Της Cora Wang
Μετάφραση: Αλία Ζάε
Με τα πρώτα φθινοπωρινά κρύα, τα δέντρα αρχίζουν να χάνουν τη ζωτικότητά τους και τα φυτά μαραίνονται. Όμως, υπάρχει ένα λουλούδι που αντέχει – το χρυσάνθεμο. Ενώ όλα γύρω του χάνονται, νικημένα από τους παγωμένους ανέμους, αυτό το ανθεκτικό λουλούδι αρχίζει να ανθίζει. Από τα αρχαία χρόνια, το χρυσάνθεμο θαυμάζεται από τους Κινέζους σοφούς και διανοούμενους και έχει εμπνεύσει αναρίθμητα ποιήματα, αφηγήματα και έργα τέχνης. Πέρα από το κάλλος του, το χρυσάνθεμο τιμάται και ως σύμβολο ζωτικότητας και επιμονής.
Ταπεινή καταγωγή
Μια από τις πρώτες αναφορές στο χρυσάνθεμο στην ποίηση υπάρχει στο γνωστό ποίημα «Λι Σάο», που είχε συνθέσει ο Τσου Γιουάν κατά τη διάρκεια της περιόδου των Εμπόλεμων Κρατών. Σε αυτό γράφει: «Πίνω τη δροσιά από τα φύλλα της μανόλιας την αυγή / την προηγουμένη είχα πέταλα του αστεριού για φαΐ».
Τα «πέταλα του αστεριού» παραπέμπει στην οικογένεια των ανθοφόρων φυτών Asteraceae, όπου ανήκει το χρυσάνθεμο, όπως και οι μαργαρίτες, το χαμομήλι, το κενταύριο, κλπ.. Με δύο μόνο γραμμές, ο Τσου Γιουάν μας λέει ότι αυτό που έχει σημασία δεν είναι ο πλούτος που μπορεί κάποιος να κατέχει, αλλά η αγνότητα της καρδιάς του.
Όπως αφήνει το ποίημα να εννοηθεί, το χρυσάνθεμο είναι ένα αρκετά κοινό λουλούδι, που χρησιμοποιείται συχνά από τους κοινούς ανθρώπους, αλλά και στην ιατρική. Στη «Σύνοψη Ιατρικής Ύλης» [«Compendium of Materia Medica»], ένα κινέζικο έργο βοτανολογίας της Δυναστείας Μινγκ, καταγράφονται πολλά είδη χρυσάνθεμων. Πώς ένα τόσο κοινό φυτό απέκτησε τέτοια πολιτισμική σημασία;
Η αύξηση του κύρους του χρυσάνθεμου συνέβη κατά τη Δυναστεία Τζιν, όταν ο ποιητής Τάο Γιουανμίνγκ το έβγαλε από την αφάνεια. Μεγάλο μέρος της ποίησής του περιγράφει την απλή και αποτραβηγμένη ζωή του στην εξοχή. Συχνά αντλούσε έμπνευση από την ομορφιά και τη γαλήνη της φύσης, όπου το χρυσάνθεμο ήταν ένα μοτίβο που εμφανιζόταν κατ΄ επανάληψη. Σε ένα από τα πιο γνωστά του ποιήματα, το «Πίνοντας: Νο. 5», γράφει: «Έκοψα χρυσάνθεμα κάτω από τους θάμνους της ανατολής / και κοίταξα μακριά στα βουνά του νότου».
Η ποίηση του Γιουανμίνγκ συχνά ξυπνούσε στους αναγνώστες την επιθυμία για έναν βουκολικό τρόπο ζωής, μακριά από τη φασαρία της αστικής ζωής. Κατά συνέπεια, το χρυσάνθεμο έγινε ένα σύμβολο απομόνωσης και ζωής ελεύθερης από τα υλικά αγαθά.
Μια ορθή καρδιά
Αυτός ο χαρακτηρισμός του χρυσάνθεμου βρίσκεται και στη λογοτεχνία, όπως στην ιστορία «Γιούτσου Σιντζί». Γραμμένη κατά τη Δυναστεία Τσινγκ, αφηγείται την ιστορία ενός σοφού, ονόματι Γκάο Τσαν, ο οποίος θεωρούνταν παράξενος από τους άλλους διανοούμενους καθώς δεν είχε καμία επιθυμία για φήμη ή πλούτη και πολύ συχνά διαφωνούσε με τους άλλους σοφούς μελετητές του Κομφουκιανισμού, που κυριαρχούσε τότε. Ο Γκάο Τσαν ζούσε διακριτικά, αλλά η καλοσύνη και η ορθότητά του ήταν γνωστές στους οικείους του. Επιδίωκε πάντα την βελτίωση του εαυτού του και πολλές φορές έκανε καλές πράξεις στα κρυφά.
Ο Γκάο Τσαν ένιωθε απογοητευμένος από την αστάθεια του κόσμου γύρω του και επιθυμούσε την ελευθερία της εξοχής. Έτσι, εγκατέλειψε τον θόρυβο της πόλης και να εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στα βουνά. Για πολλά χρόνια, έζησε μια απλή αλλά γεμάτη ζωή μέσα στη φύση. Όλα ήταν καλά μέχρις ώτου μια ξαφνική πλημμύρα κατέστρεψε το σπίτι του. Ο Γκάο Τσαν ήταν αναγκασμένος να αναλογιστεί και πάλι το ευμετάβλητο της ζωής.
Μετά από προσεκτική σκέψη, συνειδητοποίησε ότι για να έχει μια ειρηνική, ειδυλλιακή ζωή δεν χρειαζόταν απαραίτητα να αποσυρθεί εντελώς από την κοινωνία. Μετακόμισε λοιπόν πίσω στην πόλη, βρήκε ένα άδειο οικόπεδο και έχτισε ένα καινούριο σπίτι. Στον κήπο του φύτεψε 500 βολβούς χρυσάνθεμων. Όταν ήρθε το φθινόπωρο, ο κήπος του ήταν γέμισε λουλούδια. Η ομορφιά και το γλυκό τους άρωμα προσέλκυαν επισκέπτες από όλη την πόλη.
Ο Γκάο Τσαν άνοιξε τον κήπο του στο κοινό, θέλοντας να μοιραστεί τη γαλήνια όασή του με τους άλλους. Όμως, ο ίδιος προτίμησε να μην φανερώνεται στους επισκέπτες, που μη γνωρίζοντας την πραγματική ταυτότητα του μυστηριώδη ιδιοκτήτη, αναφέρονταν στον κήπο με δυο λέξεις που βρίσκονταν στην ταμπέλα κοντά στην πόρτα – «Χούα Γιν», δηλαδή «κρυμμένος στα λουλούδια». Αυτή η ιστορία μάς δείχνει τον ξεχωριστό χαρακτήρα του Γκάο Τσαν. Η αγάπη του για τα χρυσάνθεμα συνέβαλλε στο να γίνει το λουλούδι αυτό σύμβολο ορθότητας όπως και απομόνωσης και απλότητας.
Αγνότητα και χάρη
Στην κινέζικη τέχνη, τα άνθη της δαμασκηνιάς, η ορχιδέα, το μπαμπού και το χρυσάνθεμο είναι γνωστά ως οι «Τέσσερεις Κύριοι». Είναι τα πιο κοινά θέματα της παραδοσιακής ζωγραφικής με μελάνι και νερό. Οι ζωγράφοι τα προτιμούν, όχι μόνο για το κάλλος τους αλλά και επειδή συμβολίζουν την ορθότητα, την αγνότητα και την καρτερία. Κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Τσινγκ, το χρυσάνθεμο ειδικά ενέπνευσε πολλούς ταλαντούχους ζωγράφους.
Ένας από τους γνωστότερους ζωγράφους της Δυναστείας Τσινγκ είναι ο Γιουν Σοουπίνγκ. Θεωρείται ένας από τους «Έξι Δασκάλους» της περιόδου Τσινγκ και τα έργα του είναι διάσημα για τη ζωντάνια και την εκφραστικότητά τους.
Επανέφερε στη μόδα την τεχνική «μογκού» – ή αλλιώς «ασπόνδυλη». Αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα δύσκολη καθώς δεν υπάρχουν καθόλου περιγράμματα και οι πινελιές γίνονται απευθείας με μελάνι ή χρώμα. Αν και απαιτητική, το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά όμορφο, καθώς αυτή η τεχνική συλλαμβάνει την ουσία της σκηνής ή του αντικειμένου που αναπαρίσταται.
Άλλος ένας διάσημος ζωγράφος της Δυναστείας Τσινγκ είναι ο Τζόου Γίγκουι, ο οποίος ξεκίνησε ως μιμητής του στυλ του Σοουπίνγκ.. Ήταν ζωγράφος της Αυτοκρατορικής οικογένειας και ήταν γνωστός για την σχολαστικότητά του στις λεπτομέρειες, ειδικά στους εντυπωσιακούς του πίνακες λουλουδιών. Στο βιβλίο του «Σιάο Σαν Χούα Που», αναλύει τις μεθόδους και τις τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν τις συνθέσεις τοπίων και λουλουδιών. Σύμφωνα με τον Γίγκουι, για να είναι κάποιος καλός ζωγράφος δεν αρκεί η επιδεξιότητα, αλλά πρέπει πραγματικά να καταλαβαίνει και να συντονίζεται με το θέμα του. Αυτό σημαίνει όχι μόνο να εκτιμά την ομορφιά των λουλουδιών, αλλά να νιώθει αληθινά και βαθιά μέσα του την ουσία της φύσης.
Ένας από τους πιο φημισμένους πίνακες με χρυσάνθεμα του Γίγκουι εκτίθεται τώρα στο National Palace Museum στην Ταϊβάν. Αναπαριστά παλλόμενα μπουκέτα χρυσάνθεμων που ανθίζουν ανάμεσα σε πλούσια καταπράσινα φυλλώματα, και είναι ζωγραφισμένος με τη μέθοδο «μογκού». Ζωγραφίζοντας κάθε πέταλο με απαλούς κλιμακούμενους τόνους, ο Γίγκουι δίνει στα λουλούδια του μια ζωντανή, τρισδιάστατη αίσθηση. Κοιτάζοντας τον πίνακα, ο θεατής νιώθει γεμάτος γαλήνη και ανακούφιση.
Καθώς τα φθινοπωρινά φύλλα αρχίζουν να αλλάζουν χρώμα, και οι άνεμοι γίνονται πιο παγωμένοι, το άρωμα των χρυσάνθεμων θα γεμίσει και πάλι την ατμόσφαιρα. Με χιλιάδες χρόνια πλούσιας πολιτισμικής ιστορίας πίσω του, το χρυσάνθεμο δεν είναι μόνο ένα ακόμα όμορφο λουλούδι. Είναι κάτι πολύ περισσότερο.
Αυτό το φθινόπωρο, ας μιμηθούμε τους αρχαίους Κινέζους διανοούμενους: ας ετοιμάσουμε ένα φλιτζάνι τσάι χρυσάνθεμου, ας κάτσουμε δίπλα σε ένα παράθυρο με θέα στο τοπίο που αλλάζει και ας απολαύσουμε λίγη παραδοσιακή ποίηση.
Αυτό το άρθρο γράφτηκε από την Κόρα Γουάνγκ και μεταφράστηκε στα Αγγλικά από την Άντζελα Φενγκ. Αναδημοσιεύεται με την άδεια του Elite Magazine.
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
