Από την Kara Blakley
Εδώ και αρκετούς αιώνες, η αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία έχει επηρεάσει καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και μια από τις πιο εμπνευσμένες εκφάνσεις της συναντάται στη Γαλλία του 19ου αιώνα.
Ο κόσμος της τέχνης στη Γαλλία κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα ήταν απίστευτα ποικιλόμορφος, με πολλές τεχνικές και θεματικές. Μεταξύ των πιο διαχρονικών στυλ είναι η ακαδημαϊκή τέχνη. Αυτό το στυλ παρήχθη στο πλαίσιο ευρωπαϊκών ακαδημιών τέχνης, στη Γαλλία, η ακαδημία αυτή είναι η περίφημη Ακαδημία των Καλών Τεχνών (Académie des Beaux-Arts).
Ο Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων -ο διάσημος προστάτης της ιταλικής Αναγέννησης- ίδρυσε την πρώτη ακαδημία στη Φλωρεντία το 1563. Από την ίδρυση της πρώτης ακαδημίας, η μυθολογική θεματολογία ήταν στο επίκεντρο και η Ακαδημία των Καλών Τεχνών επέβλεψε τη δημιουργία αναρίθμητων κλασικών αριστουργημάτων.
Η ακαδημαϊκή τέχνη προσπάθησε να συμβιβάσει θεωρητικούς κλάδους που οι καλλιτέχνες συζητούσαν επί αιώνες. Η συζήτηση επικεντρώθηκε γύρω από το αν η γραμμή και η μορφή ή το χρώμα ήταν η πιο σημαντική πτυχή μιας σύνθεσης. Μέσα στις ευρωπαϊκές ακαδημίες, προέκυψε μια υπερθετική σύνθεση. Οι αρχαίοι ελληνικοί και ρωμαϊκοί μύθοι παρείχαν στους καλλιτέχνες το διαχρονικό θέμα που απαιτούνταν για την τελειοποίηση αυτού του στυλ. Τα μυθολογικά θέματα αποτέλεσαν πηγή τόσο καλλιτεχνικών όσο και πνευματικών εξελίξεων, καθώς οι αλληγορίες και τα ιδανικά είχαν ιδιαίτερη σημασία στους ακαδημαϊκούς κύκλους.
Η αρπαγή της Ψυχής
Τα έργα του Ουιλιάμ-Αντόλφ Μπουγκερώ αποτελούν παράδειγμα της ακαδημαϊκής μαεστρίας της ενσωμάτωσης της τέλειας γραμμής και του χρώματος για να ζωντανέψουν αλληγορικές έννοιες. Τις τελευταίες δεκαετίες, ο Μπουγκερώ έχει δικαίως γίνει συνώνυμο του γαλλικού ακαδημαϊσμού. Ο πίνακάς του «Η αρπαγή της Ψυχής» του 1895 αναζωογονεί μια αρχαία ιστορία για το σύγχρονο κοινό.
Η ιστορία, προέρχεται από το βιβλίο του Λούκιου Απουλήιου «Μεταμορφώσεις» του δεύτερου αιώνα. Η ιστορία αφορά την Ψυχή και τον Έρωτα και την επικρατούσα δύναμη της αληθινής αγάπης. Η Ψυχή, που γεννήθηκε θνητή και πριγκίπισσα, ήταν τόσο όμορφη που οι άνδρες σταμάτησαν να προσκυνούν στο ναό της Αφροδίτης. Η ζηλιάρα θεά διέταξε τον γιο της, τον Έρωτα, να τρυπήσει την καρδιά της Ψυχής με ένα βέλος για να την κάνει να ερωτευτεί έναν αποκρουστικό άντρα. Αντ’ αυτού, ο Έρωτας πυροβόλησε τον εαυτό του και την ερωτεύτηκε. Μετά από μια σειρά υπερφυσικών εμποδίων, ο Δίας μεταμόρφωσε την Ψυχή σε θεά και αυτή και ο Έρως ενώθηκαν τελικά. Ο πίνακας του Μπουγκερώ αποτυπώνει τη στιγμή που ο Έρωτας μεταφέρει τη νύφη του στους ουρανούς- ο Έρωτας εκπέμπει υπερηφάνεια και η Ψυχή λάμπει από χαρά και ανακούφιση.
Η σύνθεση του Μπουγκερώ είναι ένα κομψό παράδειγμα του ακαδημαϊκού στυλ του 19ου αιώνα – ένα στυλ που ξεπερνά τον χρόνο και τον τόπο. Οι γραμμές και οι φόρμες διαπνέονται από έναν δυναμισμό που ανεβάζει οπτικά τις μορφές προς τον ουρανό και ο ζωηρός πορφυρός μανδύας συνδέει τους εραστές. Τα σύννεφα και το τοπίο στο βάθος πλαισιώνουν την κεντρική πλοκή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν πρόκειται απλά για έναν όμορφο πίνακα που στερείται βαθύτερου νοήματος. Ο Μπουγκερώ είχε εμβαθύνει στην δύναμη της αληθινής αγάπης, την αθανασία και τη σύνδεση μεταξύ του έρωτα και της ψυχής. Ο καλλιτέχνης υπενθυμίζει στους θεατές του ότι όταν η αγάπη είναι αγνή, θα θριαμβεύσει πάνω από κάθε εμπόδιο.
Μαινάδα
Ο Μπουγκερώ επανερμήνευσε μια άλλη μυθική φιγούρα στον πίνακα του 1894 «Μαινάδα». Στην ελληνική μυθολογία, οι Μαινάδες, ήταν ήταν νύμφες που παρουσιάζονται ως συντρόφισσες και συνοδοί του θεού Διόνυσου (Βάκχος στη ρωμαϊκή παράδοση). Ο Διόνυσος είναι ο θεός του κρασιού, των γιορτών και του θεάτρου. Η Μαινάδα του Μπουγκερώ κρατάει ένα δοχείο κρασιού και ένα κύπελλο, ενώ το φυλλωτό στέμμα της θυμίζει αυτά των αμπελιών.
Παραδοσιακά, οι μαινάδες απεικονίζονταν ως φρενήρεις γλεντζέδες, κυριευμένες από ευφορία, έκσταση και υπερβολή. Ο Μπουγκερώ, ωστόσο, αξιοποίησε τη γαλήνια φιγούρα του, και έγινε ένα μορφωμένο σύμβολο των πιο κόσμιων απολαύσεων της ζωής.
Η Καλλιόπη διδάσκει τον Ορφέα
Ο Ωγκύστ Αλεξάντρ Χιρς χρησιμοποίησε ομοίως τους ελληνικούς μύθους ως έναν τρόπο να γιορτάσει τις απλές και μεγαλοπρεπείς χαρές της ζωής. Ο πιο διάσημος πίνακάς του, το αριστούργημα του 1865 «Η Καλλιόπη διδάσκει τον Ορφέα», είναι ένας εορτασμός της μουσικής και της αιώνιας δύναμης των τεχνών. Ο πίνακας απεικονίζει την Καλλιόπη, τη μούσα της επικής ποίησης, να διδάσκει τον γιο της Ορφέα πώς να παίζει λύρα- η λύρα είναι το κοινό σύμβολο του διδύμου μητέρας-γιου. Ο Ορφέας θεωρούνταν ο μεγαλύτερος ποιητής και μουσικός της αρχαίας Ελλάδας. Το απαράμιλλο τραγούδι του μπορούσε να δαμάσει τα ζώα και να ζωντανέψει δέντρα και βράχους. Ο Χιρς υπαινίχθηκε το ταλέντο του Ορφέα καθώς ένας μικρός φασιανός παρακολουθεί στη γωνία της σύνθεσης.
Εκτός από τη θεματολογία, ο Χιρς βασίστηκε επίσης στην ακαδημαϊκή του κατάρτιση για τον τρόπο που απεικόνιζε τις μορφές του. Η Καλλιόπη και ο Ορφέας είναι νατουραλιστικές, εξιδανικευμένες φιγούρες με λαμπερό δέρμα. Οι ταιριαστοί κόκκινοι μανδύες υπογραμμίζουν τον οικογενειακό τους δεσμό. Ενώ το ζευγάρι είναι απορροφημένο στη δραστηριότητά του, η κίνηση δεν κατακλύζει τον στοχαστικό πίνακα. Οι ακαδημαϊκοί Γάλλοι καλλιτέχνες αντλούσαν συχνά έμπνευση από το σύγχρονο ρομαντικό στυλ – ένα στυλ που χαρακτηρίζεται από ενέργεια και δυναμισμό. Οι ακαδημαϊκοί, ωστόσο, ήταν συχνά πιο σταθεροί στην απεικόνιση της δραστηριότητας.
Άνοιξη
Αυτή η ισορροπία μεταξύ κίνησης και ηρεμίας παρουσιάζεται και στον πίνακα του Πιερ Ωγκύστ Κοτ, «Άνοιξη», του 1873. Μαθητής τόσο του Μπουγκερώ όσο και του Αλεξάντρ Καμπανέλ, το πιο αξιοσημείωτο έργο τέχνης του Κοτ είναι μια αλληγορική αντανάκλαση της νεότητας, της πρώτης αγάπης και των νέων αρχών. Δύο νεαροί ερωτευμένοι μοιράζονται μια τρυφερή αγκαλιά σε μια κούνια. Είναι τυλιγμένοι σε ένα πλούσιο και ανθισμένο περιβάλλον, που συμβολίζει τις υποσχέσεις της άφιξης της άνοιξης και τη φρεσκάδα της νεανικής αγάπης. Οι δύο φιγούρες φορούν ρούχα κλασικού στυλ, γεγονός που προσδίδει μια αιώνια ποιότητα στη σκηνή. Αυτή η διαχρονικότητα αποτελούσε σημαντικό δόγμα της ακαδημαϊκής τέχνης, καθώς οι καλλιτέχνες πίστευαν ότι οι πιο σημαντικές έννοιες και αξίες ήταν οικουμενικές και έπρεπε να υπερβαίνουν το χρόνο και τον τόπο.
Ενώ άλλα κινήματα έχουν κατά καιρούς επισκιάσει τα επιτεύγματα της γαλλικής ακαδημαϊκής τέχνης κατά τον 19ο αιώνα, νέες γενιές θεατών και επισκεπτών μουσείων έχουν πλέον αρχίσει να εκτιμούν τη σημασία -και την ομορφιά- αυτού του στυλ. Οι Γάλλοι ακαδημαϊκοί καλλιτέχνες ήταν δάσκαλοι του κλάδου τους, βρίσκοντας καινοτόμους τρόπους για να συνθέσουν τη μορφή και το χρώμα. Η αναπαράσταση της αρχαίας μυθολογίας τους ήταν ταυτόχρονα φρέσκια και κλασική. Καθώς οι λάτρεις συνεχίζουν να εξερευνούν τη γαλλική τέχνη του 19ου αιώνα, το ακαδημαϊκό κίνημα παραμένει ένα βασικό στυλ για προβολή.
Η Δρ. Kara Blakley είναι ανεξάρτητη ιστορικός τέχνης. Έλαβε το διδακτορικό της στην Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης (Αυστραλία) και προηγουμένως σπούδασε και δίδαξε στην Κίνα και τη Γερμανία.
