Αν και η πρόσφατη κίνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προσφέρει χρηματοδότηση στην Αίγυπτο με αντάλλαγμα τον περιορισμό της μετανάστευσης, επικρίθηκε ευρέως για παραβίαση του ανθρωπιστικού δικαίου, η ΕΕ την υπερασπίστηκε σθεναρά.
Σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στους Epoch Times, η Υπηρεσία Εκπροσώπου της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (SPP) επιβεβαίωσε εκ νέου την επιθυμία του μπλοκ των 27 χωρών να αναβαθμίσει τη σχέση της με την Αίγυπτο στο επίπεδο μιας «στρατηγικής και συνολικής εταιρικής σχέσης» σε όλους τους τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, με βάση τη Συμφωνία Σύνδεσης του 2004 και τις Προτεραιότητες Εταιρικής Σχέσης του 2022.
Οι ηγέτες της ΕΕ σφράγισαν στα τέλη του περασμένου μήνα μια συμφωνία ύψους 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ με την Αίγυπτο, για να βοηθήσουν αφ’ ενός στην τόνωση της παραπαίουσας οικονομίας της βορειοαφρικανικής χώρας και να ανακόψουν αφ’ ετέρου τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη.
Η τριετής στρατηγική εταιρική σχέση ΕΕ-Αιγύπτου περιλαμβάνει 5,11 δισ. ευρώ σε ευνοϊκά δάνεια για τη στήριξη των οικονομικών αλλαγών, 1,84 δισ. ευρώ για τη στήριξη των επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα και 613,71 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις, εκ των οποίων 204,57 εκατ. ευρώ για τη διαχείριση της μετανάστευσης.
«Η μετανάστευση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με τις χώρες προέλευσης, διέλευσης και προορισμού, και η διαχείρισή της πρέπει να γίνεται με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου», δήλωσε η SPP στους Epoch Times σε ηλεκτρονικό μήνυμα.
«Αυτό συνάδει πλήρως με το Σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, το οποίο καλεί στην ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.
»Με αυτή την εταιρική σχέση, η ΕΕ στοχεύει να στηρίξει την Αίγυπτο και τον λαό της στην αντιμετώπιση των διαφόρων κρίσεων που αντιμετωπίζει, να προστατεύσει την κοινή ευημερία και σταθερότητα και να συνοδεύσει την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και τις μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις της Αιγύπτου», αναφέρεται μεταξύ άλλων.
Από το 2016, η ΕΕ έχει σφραγίσει παρόμοιες συμφωνίες με τη Μαυριτανία, την Τυνησία, την Τουρκία και άλλες χώρες, καθώς επιδιώκει να μειώσει τις παράτυπες αφίξεις στα εδάφη της.
Όπως και στις προηγούμενες συμφωνίες, οι οργανώσεις υπεράσπισης των δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει το τελευταίο σύμφωνο ότι αγνοεί το ανθρωπιστικό δίκαιο.
Η πρώτη μεγάλη ανησυχία εκφράστηκε από την παρατηρητή δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Έμιλυ Ο’Ράιλι, η οποία επέμεινε ότι τέτοιου είδους συμφωνίες συνεργασίας θα έπρεπε να συνυπολογίζουν το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προβλέποντας παράλληλα για επανόρθωση σε περίπτωση παραβίασης.
«Διότι διαφορετικά μοιάζει να δίνονται τα χρήματα, αλλά όλα όσα συμβαίνουν στη συνέχεια είναι ελαφρώς πιο αδιαφανή”, δήλωσε η κα Ο’Ράιλι σε ομιλία της στην εκτελεστική επιτροπή της ΕΕ που χειρίζεται τέτοιες συμφωνίες.
Τις απόψεις της συμμερίζεται και η Έμιλυ Ουίγκενς, διευθύντρια της ΕΕ στη διεθνή οργάνωση εκστρατειών και υπεράσπισης ONE Campaign, η οποία ηγείται της δράσης για τον τερματισμό της έσχατης ένδειας.
Η κα Ουίγκενς περιέγραψε το πακέτο βοήθειας της ΕΕ προς την Αίγυπτο ως «ατυχή συνέχεια» μιας ανησυχητικής τάσης της ΕΕ να συμβιβάζει σχετικά εύκολα τις θεμελιώδεις της αξίες προς όφελος βραχυπρόθεσμων πολιτικών κερδών.
«Αυτές οι συμφωνίες, μαζί με την πρόσφατη αναθεώρηση του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ, σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής για την “Παγκόσμια Ευρώπη”», δήλωσε η κα Ουίγκενς στους Epoch Times σε ηλεκτρονικό μήνυμα.
«Το να αφήνουμε τους διεθνείς εταίρους του μπλοκ να πληρώνουν τον λογαριασμό για εσωτερικές προτεραιότητες όπως η μετανάστευση είναι κοντόφθαλμο και ενέχει τον κίνδυνο να βλάψει την αξιοπιστία και τη σημασία της ΕΕ σε έναν ολοένα και πιο ανταγωνιστικό κόσμο», γράφει.
Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είχαν προηγουμένως κατηγορήσει τις Βρυξέλλες ότι «χρηματοδοτούν δικτάτορες» λόγω μιας παρόμοιας συμφωνίας με την Τυνησία πέρυσι.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων χαρακτήρισε την τελευταία συμφωνία «ως εξαγορά του ελέγχου της μετανάστευσης», ισχυριζόμενο ότι «επιβραβεύει τον αυταρχικό ηγέτη της Αιγύπτου», τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.
Υπό το ίδιο πρίσμα, η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να μην γίνου συνένοχοι στις παραβιάσεις των δικαιωμάτων που λαμβάνουν χώρα στην Αίγυπτο.
Όμως, η SPP αντέδρασε, δηλώνοντας ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένουν «υψηλή προτεραιότητα στη σχέση μας με την Αίγυπτο».
Επισήμανε επίσης ότι το πολιτικό πλαίσιο για τις διμερείς σχέσεις της ΕΕ με την Αίγυπτο παραμένει η συμφωνία σύνδεσης και οι προτεραιότητες εταιρικής σχέσης που συμφωνήθηκαν αμοιβαία το 2022, στις οποίες και τα δύο μέρη δεσμεύονται να «προωθήσουν περαιτέρω τη δημοκρατία, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων και τις ίσες ευκαιρίες».
Είπε επίσης ότι η ΕΕ συνεχίζει να συζητά τακτικά θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τους Αιγύπτιους ομολόγους της μέσω πλατφορμών όπως η υποεπιτροπή για τα πολιτικά θέματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (η τελευταία συνεδρίαση έλαβε χώρα στις 8 Δεκεμβρίου 2022), η επιτροπή σύνδεσης (22 Μαΐου 2023) και το συμβούλιο σύνδεσης (23 Ιανουαρίου 2024), καθώς και μέσω της εμπλοκής του ειδικού εντεταλμένου της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Ξεκαθαρίζουμε σταθερά στους Αιγύπτιους εταίρους μας ότι η βελτίωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο θα επηρεάσει θετικά τις διμερείς μας σχέσεις», έγραψε η SPP στους Epoch Times.
«Επιπλέον, τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα τίθενται συστηματικά σε όλα τα επίπεδα και τα φόρουμ, χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς τις διεθνείς δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους διακηρυγμένους στόχους της Αιγύπτου στην Εθνική Στρατηγική της για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.»
Μόλις μια εβδομάδα μετά τη συμφωνία ορόσημο ΕΕ-Αιγύπτου, μια ομάδα 27 διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων – μεταξύ των οποίων οι Egyptian Human Rights Forum, Refugees International, Refugees International και Sudanese Women Rights Action (SUWRA) – κατηγόρησε τις αιγυπτιακές αρχές για τη σύλληψη και κράτηση Σουδανών προσφύγων και αιτούντων άσυλο σε απάνθρωπες συνθήκες, την υποβολή τους σε άδικες δίκες και τη βίαιη επιστροφή τους στο Σουδάν, κατά παράβαση του συντάγματος της Αιγύπτου και των διεθνών υποχρεώσεών της.
Η Αίγυπτος φιλοξενεί σήμερα 9 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες (περίπου το 10% των περίπου 106 εκατομμυρίων κατοίκων της), συμπεριλαμβανομένων 4 εκατομμυρίων από το Σουδάν και 1,5 εκατομμυρίου Σύρων, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης των Ηνωμένων Εθνών.
Περίπου 480.000 έχουν καταγραφεί ως πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες έχουν δημιουργήσει τις δικές τους επιχειρήσεις, ενώ άλλοι εργάζονται στην τεράστια παραοικονομία ως πλανόδιοι πωλητές και καθαριστές σπιτιών.
Η Αίγυπτος είναι ένα από τα κύρια σημεία διέλευσης των μεταναστών από τη Βόρεια Αφρική με προορισμό την Ευρώπη και μετατρέπεται γρήγορα σε χώρα διέλευσης των διεθνών μεταναστών που φιλοδοξούν να φθάσουν σε παράκτιες περιοχές αναχώρησης με λιγότερο αποτελεσματικά μέτρα θαλάσσιας περιπολίας, όπως η Λιβύη.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, αριθμούσαν περίπου 186.000 άτομα, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Ο Οργανισμός Ασύλου της ΕΕ αναφέρει ότι οι αιτήσεις ασύλου που υποβλήθηκαν από Αιγύπτιους σε ευρωπαϊκές χώρες αυξήθηκαν από 6.616 το 2021 σε 26.512 πέρυσι.
Οι Αιγύπτιοι ήταν η μεγαλύτερη ομάδα παράνομων μεταναστών που έφτασαν στην Ευρώπη διασχίζοντας τα ύδατα της Μεσογείου, διασρομή για την οποία ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής σημείωσε ότι χρησιμοποίησαν περισσότεροι από 100.000 μετανάστες το 2022, όπως αναφέρει το Middle East Monitor.
Σύμφωνα με στοιχεία της ιταλικής κυβέρνησης, το 2023 κατέφυγαν στην Ιταλία περισσότεροι από 11.000 Αιγύπτιοι.
Το Κάιρο έχει επανειλημμένα αξιώσει αναγνώριση για τον αποκλεισμό σε μεγάλο βαθμό της παράτυπης μετανάστευσης από τις βόρειες ακτές του από το 2016.
Τα ελληνικά νησιά Κρήτη και Γαύδος έχουν δει μια απότομη αύξηση στις αφίξεις των μεταναστών τους τελευταίους μήνες – κυρίως από την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν – κάτι που εγείρει υποψίες για μια νέα διαδρομή λαθρεμπορίου στη Μεσόγειο.
Η ΕΕ αντιμετώπισε επίσης αύξηση των αφίξεων των μεταναστών μέσω της Μεσογείου κατά τη διάρκεια του 2023, μετά από μια ύφεση το 2022. Αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν εκφράσει φόβους ότι οι αριθμοί θα αυξηθούν και πάλι το 2024.
Οι έξι πυλώνες της συμφωνίας ΕΕ-Αιγύπτου
Το χρηματοδοτικό και επενδυτικό πακέτο ύψους 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων περιλαμβάνει έξι τομείς «αμοιβαίου ενδιαφέροντος» για την ΕΕ και την Αίγυπτο: Έντονος πολιτικός διάλογος, μακροοικονομική σταθερότητα, βιώσιμες επενδύσεις και εμπόριο, μετανάστευση και κινητικότητα, ασφάλεια και ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Με αυτή την εταιρική σχέση, η ΕΕ στοχεύει να στηρίξει την Αίγυπτο και τον λαό της στην αντιμετώπιση των διαφόρων κρίσεων που αντιμετωπίζουν, να προστατεύσει την κοινή ευημερία και σταθερότητα και να συνοδεύσει την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και τις μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις της Αιγύπτου.
«Η εταιρική σχέση θα καλύψει συγκεκριμένους τομείς συνεργασίας, περιλαμβανομένων των πολιτικών σχέσεων, της οικονομικής σταθερότητας, των επενδύσεων και του εμπορίου – σε τομείς όπως η ενέργεια, το νερό, η επισιτιστική ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση και η κινητικότητα, η ασφάλεια, καθώς και η δημογραφία και το ανθρώπινο κεφάλαιο – και θα αποτελέσει πλατφόρμα για τη συνέχιση του πολιτικού διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Αιγύπτου για την από κοινού αντιμετώπιση των περιφερειακών και διεθνών προκλήσεων», δήλωσε η SPP στους Epoch Times.
Όσον αφορά τη μετανάστευση, εξήγησε η εκπρόσωπος, η ΕΕ και η Αίγυπτος θα συνεργαστούν με «ολιστικό τρόπο», με έμφαση στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης, την προστασία, την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων, την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς και βιώσιμης επιστροφής και επανένταξης, καθώς και στις νόμιμες οδούς.
Η Υπηρεσία Εκπροσώπου της Επιτροπής της ΕΕ έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες: «Η Επιτροπή – εξ ονόματος της ΕΕ – και οι αιγυπτιακές αρχές θα συμφωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο σύνολο μέτρων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, τα οποία θα καθοριστούν σε δύο μνημόνια συμφωνίας, ένα για κάθε μία από τις δύο πράξεις.
»Αυτά τα μεταρρυθμιστικά μέτρα θα στηρίξουν το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα των αρχών και θα συμπληρώσουν τα προγράμματα που συμφωνήθηκαν με το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλους δωρητές. Η εκταμίευση θα εξαρτηθεί, στη συνέχεια, από την ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή αυτών των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων.»
Ωστόσο, η κα Ουίγκενς λέει ότι η ΕΕ πρέπει να «επανεξετάσει» αυτή την προσέγγιση, δεδομένου ότι η διατήρηση της «ήπιας ισχύος» είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της θέσης της ως «παγκόσμιου» και «αξιόπιστου» ηγέτη.
«Βλέπουμε τη χρήση της αναπτυξιακής βοήθειας από την ΕΕ να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τον επιδιωκόμενο στόχο της μακροπρόθεσμης εξάλειψης της φτώχειας, γεγονός που πλήττει την αξιοπιστία της ΕΕ και μειώνει την εμπιστοσύνη των εταίρων», δήλωσε στους Epoch Times.
Ένα «πολύ καθυστερημένο» πακέτο βοήθειας
Εν τω μεταξύ, σε ολόκληρη την Αίγυπτο, πολιτικοί παράγοντες και αναλυτές χαρακτήρισαν το πρόσφατο πακέτο βοήθειας της ΕΕ ως πολύ καθυστερημένο, ενώ εξέφρασαν την επιθυμία να δουν πώς θα διαχυθεί στους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τους οικοδεσπότες τους.
Ο Ιμπραχίμ Ελ Νατάρ, αναπληρωτής γενικός γραμματέας του Αραβοαφρικανικού Συμβουλίου Κοινωνικοοικονομικής Ανάπτυξης (AACSED), αναφέρει ότι η συμφωνία έχει τη δυνατότητα να «υποστηρίξει τη σταθερότητα” σε ολόκληρη την περιοχή μέσω της κοινής εργασίας του ελέγχου της μετανάστευσης:
«Δεν υπάρχει περιθώριο για κριτική σε μια τέτοια [ευγενή] προσπάθεια», δήλωσε ο κος Ελ Νατάρ στους Epoch Times σε τηλεφωνική συνέντευξη.
Ο πρέσβης Δρ Μοχάμεντ Αμπντ Ελ Γκαφάρ, πρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής του Παναφρικανικού Κινήματος για τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και τον αραβικό κόσμο, λέει ότι η συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ της Αιγύπτου και της ΕΕ – που έπεται ανάλογων συμφωνιών με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα – είναι ένα «σημαντικό βήμα» που θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση «ορισμένων πτυχών των μεταναστευτικών προβλημάτων».
«Οι μετανάστες στην Αίγυπτο ζουν ελεύθερα σε διάφορες πόλεις ανάμεσα στον πληθυσμό της χώρας και απολαμβάνουν τις ίδιες υπηρεσίες και ενισχύσεις, όπως θέσεις εργασίας, χρηματική βοήθεια, σχολική εκπαίδευση, υποτροφίες, υγειονομική περίθαλψη”, δήλωσε ο κος Γκαφάρ τηλεφωνικά στους Epoch Times.
«Η [παρουσία τους] υπερφορτώνει τα αιγυπτιακά προβλήματα ασφάλειας, οικονομίας και κοινωνίας. Πρέπει να τους περιορίσουμε, όπως και τους επίδοξους νέους μας από την παράνομη μετανάστευση πέρα από τα σύνορα ή πέρα από τη θάλασσα στην Ευρώπη, όπου βρίσκονται τα πλησιέστερα κράτη πρόνοιας», είπε.
Από την πλευρά του, ο κος Μοχάμεντ Ζαγιέντ, πρόεδρος του Αραβοαφρικανικού Συμβουλίου Κοινωνικοοικονομικής Ανάπτυξης (AACSED) και της Διεθνούς Συμβουλευτικής Εταιρείας (ICLEG), λέει ότι το κόστος της μη ύπαρξης της νέας κοινής ευρωπαϊκής/αιγυπτιακής συνεργασίας που θα ηγείται της πορείας προς τη σταθερότητα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα ωχριούσε μπροστά στο κόστος της μη ύπαρξης μιας τέτοιας «έγκαιρης, έξυπνης και ισχυρής πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας».
«Ο πρόεδρος της ΕΕ – μαζί με τους ηγέτες του Βελγίου, της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Κύπρου και της Ελλάδας – κατανόησε τις συνέπειες της αποτυχίας να δράσει από κοινού με την Αίγυπτο για την καταστολή και τον έλεγχο των προφανών αρνητικών επιπτώσεων της μετανάστευσης, η οποία έχει διογκωθεί έντονα τα τελευταία χρόνια λόγω των περιφερειακών συγκρούσεων, μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από ορισμένους δυτικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που κατοικούν σήμερα στον Λευκό Οίκο και άλλους», δήλωσε ο κος Ζαγιέντ στους Epoch Times σε τηλεφωνική επικοινωνία.
Είπε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες και άλλοι οικονομικοί εταίροι κατανοούν όλοι τη σημασία και τις επιπτώσεις της μη θέσπισης μιας κοινής συνδυασμένης προσπάθειας σε όλα τα μέτωπα (πολιτική, οικονομική και στρατηγική ασφάλεια).
«Η Αίγυπτος διαθέτει ένα πολύ ισχυρό διπλωματικό σώμα και ένα προηγμένο διεθνές λόμπι, του οποίου η σκληρή δουλειά των τελευταίων χρόνων απέδωσε επιτέλους καρπούς και μάλιστα σε μια περίοδο που θα μπορούσε να συμβεί μια άνευ προηγουμένου αύξηση των μεταναστευτικών ροών, οι οποίες μπορεί να ανέλθουν σε πολύ περισσότερα εκατομμύρια αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά», πρόσθεσε ο κος Ζαγιέντ.
«Η κοινή οικονομική στήριξη δεν είναι καθόλου πρόωρη!»
Του Nalova Akua
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
