Καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο εντείνει την ανάπτυξη του τομέα παραγωγής ηλιακής ενέργειας με στόχο το μηδενικό ισοζύγιο, τα ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της εξάρτησής του από την Κίνα, τον μεγαλύτερο παραγωγό ηλιακών πάνελ στον κόσμο, αυξάνονται συνεχώς
Η ηλιακή ενέργεια αποτελεί βασικό μέρος του σχεδίου της βρετανικής κυβέρνησης για την επίτευξη του μηδενικού ισοζυγίου έως το 2050.
Την περασμένη εβδομάδα, οι Εργατικοί έθεσαν σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα 200 εκατομμυρίων λιρών για την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στις στέγες 200 εγκαταστάσεων του ΕΣΥ και 200 σχολείων στην Αγγλία. Η πρωτοβουλία είναι το πρώτο μεγάλο έργο για τη νέα δημόσια ενεργειακή εταιρεία των Εργατικών, την Great British Energy.
Η κυβέρνηση δήλωσε ότι το σύστημα θα μπορούσε να εξοικονομήσει στις δημόσιες υπηρεσίες έως και 400 εκατομμύρια λίρες σε διάστημα 30 ετών, μειώνοντας τους λογαριασμούς ενέργειας και ενδεχομένως πωλώντας την πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια πίσω στο δίκτυο.
Αλλά οι επικριτές λένε ότι τα σχέδια παραβλέπουν από πού θα προέρχονται οι πίνακες.
Παραγωγή ηλιακής ενέργειας
Καθώς δεν υπάρχουν σημαντικοί κατασκευαστές στον τομέα της παραγωγής ηλιακής ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο εξοπλισμός πιθανότατα θα εισαχθεί ως επί το πλείστον από την Κίνα, η οποία κτηγορείται για χρήση καταναγκαστικής εργασίας και εξάρτηση από τον άνθρακα στην παραγωγή.
Για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας είναι απαραίτητοι οι ηλιακοί συλλέκτες ή φωτοβολταϊκά (ΦΒ) συστήματα, που μετατρέπουν το ηλιακό φως σε ηλεκτρική ενέργεια.
Συνήθως εγκαθίστανται σε στέγες ή σε χωράφια σε ηλιακά πάρκα μεγάλης κλίμακας. Ενώ δεν παράγουν εκπομπές κατά τη χρήση τους, η κατασκευή τους είναι ενεργοβόρα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ), το 80% της ενέργειας που χρησιμοποιείται για την κατασκευή φωτοβολταϊκών καταναλώνεται κατά την παραγωγή συστατικών με βάση το πυρίτιο, όπως το πολυσιλικόνιο, οι ράβδοι και οι πλάκες, μια διαδικασία που απαιτεί εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία.
Έκθεση του ΙΕΑ του 2022 διαπίστωσε ότι πάνω από το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτεί την παγκόσμια παραγωγή ηλιακών συλλεκτών προέρχεται από άνθρακα, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το μερίδιο του άνθρακα στη γενική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής πραγματοποιείται στην Κίνα, ιδίως στις επαρχίες Σιντζιάνγκ και Τζιανγκσού, όπου ο άνθρακας κυριαρχεί στον τοπικό ενεργειακό εφοδιασμό.
Από το Σιντζιάνγκ προέρχεται και μεγάλο μέρος του πολυπυριτίου που χρησιμοποιείται παγκοσμίως, ενώ ταυτόχρονα είναι η περιοχή όπου ζει η μουσουλμανική μειονότητα των Ουιγούρων. Το κινεζικό καθεστώς βαρύνεται με την κατηγορία παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων της εν λόγω μειονότητας, για κράτηση των μελών της σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και άλλους τρόπους δίωξης.
Σε συζήτηση στο Κοινοβούλιο τον περασμένο Απρίλιο, η βουλευτής των Συντηρητικών Αλίσια Κερνς προειδοποίησε ότι η πράσινη μετάβαση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν μπορεί να γίνει «με τις πλάτες» της καταναγκαστικής εργασίας.
Τον Δεκέμβριο, ο λόρδος Ντέηβιντ Άλτον του Λίβερπουλ δήλωσε ότι, προκειμένου να απομακρυνθούν τα ανήθικα προϊόντα από την αλυσίδα εφοδιασμού πράσινης ενέργειας, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να απαγορεύσει τις εισαγωγές προϊόντων με βάση το διοξείδιο του πυριτίου από το Σιντζιάνγκ.
Στο Ράτλαντ, η Κερνς ηγήθηκε μιας εκστρατείας κατά του Mallard Pass Solar Project, ενός προτεινόμενου ηλιακού πάρκου 2.175 στρεμμάτων στα σύνορα Λίνκολνσάιρ-Ράτλαντ. Το έργο υποστηρίχθηκε από την Canadian Solar, μια παγκόσμια εταιρεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που διεξάγει τις κατασκευαστικές της δραστηριότητες στην Κίνα.
«Από τον Δεκέμβριο του 2022, το 86% της ετήσιας παραγωγικής δυναμικότητας της [Canadian Solar] σε ηλιακές μονάδες βρίσκεται στην Κίνα», δήλωσε η Κερνς στους βουλευτές, προτρέποντας την κυβέρνηση να τερματίσει την εξάρτηση από την Κίνα για καθαρή ενέργεια.
Η σύνδεση με την Κίνα
Παρά τις αντιδράσεις, η ανάπτυξη εγκρίθηκε πέρυσι από τον υπουργό Ενέργειας Εντ Μίλιμπαντ.
«Αυτή η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να δώσει στις οικογένειες και τις επιχειρήσεις ενεργειακή ασφάλεια, βγαίνοντας από τις ασταθείς διεθνείς αγορές φυσικού αερίου που οδηγούσαν σε αυξημένους λογαριασμούς. Ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε αυτό είναι να στηρίξουμε τη φθηνή, εγχώρια παραγωγή ενέργειας, η οποία ενισχύει την οικονομία μας και στηρίζει τη μείωση των λογαριασμών», δήλωσε ο Μίλιμπαντ τον Σεπτέμβριο του 2024.
Εγχώρια ηλιακή ενέργεια
Επί του παρόντος, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει πολλές επιλογές παρά να βασίζεται στις εισαγωγές. Η οικοδόμηση μιας εγχώριας βιομηχανίας παραγωγής ηλιακής ενέργειας απαιτεί σημαντική κυβερνητική παρέμβαση.
Από το 2022, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έρχονται δεύτερες, ακολουθούμενες από την Ιαπωνία, τη Γερμανία και την Ινδία.
Το 2023, το παγκόσμιο μερίδιο του Ηνωμένου Βασιλείου στις εγκατεστημένες μονάδες πραγωγής ηλιακής ενέργειας ήταν 1,1%, με την Κίνα να κυριαρχεί με 43%.
Από το 2023 έως το 2026, η Κίνα αναμένεται να ελέγχει το 80% της παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας για βασικά ηλιακά εξαρτήματα, συμπεριλαμβανομένου του πολυσιλικόν, των πλινθωμάτων και των πλακιδίων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο φθηνότερο κόστος παραγωγής της Κίνας σε σύγκριση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η ανάλυση δείχνει ότι η ικανότητα της Κίνας να παράγει και να προμηθεύει ηλιακές μονάδες θα είναι επαρκής για να καλύψει όλη την ετήσια παγκόσμια ζήτηση έως το 2032.
Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, η παραγωγή ενός πάνελ στις Ηνωμένες Πολιτείες κοστίζει τρεις φορές περισσότερο από ό,τι στην Κίνα, ενώ τα πάνελ που κατασκευάζονται στην Ινδία είναι περίπου δύο φορές πιο ακριβά.
Παρ’ όλα αυτά, χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ινδία προχωρούν σε περισσότερες χερσαίες αλυσίδες εφοδιασμού. Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου περισσότερα από 1,4 εκατομμύρια σπίτια διαθέτουν πλέον ηλιακούς συλλέκτες, δεν έχει ακόμη αναλάβει παρόμοια δέσμευση.
Ο ΔΟΕ προέτρεψε τις κυβερνήσεις να σταθμίσουν τα οφέλη της τοπικής παραγωγής – συμπεριλαμβανομένων των θέσεων εργασίας και της ενεργειακής ασφάλειας – έναντι του υψηλότερου κόστους.
Ενεργειακά οφέλη ή ενεργειακές ψευδαισθήσεις;
Οι ηλιακοί συλλέκτες χαρακτηρίζονται συχνά ως «καθαροί», με τη National Grid να προτείνει ότι η περίοδος απόσβεσης του άνθρακα για τους ηλιακούς συλλέκτες είναι κατά μέσο όρο ένα έως τέσσερα χρόνια, ενώ οι συλλέκτες ζουν περισσότερα από 25 χρόνια.
«Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ηλιακού πάνελ – συνήθως 30 χρόνια – θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια χωρίς άνθρακα και χωρίς ρύπους για δεκαετίες, αφού έχει εξοφληθεί ο άνθρακας που εκπέμπεται κατά την παραγωγή του», δήλωσε η National Grid.
Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης σχετικά με τις αλυσίδες εφοδιασμού ηλιακών και αιολικών συστημάτων, το αποτύπωμα άνθρακα της παραγωγής ηλιακών πάνελ έχει συστηματικά υποεκτιμηθεί, εν μέρει λόγω της συγκέντρωσης της παραγωγής σε περιοχές με υψηλή χρήση άνθρακα.
Η έκθεση προειδοποίησε επίσης για την ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, με την παγκόσμια παραγωγική ικανότητα να υπερβαίνει τη ζήτηση κατά 100% σε ορισμένα τμήματα, οδηγώντας σε συντριβή των τιμών, αστάθεια της αγοράς και τεράστιες οικονομικές απώλειες μεταξύ των κατασκευαστών.
Οι ηλιακοί συλλέκτες δεν χρειάζονται άμεσο ηλιακό φως για να αξιοποιήσουν την ενέργεια από τον ήλιο, απλώς απαιτούν κάποιο επίπεδο ημερήσιου φωτός προκειμένου να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Τούτου λεχθέντος, ο ρυθμός με τον οποίο οι ηλιακοί συλλέκτες παράγουν ηλεκτρική ενέργεια ποικίλλει ανάλογα με την ποσότητα του άμεσου ηλιακού φωτός και την ποιότητα, το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση των χρησιμοποιούμενων πλαισίων.
Χωρίς επαρκή αποθηκευτικό χώρο (μπαταρίες) ή αναβαθμίσεις του δικτύου, η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια μένει συχνά αχρησιμοποίητη, ένα πρόβλημα που είναι γνωστό ως περιορισμός.
Ο ΔΟΕ ανέφερε ότι τα επίπεδα περιορισμών φτάνουν το 10% σε αρκετές χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιθανό να αντιμετωπίσει τα ίδια προβλήματα αν δεν επενδύσει άμεσα σε υποδομές.
