν και να πάρουν καθαρό αέρα.
Η ενσάρκωση των αμερικανικών αξιών
Το Σέντραλ Παρκ ήταν το πρώτο πάρκο σε αστικό τοπίο στις ΗΠΑ. Η ιδέα για τη δημιουργία ενός μεγάλου χώρου πράσινου στη Νέα Υόρκη είχε προταθεί ήδη από τη δεκαετία του 1840. Παρόλα αυτά, η κατασκευή δεν ξεκίνησε μέχρι το 1857, όταν ο Όλμστεντ και ο συνεργάτης του, Κάλβερτ Βο [Calvert Vaux], κέρδισαν τον διαγωνισμό ανάθεσης του σχεδιασμού του πάρκου με την πρότασή τους Greensward. Το έργο διήρκεσε σχεδόν δυο δεκαετίες και κόστισε 10 εκατομμύρια δολάρια. Επίσημα, ολοκληρώθηκε το 1876, μετά από τον Εμφύλιο.
Σχεδόν όλο το Σέντραλ Παρκ οικοδομήθηκε πάνω σε έδαφος δύσκολο για κατασκευές οποιουδήποτε είδους. Επιλέχθηκε εξαιτίας της βραχώδους του σύστασης, που το έκανε ακατάλληλο για εμπορικά κτίρια.
Ο Υπερβατισμός [Transcendentalism] ήταν μια αντίληψη βασική στη δημιουργία του Σέντραλ Παρκ. Αυτή η φιλοσοφία, που αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1830, βασίζεται στην πίστη στην εγγενή καλοσύνη του ανθρώπου και της φύσης. «Σε αυτήν τη χώρα, η φύση ήταν από την αρχή μια κεντρική ιδέα», λέει η Λόουλις.
Ο Όλμστεντ ταξίδεψε στην Ευρώπη και αφιέρωσε τον χρόνο του στη μελέτη πολλών ευρωπαϊκών πόλεων. Παρατήρησε ότι, ενώ είχαν πολλές καλοσχεδιασμένες πλατείες, ιστορικούς καθεδρικούς και όμορφα πλακοστρωμένους δρόμους, η σύνθεσή τους αποτελείτο κυρίως από κτίρια – δεν υπήρχε πολλή φύση.
Ο Όλμστεντ είδε στο έργο του Σέντραλ Παρκ την ευκαιρία να κάνει τη φύση αναπόσπαστο μέρος του αμερικανικού βιώματος, ακόμα και για αυτούς που ζούσαν στις πόλεις. «Έλεγε πως η δημοκρατία μας θα έπρεπε να βασίζεται στη διάθεση χώρων πράσινου για όλους», εξηγεί η Λόουλις. Μετά από την επιτυχημένη ίδρυση του Σέντραλ Παρκ, και άλλες αμερικάνικες πόλεις άρχισαν να αφήνουν επίτηδες πράσινους χώρους κατά την ανάπτυξή τους, πράγμα που οδήγησε σε ένα μοντέλο αστικού τοπίου που θα διαρκούσε για πολλές γενιές.
Μια ματιά στο μέλλον
Οι αρχιτέκτονες τοπίου αντιμετωπίζουν την εξής πρόκληση: να διατηρήσουν την ισορροπία ανάμεσα στα τεχνητά και τα φυσικά στοιχεία. «Δεν έχεις το ένα χωρίς το άλλο», λέει η Λόουλις. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται ότι ένα πάρκο δεν δείχνει υπερβολικά τέλειο ή τεχνητό, αλλά ούτε και αφρόντιστο. Τα οργανικά και τα συνθετικά στοιχεία πρέπει να συνδυάζονται με γαλήνια αρμονία, το ένα επαυξάνοντας την εμπειρία του άλλου.
Μοναδικό στην αρχιτεκτονική τοπίου είναι το ότι συχνά πρέπει να περιμένουμε δεκαετίες – αν όχι αιώνες – για να δούμε τον χώρο όπως τον είχε οραματιστεί και σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας. Στην 150ή επέτειο του πάρκου, πολλοί ήταν αυτοί που παρατήρησαν ότι το πάρκο έμοιαζε πλέον περισσότερο με αυτό που είχε φανταστεί ο Όλμστεντ, από όταν είχε αρχικά ολοκληρωθεί. Τα δενδρύλλια που είχαν φυτευτεί το 1870 είχαν μεταμορφωθεί σε στιβαρές, επιβλητικές βελανιδιές.
«Καθώς οι αρχιτέκτονες τοπίου δουλεύουν με ζωντανά υλικά, μπορούμε να βλέπουμε στο μέλλον με έναν τρόπο άγνωστο στους άλλους αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες», λέει η Λόουλις. «Πρέπει να μπορούμε να περιμένουμε και να λέμε ‘Ναι, θα φυτέψω αυτό το μικρό σποράκι και κάποια μέρα θα γίνει μια γιγάντια βελανιδιά’». Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία μπορεί να κάνει τα πάντα στη στιγμή και οι άνθρωποι ζητούν άμεσα αποτελέσματα, η αρχιτεκτονική τοπίου θυμίζει παλιότερες παραδόσεις.
Η ομορφιά του Σέντραλ Παρκ
Αυτό που κινητοποιούσε το έργο του Όλμστεντ ήταν η πρόθεσή του να προσφέρει καλαίσθητους και προσβάσιμους χώρους πράσινου σε ανθρώπους κάθε οικονομικής επιφάνειας. Πίστευε στην αναζωογονητική και θεραπευτική δύναμη της φύσης, όπως και στην ικανότητά της να ενθαρρύνει το κοινοτικό αίσθημα, προπαντός στα αστικά περιβάλλοντα.
Οι απόψεις του είναι ιδιαίτερα επίκαιρες σήμερα, που έχουμε να αντιμετωπίσουμε την πανδημία του COVID-19. Καθώς οι κλειστοί χώροι δεν θεωρούνται ασφαλείς, οι άνθρωποι βγαίνουν έξω για να συναντήσουν τους φίλους και τους συγγενείς τους. Μέρη όπως το Σέντραλ Παρκ αποτελούν ασφαλή περιβάλλοντα, όπου οι άνθρωποι μπορούν να χαλαρώσουν και να πάρουν καθαρό αέρα.
Αν και η Νέα Υόρκη έχει αλλάξει πολύ τον τελευταίο αιώνα, το Σέντραλ Παρκ παραμένει μια σταθερά ανακούφισης, άνεσης και παρηγοριάς. Συνυπάρχει με τους επιβλητικούς ουρανοξύστες και έχει καθιερωθεί ως ένα από τα εξέχοντα σύμβολα του Μεγάλου Μήλου (Big Apple = η Νέα Υόρκη). Στη μέση της φασαρίας και της κίνησης της πόλης, το Σέντραλ Παρκ παρέχει ένα καταφύγιο χαλάρωσης.
Σύμφωνα με τη Λόουλις, η επίσκεψη στο Σέντραλ Παρκ είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να βιώσει ένας ξένος τη Νέα Υόρκη. «Νομίζω πως πρόκειται για μια από τις καλύτερες εμπειρίες που έχει να προσφέρει η Νέα Υόρκη, γιατί εκεί συναντιούνται όλων των ειδών οι άνθρωποι – τουρίστες και ντόπιοι, νέοι και γέροι», λέει. Με το αρχικό του όραμα, ο Όλμστεντ φαίνεται πως υπερέβη τον χρόνο και τον χώρο. Άνθρωποι με διαφορετικό παρελθόν και διαφορετικές πορείες ζωής συγκεντρώνονται στον τεράστιο πράσινο χώρο του πάρκου και μοιράζονται το γέλιο και τη χαρά.
Ο Εθνικός Σύλλογος των πάρκων Όλμστεντ [National Association for Olmsted Parks (NAOP)], που ιδρύθηκε το 1980, είναι ένας συνασπισμός επαγγελματιών σχεδιαστών και συντηρητών αφοσιωμένων στη διατήρηση και την προώθηση της κληρονομιάς του Όλμστεντ. Στις 26 Απριλίου 2022, ο ΝΑΟP θα γιορτάσει την επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του Φρέντερικ Όλμστεντ. Ο εορτασμός θα είναι εθνικά και τοπικά οργανωμένος και θα φέρει κοντά υποστηρικτές και ειδικούς από όλον τον κόσμο για να ερευνήσουν τους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι αξίες του Όλμστεντ σχετίζονται με την Αμερική του 21ου αιώνα. Για πληροφορίες, επισκεφθείτε το Olmsted.org
Αυτό το άρθρο γράφτηκε από την Cora Wang και μεταφράστηκε από την Angela Feng. Αναδημοσιεύεται με την έγκριση του Elite Magazine.
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
