Η πρωτοφανής κοινή δήλωση στον ΟΗΕ ζητά αφοπλισμό της Χαμάς, απομάκρυνσή της από τη διακυβέρνηση της Γάζας, προωθώντας τη λύση των δύο κρατών με διεθνή εγγύηση και περιφερειακή εξομάλυνση προς την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.
Αραβικές και μουσουλμανικές χώρες καταδικάζουν τη Χαμάς και ζητούν τον αφοπλισμό της
Στις 28-29 Ιουλίου 2025, στο πλαίσιο υψηλού επιπέδου Διεθνούς Διάσκεψης στον ΟΗΕ για τη λύση των δύο κρατών, υπήρξε πρωτοφανής στάση των αραβικών και μουσουλμανικών χωρών –συμπεριλαμβανομένων των Σαουδικής Αραβίας, Κατάρ, Αιγύπτου, Ιορδανίας και Τουρκίας – που συμμετείχαν στην υπογραφή του επτασέλιδου εγγράφου «New York Declaration». Για πρώτη φορά τα κράτη-μέλη της Αραβικής Λίγκας καταδικάζουν ρητά τις επιθέσεις της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 και ζητούν τον πλήρη αφοπλισμό της και την αποχώρησή της από τη διακυβέρνηση της Γάζας.
Το κείμενο, υποστηριζόμενο επίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 17 ακόμη χώρες, απαιτεί μεταβίβαση της εξουσίας στη Γάζα από τη Χαμάς στην Παλαιστινιακή Αρχή, υπό την εποπτεία διεθνούς υποστήριξης και πιθανή ανάπτυξη προσωρινής αποστολής σταθεροποίησης υπό τον ΟΗΕ.
Ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν-Νοέλ Μπαρρό χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική και πρωτοφανή», επισημαίνοντας ότι η στροφή ενδυναμώνει τις προσπάθειες διπλωματικής και πολιτικής προώθησης της λύσης των δύο κρατών. Επισημαίνει δε ότι η πρωτοβουλία συνδιοργανώνεται από τη Γαλλία και τη Σαουδική Αραβία και έχει στόχο να ενθαρρύνει περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να αναγνωρίσουν επισήμως την Παλαιστίνη.
Ο ΥΠΕΞ της Σαουδικής Αραβίας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ κάλεσε τις χώρες-μέλη του ΟΗΕ να υποστηρίξουν το έγγραφο «πριν από το τέλος της 79ης συνεδρίας της Γενικής Συνέλευσης», εν όψει της 80ής συνόδου τον Σεπτέμβριο. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρρες σε παρέμβασή του τόνισε ότι «η λύση των δύο κρατών είναι πιο μακριά από ποτέ» λόγω των στρατιωτικών ενεργειών στη Γάζα, αλλά υπογράμμισε την ανάγκη να υπάρξει ειρήνευση μέσω της λύσης των δύο κρατών.
Τι σηματοδοτεί η καταδίκη της Χαμάς
Η κοινή δήλωση καταδίκης της Χαμάς από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Ιορδανία δεν είναι απλώς ένα διπλωματικό γεγονός, είναι μια βαθιά γεωπολιτική στροφή με παγκόσμιες προεκτάσεις.
Για δεκαετίες, πολλές αραβικές και μουσουλμανικές χώρες αντιμετώπιζαν τη Χαμάς είτε με σιωπηλή ανοχή είτε με έμμεση στήριξη. Η σημερινή καταδίκη σηματοδοτεί πολιτική ωρίμανση στον αραβικό κόσμο και αναγνώριση ότι η συνέχιση της στρατιωτικοποίησης της Γάζας δεν εξυπηρετεί πλέον κανένα παναραβικό ή παλαιστινιακό συμφέρον. Οι ίδιες οι χώρες που άλλοτε θεωρούνταν «αιμοδότες» της Χαμάς (π.χ. Κατάρ) τώρα συντάσσονται με ένα διεθνές πλαίσιο αποστρατιωτικοποίησης και ειρηνευτικής μετάβασης.
Κεντρικές απαιτήσεις του εγγράφου
1. Καταδίκη των επιθέσεων της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 ως τρομοκρατικές.
2. Αφοπλισμός της Χαμάς και τερματισμός της συμμετοχής της στη διακυβέρνηση της Γάζας.
3. Μεταβίβαση εξουσιών στη Παλαιστινιακή Αρχή με τη συμμετοχή διεθνούς σταθεροποιητικής αποστολής υπό τον ΟΗΕ.
4. Δέσμευση στην εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ υπό την προϋπόθεση προόδου προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.
5. Υποστήριξη της λύσης των δύο κρατών και κινητροδότηση για διπλωματικές πρωτοβουλίες και αναγνώριση της Παλαιστίνης από χώρες που δεν το έχουν ήδη πράξει μέχρι τον Σεπτέμβριο 2025.
Αντίκτυπος και διπλωματικές εξελίξεις
Η δήλωση συνοδεύτηκε από τις ανακοινώσεις της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας ότι προτίθενται να αναγνωρίσουν επισήμως το παλαιστινιακό κράτος έως τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένα βήματα από το Ισραήλ, όπως άμεση κατάπαυση του πυρός, ανθρωπιστική πρόσβαση στη Γάζα και διακοπή εποικισμών στη Δυτική Όχθη. Η στροφή αυτή στηρίζεται ήδη από το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και άλλες χώρες. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κηρ Στάρμερ δήλωσε ότι η αναγνώριση θα γίνει «εκτός αν η ισραηλινή κυβέρνηση λάβει ουσιαστικά βήματα […] συμφωνήσει σε μια κατάπαυση του πυρός και δεσμευτεί σε μια μακράς διαρκείας βιώσιμη ειρήνη».
Περισσότερες από 125 χώρες και οντότητες, μεταξύ αυτών η Κίνα και η ΕΕ, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στο κείμενο ως βήμα προς την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.
Η απουσία των ΗΠΑ και του Ισραήλ, που χαρακτήρισαν την πρωτοβουλία ως «μη παραγωγική και άκαιρη», από τη Διάσκεψη υπογράμμισε τη διαφωνία τους, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών και την πρόσκληση σε διεθνείς δυνάμεις, ενώ ο πρεσβευτής του ΟΗΕ κατηγόρησε τους υποστηρικτές του εγγράφου για απενοχοποίηση της τρομοκρατίας.
Η Γάζα ως διεθνές πρόβλημα ασφάλειας
Η Γάζα δεν είναι πλέον απλώς ένα παλαιστινιακό ζήτημα. Με τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, η Χαμάς αυτοπαγιδεύτηκε στην ταύτισή της με την τρομοκρατία. Αυτό εξουδετέρωσε τη διεθνή νομιμοποίησή της και δίνει έδαφος σε χώρες όπως η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία να προτείνουν μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή, πιθανώς με διεθνή στρατιωτική παρουσία και μεταβατική διοίκηση.
Η λύση των δύο κρατών ως προϋπόθεση για ομαλοποίηση
Η δήλωση δεν καταδικάζει μόνο τη Χαμάς. Δημιουργεί έναν «δεσμό ανταλλαγής» : οι αραβικές χώρες δηλώνουν ότι θα εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, μόνο αν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Αυτό μετατρέπει την εξομάλυνση (normalization) σε μοχλό πίεσης προς το Ισραήλ, αντί για ανεπιφύλακτη παραχώρηση, και επαναφέρει τη διπλωματία στο προσκήνιο.
Η Παλαιστινιακή Αρχή παίρνει πίσω τον έλεγχο – υπό όρους
Ο Μαχμούντ Αμπάς υποχρεώθηκε να καταδικάσει δημόσια τη Χαμάς, να δεσμευτεί σε μεταρρυθμίσεις (στα οικονομικά, στην εκπαίδευση, και στο κράτος δικαίου), και να αποδεχτεί ένα αποστρατιωτικοποιημένο παλαιστινιακό κράτος.
Η διεθνής κοινότητα προσφέρει στήριξη, αλλά και πολιτικούς όρους που θυμίζουν “προτεκτοράτο με ορίζοντα ανεξαρτησίας”. Ο εκδημοκρατισμός είναι σαφής προϋπόθεση για διεθνή αναγνώριση.
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ στο περιθώριο – προσωρινά;
Η απουσία των ΗΠΑ και του Ισραήλ από τη Διάσκεψη υπογραμμίζει το παράδοξο για πρώτη φορά η διεθνής κοινότητα να προσπαθεί να πιέσει για λύση παρά τη θέληση της ισραηλινής κυβέρνησης. Ο Νετανιάχου, με την υποστήριξη των συμμάχων του, φαίνεται να απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών.
Ωστόσο η πίεση αυξάνεται, τόσο από την ΕΕ (που εξετάζει κυρώσεις) όσο και από μετριοπαθείς κύκλους στο εσωτερικό του Ισραήλ, που βλέπουν τον διεθνή αποκλεισμό να πλησιάζει.
Η διάσκεψη της Νέας Υόρκης δεν είναι μια διπλωματική τελετουργία, είναι ένα προσχέδιο ενός νέου γεωπολιτικού συμβολαίου.
