Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν περίπου 15% ή 10 δολάρια, φθάνοντας έως τα 78 δολάρια το βαρέλι, την περασμένη εβδομάδα, μετά την επίθεση του Ισραήλ σε στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν που οδήγησε σε εκτεταμένα πυραυλικά πλήγματα μεταξύ των δύο χωρών.
Πριν από εννέα μήνες, οι τιμές είχαν αυξηθεί πρόσκαιρα κατά 10 δολάρια, αλλά τότε οι πυραυλικές επιθέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν μεμονωμένες και πολύ περιορισμένες σε σχέση με τις σημερινές εχθροπραξίες και τους κινδύνους που απορρέουν από αυτές.
Αντίθετα, πριν από τρία χρόνια, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία η τιμή του μπρεντ είχε εκτιναχθεί πάνω από τα 100 δολάρια και παρέμεινε στα επίπεδα αυτά για περισσότερο από ένα εξάμηνο.
Τότε ήταν η προοπτική του εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο από τη Δύση που εκτίναξε τις τιμές, αλλά και η αγορά του αργού βρισκόταν σε μία διαφορετική φάση, με κύριο χαρακτηριστικό τη στενότητα της παγκόσμιας προσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση. Οι οικονομίες ανέκαμπταν με ταχύ ρυθμό μετά την κρίση του κορωνοϊού, αλλά η προσφορά δυσκολευόταν να ανταποκριθεί. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπερβάλλουσας ζήτησης, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε τον καταλύτη που απογείωσε τις τιμές και προκάλεσε, σε συνδυασμό με την εκτίναξη των τιμών φυσικού αερίου, ενεργειακό σοκ.
Σήμερα, η κατάσταση στην παγκόσμια αγορά είναι αντίθετη, καθώς η δυναμικότητα προσφοράς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τη ζήτηση, λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας που αναμένεται να ενισχυθεί μετά τις αυξήσεις δασμών των ΗΠΑ κατά την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ. Ταυτόχρονα, η παραγωγή αργού αυξάνεται από τις χώρες εκτός ΟΠΕΚ, κυρίως τις ΗΠΑ, αλλά τους τελευταίους μήνες και από χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ που είχαν περιορίσει την τελευταία διετία κατά τουλάχιστον 10% την παραγωγή τους, προκειμένου να αποφύγουν μία κατάρρευση των τιμών.
Σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, επισημαίνεται ότι η παγκόσμια αγορά φαίνεται να είναι καλά εφοδιασμένη φέτος, εφ’ όσον δεν υπάρξουν σημαντικές διαταραχές, καθώς η αύξηση της προσφοράς κατά 1,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα υπερβαίνει την αύξηση της ζήτησης που εκτιμάται σε 720 χιλιάδες βαρέλια.
Η πλεονάζουσα προσφορά είναι ο λόγος που οι τιμές είχαν υποχωρήσει έντονα τους τελευταίους μήνες – ιδιαίτερα μετά τις αυξήσεις δασμών από τις ΗΠΑ – και κινούνταν κάτω από τα 70 δολάρια μέχρι τις 13 Ιουνίου. Και αυτός είναι επίσης ο λόγος που η αύξηση στις τιμές του πετρελαίου την περασμένη εβδομάδα και πιθανές νέες δεν αναμένεται να διατηρηθούν για αρκετό διάστημα, εκτός αν αναφλεγεί ολόκληρη η Μέση Ανατολή και πληγούν η παραγωγή και οι εξαγωγές όχι μόνο του Ιράν αλλά και των άλλων χωρών της περιοχής.
Μέχρι την Παρασκευή, η παραγωγή και οι εξαγωγές αργού πετρελαίου από την περιοχή του Περσικού Κόλπου συνεχίζονται χωρίς ουσιαστικό πρόβλημα, καθώς δεν χτυπήθηκαν πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν, το οποίο αύξησε μάλιστα τις εξαγωγές του, κυρίως προς την Κίνα, κατά περίπου 40% την τελευταία εβδομάδα δηλαδή σε 2,4 εκατ. τόνους την ημέρα. Τα Στενά του Ορμούζ, από όπου περνούν τα δεξαμενόπλοια για να φορτώσουν πετρέλαιο από τις χώρες του Κόλπου, παραμένουν ανοιχτά, παρόλο που η Τεχεράνη απειλεί σταθερά ότι θα τα κλείσει σε περιόδους κρίσης, χωρίς όμως να έχει υλοποιήσει ποτέ την απειλή αυτή.
Το κλείσιμο των Στενών θα δημιουργούσε πρόβλημα όχι μόνο στις άλλες χώρες του Κόλπου – Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Κουβέιτ, που εξάγουν περίπου 20 εκατ. βαρέλια την ημέρα μέσω αυτής της θαλάσσιας διόδου ή περίπου το 20% της παγκόσμιας παραγωγής, αλλά και στο ίδιο το Ιράν. Ακόμη και σε περίπτωση ακραίας στρατιωτικής ή οικονομικής πίεσης – σε περίπτωση, για παράδειγμα, που ο πρόεδρος Τραμπ αποφασίσει την εμπλοκή των ΗΠΑ τις επόμενες δύο εβδομάδες – δύσκολα θα μπορούσε να επιβάλει το κλείσιμο των Στενών για σημαντικό χρονικό διάστημα, καθώς είναι βέβαιο ότι θα επενέβαιναν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες για να ανοίξουν ξανά την κρίσιμη αυτή δίοδο. Αυτή είναι η εκτίμηση που έκανε και η Citi σε ανάλυσή της, προβλέποντας ότι οι τιμές μπορεί να φθάσουν έως τα 90 δολάρια, αν το Ιράν μπλοκάρει τα Στενά του Ορμούζ, αλλά μία τέτοια εξέλιξη θα είναι βραχύβια.
Ένα άλλο δυσμενές σενάριο, που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη άνοδο στις τιμές του πετρελαίου από τις σημερινές, θα ήταν να πληγούν οι πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν ή άλλων χωρών του Κόλπου. Αυτό θα μείωνε την παραγωγή και τις εξαγωγές τους, αλλά η πλεονάζουσα προσφορά θα μπορούσε να περιορίσει τον αντίκτυπο στις τιμές και σε αυτό το σενάριο.
