Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν «ρεαλιστικές και πρακτικές προσεγγίσεις» για την αντιμετώπιση της τοξικής ρύπανσης από πλαστικά, δήλωσε το υπουργείο Εξωτερικών μετά την αποτυχία ενός ακόμη γύρου διαπραγματεύσεων στον ΟΗΕ για τη διαμόρφωση μιας συνθήκης που να είναι αποδεκτή από τα 193 κράτη-μέλη.
«Αντιτασσόμαστε σε παγκόσμιες ρυθμιστικές προσεγγίσεις, όπως οι λίστες απαγόρευσης προϊόντων ή πρόσθετων ουσιών, που περιορίζουν την καινοτομία στην παραγωγή, αυξάνουν τον πληθωρισμό στα καταναλωτικά προϊόντα και περιορίζουν τις εξαγωγές ρητίνης και προϊόντων πλαστικού», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ στην εφημερίδα The Epoch Times στις 22 Αυγούστου. «Τέτοιες προσεγγίσεις δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες και δεν βοηθούν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά».
Οι αποτυχημένες συνομιλίες ήταν η πέμπτη προσπάθεια που ξεκίνησε η Συνέλευση Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (United Nations Environment Assembly – UNEA) για να υπάρξει συναίνεση σχετικά με τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά. Η συνεδρίαση INC-5.2 (Intergovernmental Negotiating Committee) στη Γενεύη, από τις 5 έως τις 14 Αυγούστου, ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία στο προσχέδιο της συνθήκης, παρά τις ολονύκτιες προσπάθειες για εύρεση συμβιβασμού.
Η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (U.N. Environment Programme – UNEP), δήλωσε ότι «παρά το γεγονός ότι δεν καταλήξαμε στο κείμενο της συνθήκης που ελπίζαμε, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια κατά της ρύπανσης από πλαστικά – μια ρύπανση που βρίσκεται στα υπόγεια ύδατα, στο έδαφος, στους ποταμούς, στους ωκεανούς και στο σώμα μας».
Στις συνομιλίες συμμετείχαν περίπου 1.400 αντιπρόσωποι από 183 χώρες και 1.000 παρατηρητές εκπροσωπώντας 400 οργανισμούς, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι βαθιές διαφωνίες που είχαν εμφανιστεί ήδη στις αποτυχημένες συνομιλίες του 2024 στη Νότια Κορέα παρέμειναν, κυρίως όσον αφορά στο επίπεδο φιλοδοξίας της συνθήκης.
Χώρες με υψηλές φιλοδοξίες, όπως η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, Παναμάς, Κολομβία, Καναδάς, Αυστραλία, πολλές αφρικανικές χώρες και 39 μικρά νησιωτικά κράτη, επεδίωκαν περιορισμούς στην παραγωγή πρωτογενών πλαστικών. Άλλες χώρες, όπως οι Σαουδική Αραβία, Ιράν, Μαλαισία, Μαρόκο, Ινδία, Κούβα και Καζακστάν, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, πρότειναν η παγκόσμια συνθήκη να επικεντρωθεί στη «βιώσιμη» μείωση των πλαστικών αποβλήτων και στη βελτίωση των υποδομών διαχείρισης, αφήνοντας στις εκάστοτε χώρες τη δυνατότητα να επιβάλουν οποιαδήποτε υποχρεωτικά μέτρα.
Η Αυστραλία προχώρησε σε εθνικό σχέδιο, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Πλαστικών και των Εθνικών Στόχων Συσκευασίας 2025. Υπήρχαν επίσης διαφορές σχετικά με τη ρύθμιση επικίνδυνων χημικών ουσιών που σχετίζονται με πλαστικά, όπως φθαλικές ενώσεις, και τον τρόπο χρηματοδότησης και παρακολούθησης της εφαρμογής μιας συμφωνίας.
Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι υποστηρίζει «μια συμφωνία που επιτρέπει στις χώρες να χρησιμοποιούν προσαρμοσμένες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις», αλλά δεν θα υποστηρίξει μέτρα που «πνίγουν την καινοτομία και αυξάνουν τον πληθωρισμό για τους καταναλωτές». Η αμερικανική αντιπροσωπεία προώθησε «ρεαλιστικές και πρακτικές προσεγγίσεις για τη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά, προστατεύοντας παράλληλα τις βιομηχανίες που βασίζονται σε αυτά για προϊόντα υψηλής απόδοσης και χαμηλού κόστους».
Τα πλαστικά παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς λόγω της ευλυγισίας, της αντοχής, της διαφάνειας και της αντίστασής τους στην υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ είναι σχετικά φθηνά. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση τους εγείρει ανησυχίες για το περιβάλλον και την υγεία, καθώς ουσίες που μιμούνται οιστρογόνα, όπως η BPA και οι φθαλικές ενώσεις, επηρεάζουν τις αναπαραγωγικές ορμόνες, ενώ η αντοχή τους σημαίνει ότι η ρύπανση μπορεί να διαρκέσει αιώνες.
Το 2022, η UNEA ενέκρινε απόφαση για την ανάπτυξη ενός «διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου κατά της ρύπανσης από πλαστικά». Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε υποστηρίξει τη συνθήκη, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ είχε προτιμήσει κυριαρχικά μέτρα ανά χώρα.
Δεν έχει καθοριστεί ημερομηνία για τον επόμενο διαπραγματευτικό γύρο, και δεν υπάρχει υποχρέωση συνέχισης των συνομιλιών για παγκόσμια λύση. Κάποιες χώρες υποστηρίζουν εθνικές λύσεις χωρίς παγκόσμιο νομικό πλαίσιο, ενώ άλλες πιέζουν για συνθήκη ακόμα και με πλειοψηφική ψήφο αντί για ομοφωνία. Η UNEA θα συνεδριάσει ξανά τον Δεκέμβριο για περαιτέρω δράση.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρρες, εξέφρασε τη λύπη του για την αποτυχία των συνομιλιών, αλλά χαιρέτισε τη δέσμευση των κρατών-μελών να συνεχίσουν τις προσπάθειες κατά της ρύπανσης από πλαστικά.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060.
Της Melanie Sun
Με πληροφορίες από το Reuters
