Ερευνητές αναγνώρισαν πρωτεΐνη, η οποία μπορεί να αποτρέψει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σε προχωρημένη ηλικία, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Developmental Cell, στις 2 Οκτωβρίου 2024.
Ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία απώλειας όρασης στους ηλικιωμένους, επηρεάζοντας σχεδόν 20 εκατομμύρια Αμερικανούς. Καθώς ο πληθυσμός γερνά, αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία η οποία να μπορεί να σταματήσει την πρόοδο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
«Νομίζω ότι αναγνωρίσαμε κάτι το οποίο μπορεί να στοχεύσει τα πρώιμα στάδια της ασθένειας. […] Αυτό είναι πολύ σημαντικό», είπε στους Epoch Times η επικεφαλής συγγραφέας Ρούτσιρα Σινγκ, αναπληρωτής καθηγήτρια οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης.
Η μελέτη χρησιμοποίησε ανθρώπινα βλαστοκύτταρα αντί για ζωικά μοντέλα, κάτι το οποίο δίνει μια ακριβέστερη απεικόνιση του τι συμβαίνει στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Παλαιότερες ερευνητικές μέθοδοι περιορίζονταν από την ικανότητά τους να απαθανατίζουν τις σημαντικές πτυχές είτε των υγιών είτε των πεθαμένων ανθρώπινων κυττάρων», επισημαίνει η Σινγκ.
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη που οδηγεί σε ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Οι ερευνητές εξήγαγαν ανθρώπινα βλαστοκύτταρα από υγιείς ανθρώπους και ασθενείς με εκφύλιση ωχράς κηλίδας και τα προγραμμάτισαν σε κύτταρα του τοιχώματος του αμφιβληστροειδούς.
Συγκριτικά με τους υγιείς ανθρώπους, τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς των ασθενών με εκφύλιση ωχράς κηλίδας υπερπαρήγαγαν ένα είδος πρωτεΐνης που ονομάζεται ιστικός αναστολέας της μεταλλοπρωτεϊνάσης 3 (tissue inhibitor of metalloproteinase 3 – TIMP3), η οποία οδηγεί σε συσσώρευση λιπαρών και πρωτεϊνών που ονομάζονται ντρούζεν (drusen). Τα ντρούζεν είναι μια ένδειξη του πρώιμου σταδίου της εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η κηλίδα, το τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνο για την οξεία όραση, καταστρέφεται.
Στα αρχικά στάδια, κίτρινα ιζήματα από ντρούζεν συσσωρεύονται στον αμφιβληστροειδή. Τα πρώιμα συμπτώματα της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας περιλαμβάνουν θολή όραση ή την εμφάνιση μιας μαύρης κηλίδας στο κεντρικό πεδίο όρασης, καθιστώντας τις καθημερινές δραστηριότητες όπως το διάβασμα, την οδήγηση, ακόμη και την αναγνώριση προσώπων, όλο και πιο δύσκολες.
Η στεγνή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, η οποία αποτελεί το 90% των διαγνωσμένων περιπτώσεων, χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή συσσώρευση ντρούζεν και την αργή απώλεια όρασης. Η υγρή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, η οποία είναι λιγότερο συνηθισμένη και πιο σοβαρή, συνδέεται με την ανάπτυξη ανώμαλων αγγείων αίματος κάτω από τον αμφιβληστροειδή.
Στη μελέτη, οι ερευνητές βρήκαν ότι η TIMP3 εμπόδιζε ένα άλλο ένζυμο που αποκαλείται μεταλλοπεπτιδάση μήτρας 2 (matrix metallopeptidase 2 – MMP2), η οποία δρα ως συνεργείο καθαρισμού των ματιών, αφαιρώντας τις βλαβερές ουσίες και διατηρώντας τα μάτια υγιή. Με λιγότερη δραστηριότητα MMP2, τα ντρούζεν συσσωρεύονται, οδηγώντας στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Η ενίσχυση της MMP2 αποτρέπει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Η ομάδα της Σινγκ ανακάλυψε ότι εμποδίζοντας την TIMP3, αυξάνονται τα επίπεδα MMP2, τα οποία βοηθούν στη ρύθμιση της φλεγμονής και της υγείας των ματιών. Όταν τα επίπεδα MMP2 είναι χαμηλά, η φλεγμονή μεγαλώνει, οδηγώντας σε μεγαλύτερη συσσώρευση ντρούζεν και, τελικά, σε απώλεια όρασης.
Ενισχύοντας τα επίπεδα MMP2, οι ερευνητές κατάφεραν να μειώσουν τη συσσώρευση ντρούζεν.
Η ομάδα της Σινγκ έχει καταθέσει προσωρινές πατέντες για τους αναστολείς ενζύμων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν προκλινικές μελέτες και τον καθορισμό των καλύτερων μεθόδων παράδοσης, όπως τα φάρμακα δια του στόματος ή τις σταγόνες ματιών. Μόνο όταν αυτά τα στάδια ολοκληρωθούν θα μπορεί η θεραπεία να δοκιμαστεί και, εν τέλει, να γίνει διαθέσιμη στους ασθενείς.
Παρόλο που η ακριβής αιτία της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας δεν είναι πλήρως κατανοητή, οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι γνωστό ότι επηρεάζουν. Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού εκφύλισης της ωχράς κηλίδας αυξάνει τον κίνδυνο.
Συγκεκριμένα γονίδια, όπως το ABCA4, συνδέονται με την κατάσταση. Ωστόσο, οι έρευνες συνεχίζονται για τον καθορισμό του ρόλου τους στη θεραπεία, σύμφωνα με αναθεώρηση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Κλινικές Παρεμβάσεις στην Γήρανση (Clinical Interventions in Aging).
Η μεγάλη ηλικία, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η καρδιαγγειακή νόσος αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Μερικές μελέτες έχουν επίσης συνδέσει τη διατροφή που περιέχει πολλά κορεσμένα λιπαρά με την αύξηση πιθανότητας εμφάνισης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Προληπτικά μέτρα
Η εκφύλιση ωχράς κηλίδας προοδεύει με διαφορετικούς ρυθμούς σε διαφορετικά άτομα. Μέχρι και το 3% των ανθρώπων με μικρή συσσώρευση ντρούζεν αντιμετωπίζει προβλήματα με την όραση μέσα σε πέντε χρόνια, ενώ περίπου το 50% με μεγαλύτερη συσσώρευση ντρούζεν αναπτύσσει εκφύλιση ωχράς κηλίδας τελευταίου σταδίου και απώλεια όρασης μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα.
Τα καθημερινά συμπληρώματα βιταμινών και θρεπτικών συστατικών μπορεί να βοηθήσουν στην επιβράδυνση την προόδου μιας μέσου σταδίου ξηρής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ), ορισμένα θρεπτικά συστατικά ωφελούν την υγεία του ματιού, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών C και Ε, του ψευδάργυρου, της λουτεΐνης, της ζεαξανθίνης και των Ω-3 λιπαρών οξέων. Αυτά συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας αργότερα στη ζωή κάποιου.
Τα εσπεριδοειδή, τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα λιπαρά ψάρια και οι ξηροί καρποί είναι καλές διατροφικές επιλογές για την υποστήριξη της υγείας των ματιών.
Επιπλέον, η ΑΑΟ συνιστά μια δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη για όσους πάσχουν ή κινδυνεύουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ο γλυκαιμικός δείκτης υποδεικνύει το πόσο γρήγορα οι τροφές αυξάνουν το σάκχαρο στο αίμα και οι δίαιτες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη τείνουν να είναι πλούσιες σε μη αμυλούχα λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης η ελαφρώς επεξεργασμένα καθώς και χαμηλές σε επεξεργασμένες τροφές.
Η σωματική δραστηριότητα συνδέεται επίσης με λιγότερες πιθανότητες πρόωρης ή μεταγενέστερης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η ΑΑΟ σημειώνει πως η τακτική σωματική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, η ποδηλασία, το κολύμπι ακόμη και η δραστήρια κηπουρική, προάγουν την υγεία των ματιών.
Χωρίς αντιμετώπιση, η ξηρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να εξελιχθεί σε υγρή, η οποία επιδεινώνεται ταχύτατα.
