Πώς η τέχνη επηρεάζει την υγεία μας

Μετάφραση: Αλία Ζάε

«Δεν μπορούμε να ενώσουμε τις τελείες κοιτώντας μπροστά. Μπορούμε να τις ενώσουμε μόνο κοιτώντας προς τα πίσω. Αναγκαστικά, πρέπει να πιστέψουμε ότι, με κάποιον τρόπο, οι τελείες θα ενωθούν στο μέλλον μας», είπε ο αείμνηστος Στιβ Τζομπς, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Apple, στον εναρκτήριο λόγο του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, το 2005.

Στην ομιλία του, ο Τζομπς εξήγησε πώς, αφού παράτησε το κολλέγιο, παρέμεινε παρόλα αυτά στον χώρο και ξεκίνησε μαθήματα καλλιγραφίας. Απέδωσε σε αυτά τα μαθήματα την ομορφιά των γραμματοσειρών της Apple Mac, όπως και τη μεγάλη επιτυχία της εταιρίας, εν μέρει τουλάχιστον.

Ξεκίνησε τα μαθήματα καλλιγραφίας γιατί του άρεσαν. Δεν φανταζόταν πόσο καθοριστικά θα ήταν για τη μελλοντική του επιτυχία.

Εμπνευσμένη από τους διορατικούς συλλογισμούς του Τζομπς, ένωσα τις τελείες της ζωής μου, αλλά με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο: για να αντιληφθώ το πώς είχε επηρεάσει η τέχνη την ευημερία μου. Πολλοί από εμάς έχουμε εξετάσει κάποια στιγμή στη ζωή μας την υγεία και την ευημερία μας σε σχέση με αυτά που τρώμε και πίνουμε, αλλά ίσως δεν έχουμε σκεφτεί το πώς η τέχνη που απορροφάμε επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας.

Ένα κορίτσι συναντά ένα αριστούργημα

Η τέχνη πάντα ήταν μέρος της ζωής μου, και είμαι αρκετά τυχερή ώστε να έχω επισκεφθεί πολλά από τα σημαντικότερα μουσεία και πινακοθήκες του κόσμου, όπως το Λούβρο στο Παρίσι, το Ρέικσμουζεουμ στο Άμστερνταμ, το Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, κ.ά. Και έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου κοντά στο Λονδίνο και στα παγκοσμίου διαμετρήματος ιδρύματα τέχνης που βρίσκονται εκεί, μπορώ να πω ότι η σπουδαία τέχνη βρίσκεται κυριολεκτικά στο κατώφλι μου.

Η πρώτη φορά που συνάντησα ένα αριστούργημα έχει χαραχτεί στη μνήμη μου. Συνέβη σε μια σχολική εκδρομή σε μια γκαλερί στο Λονδίνο, όταν ήμουν περίπου 11 ετών. Είδα ένα σχέδιο με κόκκινη κιμωλία δοσμένο τρυφερά από το χέρι του Ραφαήλ; του Λεονάρντο Ντα Βίντσι; ή από κάποιον άλλον της κλάσης τους…Συγχωρήστε μια 11χρονη, που ξέχασε αυτήν τη σημαντική λεπτομέρεια.

Το ντελικάτο σχέδιο με είχε γεμίσει δέος, χωρίς να μπορώ να εξηγήσω το γιατί. Δεν θυμάμαι να είχα καταλάβει καν το θέμα. Αλλά η εικόνα με είχε συναρπάσει τόσο που, ενώ η τάξη μου απομακρυνόταν, εγώ είχα μείνει να κοιτάζω το μυστηριώδες αριστούργημα.

Περίπου 10 χρόνια μετά από αυτή την πρώτη συνάντηση, πέρασα πολλά μεσημεριανά διαλείμματα στην πινακοθήκη των Παλαιών Δασκάλων στην Γκαλερί Τέιτ του Λονδίνου (τώρα Τέιτ Μπρίταιν), που βρισκόταν ακριβώς δίπλα στη δουλειά μου. Καθισμένη ανάμεσα σε εκείνα τα αριστουργήματα, πάντα αποκόμιζα κάποιο είδος ανάπαυλας και παρηγοριάς, ό,τι κι αν συνέβαινε στη ζωή μου.

Αυτές οι εμπειρίες μου με την παραδοσιακή ζωγραφική πάντα ήταν θετικές και αναζωογονητικές. Για να καταλάβω περισσότερα, προσπάθησα να σκεφτώ και για άλλα είδη τέχνης που μου είχαν κάνει βαθιά εντύπωση.

Ο Μονέ και άλλοι

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εμπειρία που είχα βλέποντας τα «Νούφαρα» του Μονέ, όταν βρέθηκα στο Παρίσι σε ένα ταξίδι ανταλλαγής σχολείων. Εκείνη την εποχή θαύμαζα απεριόριστα οτιδήποτε έφτιαχνε ο Μονέ.

Ο Μονέ ζωγράφισε τη σειρά με τα Νούφαρα συγκεκριμένα για να καλύψει τον χώρο των δύο οβάλ γκαλερί στο Μουσείο Ορανζερί, περισσότερα από 90 μέτρα σε ευθεία γραμμή.

Περπατούσα γύρω από την μία οβάλ γκαλερί με τα μάτια μου καρφωμένα στα παστέλ γαλανο-ροδο-πράσινα νούφαρα του Μονέ, που έμοιαζαν να χορεύουν στο φως. Καθώς τα πόδια μου ακολουθούσαν την καμπύλη του τοίχου της αίθουσας, υπνωτιζόμουν όλο και περισσότερο από το απαλό παιχνίδισμα των χρωμάτων, τόσο που δεν πρόσεξα μια μικρή προεξοχή στο πάτωμα και, χάνοντας την ισορροπία μου, σκόνταψα. Ενστικτωδώς, άπλωσα το χέρι μου για να κρατηθώ όρθια αγγίζοντας σχεδόν τον πίνακα του Μονέ. Δεν χρειάζεται να περιγράψω πόσο μεγάλη ντροπή ένιωσα. Η αμήχανη εκκωφαντική σιωπή (που μοιάζει να συνοδεύει κάθε ατύχημα) έσπασε από τις φωνές κάποιου υπάλληλου της γκαλερί, που μου ούρλιαζε στα Γαλλικά. Δεν υπερηφανεύομαι για αυτήν τη συνάντηση που είχα με την τέχνη, στάθηκε όμως πολύ διδακτική.

Τα «Νούφαρα» του Μονέ με υπνώτισαν σε τέτοιον βαθμό, που κυριολεκτικά έχασα τον κόσμο κάτω από τα πόδια μου. Συνειδητοποιώ πλέον ότι αυτό είναι που κάνουν τα περισσότερα έργα σύγχρονης τέχνης: μας αποπροσανατολίζουν αντί να μας καθοδηγούν.

Το ότι θυμήθηκα εκείνη την ταπεινωτική συνάντηση με την τέχνη του Μονέ με ξάφνιασε. Μόνο δύο ακόμα έργα σύγχρονης τέχνης μου έχουν κάνει βαθιά εντύπωση. Το πρώτο ήταν «Το κρεβάτι μου», που δημιούργησε η Βρετανίδα Τρέισι Έμιν το 1998.

Η εγκατάσταση της Έμιν συνίστατο στο άστρωτο κρεβάτι της, κατά τη διάρκεια μιας ψυχικής διαταραχής. Το κρεβάτι ήταν γεμάτο πακέτα τσιγάρων, μπουκάλια βότκας, βρώμικα χαρτομάντιλα και άλλα συναφή. Παραδέχομαι ότι προκαλούσε σκέψεις: με έκανε να αναρωτηθώ αν έστρωσα το κρεβάτι μου εκείνο το πρωί. Όμως δεν με ενθάρρυνε να γίνω καλύτερος άνθρωπος, πέρα από το καθάρισμα του σπιτιού μου. Απλά μου προκάλεσε αηδία, και οίκτο για την Έμιν.

Η τέχνη της Έμιν έμοιαζε πολύ με τα δελτία ειδήσεων: μια δήλωση από τη ζωή κάποιου χωρίς τίποτα το θετικό.

Το δεύτερο έργο ήταν μια εγκατάσταση στην Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης Τέιτ, που με έπεισε να μην ξαναπάω εκεί ποτέ. Η προσβλητική εγκατάσταση ήταν μια συλλογή πολύχρωμων στύλων που θύμιζαν τοτέμ με πολεμικές κραυγές διαμαρτυρίας γυναικών και σουφραζετών. Εγκατέλειψα την Tate Modern σε σιωπηλή διαμαρτυρία.

Συνειδητοποίησα ότι η τέχνη του Μονέ, της Έμιν και των άλλων σύγχρονων δεν ήταν για εμένα. Αποζητούσα την τέχνη που μπορεί να φέρει τη λύτρωση. Με απλά λόγια, γύρευα στην τέχνη παρηγοριά.

Αρχαία σοφία

Όταν πια κατάλαβα πώς με είχαν επηρεάσει τα διαφορετικά είδη τέχνης, προχώρησα στην επόμενη τελεία.

Για 10 χρόνια σχεδόν, ασκούσα την αγιουβερδική ιατρική. Η Αγιουβέρδα (στα Σανσκριτικά σημαίνει «γνώση της ζωής») είναι ένα αρχαίο ιατρικό σύστημα βασισμένο στη φύση, παρόμοιο με την Κινέζικη ιατρική, που αναπτύχθηκε στην Ινδία περίπου 5.000 χρόνια πριν.

Η Αγιουβέρδα αντιλαμβάνεται τις αρρώστιες διαφορετικά από την Δυτική ιατρική και ορίζει ως αρρώστια (α-ρώμη) οτιδήποτε προκαλεί δυσφορία, είτε αυτό προέρχεται από τον νου είτε από το σώμα. Χρησιμοποιώντας τις αρχές της Αγιουβέρδα, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε το πώς επηρεάζεται η υγεία μας από τα μικρά πράγματα της καθημερινότητας. Παραδείγματος χάριν, μια θεμελιώδης αρχή της Αγιουβέρδα είναι ότι «το όμοιο αυξάνει το όμοιο». Οι περισσότεροι από εμάς εφαρμόζουμε αυτή την αρχή ενστικτωδώς: όταν ζεσταινόμαστε, τρώμε ένα παγωτό ή πίνουμε παγωμένο νερό για να δροσιστούμε. Δεν θα παίρναμε κάτι ζεστό, γιατί αυτό θα ανέβαζε τη θερμοκρασία μας. Αυτή είναι μια εφαρμογή της αρχής «το όμοιο αυξάνει το όμοιο».

Έτσι, η Αγιουβέρδα μας λέει ότι για να ανακουφίσουμε μια αρρώστια, πρέπει να αναζητήσουμε το αντίθετο από αυτό που βιώνουμε.

Σύμφωνα επίσης με την Αγιουβέρδα, οτιδήποτε απορροφάμε/καταναλώνουμε, είτε ως φαγητό είτε μέσω των αισθήσεών μας, είναι τροφή. Είναι λογικό λοιπόν το αξίωμα της Αγιουβέρδα ότι απαραίτητη προϋπόθεση για καλή υγεία και ευτυχία είναι η κατάλληλη χρήση των πέντε μας αισθήσεων – κάτι που πιθανόν δεν το πολυσκεφτόμαστε. Κι όμως, ό,τι απορροφάμε μέσω των αισθήσεών μας μας επηρεάζει.

Στην Αγιουβέρδα υπάρχει η ιδέα της ασατμυεν-ντριγιάρθα σαμιόγκα, που στα Σανσκριτικά σημαίνει ανθυγιεινή επαφή των αισθήσεων με τα αντικείμενά τους. Το αντικείμενο της αίσθησης της όρασης είναι τα μάτια, για παράδειγμα. Οι ανθυγιεινές πράξεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες-αιτίες δυσφορίας: την υπερβολή, την αδράνεια και την ακατάλληλη χρήση των αισθήσεων.

Τον περισσότερο καιρό, μάλλον βρισκόμαστε σε κατάσταση υπερβολικής χρήσης των αισθήσεών μας, καθώς, πχ, στις καθημερινές μας μετακινήσεις βομβαρδιζόμαστε από διαφημιστικές αφίσες και περιηγήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε αυτό το πλαίσιο, άρχισα να καταλαβαίνω πώς η επαφή μου με τη ζωγραφική επηρέαζε την υγεία μου. Από τις τρεις ανθυγιεινές πράξεις, η ακατάλληλη χρήση των αισθήσεων, που η Αγιουβέρδα αποκαλεί μίθυα γιόγκα (ακατάλληλη ένωση, στα Σανσκριτικά) ήταν ιδιαίτερα σχετική. Αυτή η ακατάλληλη ένωση είναι μια πράξη που κάνουμε ακόμα κι αν ξέρουμε ότι είναι επιβλαβής για εμάς. Ακατάλληλη χρήση της όρασης γίνεται όταν βλέπουμε κάτι παραμορφωμένο ή απωθητικό, τρομακτικά ή επιθετικά πράγματα.

Με αυτήν τη γνώση, μπορώ να αντιληφθώ πώς δημιούργησα αρρώστια στον εαυτό μου, κοιτώντας είτε δυσάρεστη τέχνη είτε τέχνη, που αν και όμορφη, δεν ήταν αληθινή ως προς τη πραγματική ζωή. Υπό αυτό το πρίσμα, μπορούσα να κατανοήσω γιατί με συγκινούσε τόσο η τέχνη που έβλεπα ως παιδί, μιας και, ακόμα και χωρίς να γνωρίζω το νόημά της, με συνέδεε με την ανθρωπιά μου. Η αναγνώριση αυτού έγινε στο ψυχικό επίπεδο, και αυτή η εμπειρία με έθρεψε.

Ο Άγγλος ζωγράφος Σερ Τζόσουα Ρέινολντς είχε δίκιο όταν, το 1784, είπε: «Ένα δωμάτιο γεμάτο πίνακες είναι ένα δωμάτιο γεμάτο σκέψεις». Αξίζει να σκεφτούμε για την πρόθεση της εικόνας, για τις σκέψεις που θέλει ο ζωγράφος να μας μεταφέρει, παράλληλα με το αν η διαποτισμένη με καλοσύνη τέχνη είναι αναπόσπαστο μέρος της υγείας μας.

Δεν μπορούμε να σβήσουμε αυτό που έχουμε δει. Αλλά μπορούμε να επιλέγουμε αυτό που θα καταναλώσουμε. Το ερώτημα είναι: θέλουμε να “καταναλώσουμε” τέχνη που συμβάλλει στην αρρώστια ή τέχνη που συνδράμει στην εσωτερική μας αρμονία;

Σε τι διαφέρει η Epoch Times από άλλες εφημερίδες;

Η Epoch Times είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ανεξάρτητη εφημερίδα στην Αμερική. Είμαστε διαφορετικοί από άλλους οργανισμούς μέσων μαζικής ενημέρωσης επειδή δεν επηρεαζόμαστε από καμία κυβέρνηση, εταιρεία ή πολιτικό κόμμα. Ο μόνος μας στόχος είναι να φέρουμε στους αναγνώστες μας ακριβείς πληροφορίες και να είμαστε υπεύθυνοι στο κοινό.
Δεν ακολουθούμε την ανθυγιεινή τάση στο σημερινό περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης, της δημοσιογραφίας που έχει μια ατζέντα, και αντ’ αυτού χρησιμοποιούμε τις αρχές μας Αλήθεια και Παράδοση ως πυξίδα.

Αν εκτιμάτε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία μας, βοηθήστε μας να συνεχίσουμε. Στηρίξτε την αλήθεια και την παράδοση.

[give_form id=”3924″]