Σχολιασμός
Πολλοί έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται, πως θα προσγειωθεί η οικονομία – σκληρά ή μαλακά; Συχνά οι άνθρωποι τείνουν να έχουν ανήσυχα συναισθήματα για την οικονομία πριν από την εμφάνιση μιας οικονομικής κρίσης. Γνωρίζουν κατά κάποιο τρόπο ότι τα πράγματα είναι σοβαρά «λάθος», αλλά δεν μπορούν πραγματικά να το προσδιορίσουν.
Με την εκτόξευση του πληθωρισμού, η οικονομική πραγματικότητα έχει μαζικά επηρεάσει τη ζωή των απλών ανθρώπων. Η μακροοικονομία επέστρεψε! (Για να πάρει εκδίκηση.)
Όταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ή GFC, χτύπησε τον Σεπτέμβριο του 2008 με την πτώχευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers, η σοβαρότητα της κρίσης αποκαλύφθηκε στην πλειονότητα των ανθρώπων. Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως κι εγώ, είχαν παρακολουθήσει με βαριά καρδιά τις εξελίξεις στον σκοτεινό κόσμο της τιτλοποίησης και την αυξανόμενη πίεση στον τραπεζικό τομέα τουλάχιστον από το φθινόπωρο του 2007. Είχα μάλιστα προειδοποιήσει τους συναδέλφους μου διδακτορικούς φοιτητές ήδη από τα τέλη του 2006 ότι κάτι «τρέχει» στην παγκόσμια οικονομία. Τον Ιανουάριο του 2008, έκανα ανοιχτή πώληση στο αμερικανικό χρηματιστήριο με κάθε δεκάρα που είχα και μπορούσα να δανειστώ.
Τώρα, κάποιοι έχουν αρχίσει να κοιτάζουν γύρω τους και να αναρωτιούνται, πώς θα αντεπεξέλθει ο τομέας των κατοικιών, όπου, από το 2019, οι τιμές έχουν κάνει ένα τεράστιο άλμα προς τα πάνω. Άλλοι αναλογίζονται την υγεία του εταιρικού τομέα, άλλοι εκείνη των τραπεζών και κάποιοι παρακολουθούν με ανησυχία την απότομη άνοδο των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων στην Ευρώπη. Το πραγματικά ανησυχητικό είναι ότι όλοι τους ανησυχούν δικαίως.
Εκεί που οδεύουμε, δεν θα είναι απλώς μια ύφεση ή μια «κανονική» οικονομική κρίση. Θα είναι, πιθανότατα, ένας καταστροφικός συνδυασμός επικαλυπτόμενων κρίσεων, μια διαδικασία που έχουμε ονομάσει «πολύπλευρη οικονομική κρίση».
Έχουμε προειδοποιήσει για την ευθραυστότητα της παγκόσμιας οικονομίας από τον Μάρτιο του 2017. Τότε ανακαλύψαμε ότι η παγκόσμια οικονομία δεν είχε ποτέ πραγματικά ανακάμψει από το GFC. Στην έκθεση προβλέψεών μας τον Δεκέμβριο του 2017, γράφαμε:
«Επειδή ουσιαστικά όλες οι ανισορροπίες συγκλίνουν σε μια αυξητική τάση, η επικείμενη κρίση θα είναι η μεγαλύτερη που έχει δει ο κόσμος από τη δεκαετία του 1930. Την αποκαλούμε “τέλεια καταιγίδα”».
Η «τέλεια καταιγίδα» είναι ένας συνδυασμός πέντε παραγόντων:
- Η «φούσκα των πάντων»
- Η νέκρωση της παγκόσμιας οικονομίας
- Η υπερχρέωση της Κίνας
- Ο κλυδωνιζόμενος τραπεζικός τομέας της Ευρώπης
- Το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και η αρχή της ποσοτικής σύσφιξης (QT)
Στην έκθεση, καταλήξαμε επίσης στο συμπέρασμα ότι:
«Εάν οι κεντρικές τράπεζες και η Κίνα προχωρήσουν πραγματικά με τα σχέδιά τους [σύσφιξη και απομόχλευση], σημειώνοντας ότι η Κίνα μπορεί επίσης απλώς να ξεμείνει από επιλογές, το 2018 είναι πιθανό να είναι η χρονιά, κατά την οποία θα εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια της κρίσης. Αυτά περιλαμβάνουν σοβαρές αναταράξεις στην αγορά, χρεοκοπίες τραπεζών και πιθανές πανικόβλητες αντιδράσεις από τις κεντρικές αρχές. Το 2019, η κρίση θα φτάσει σε πλήρη εξέλιξη, όταν θα εξαντληθούν και οι τελευταίες προσπάθειες των κεντρικών αρχών να στηρίξουν τη φούσκα των παγκόσμιων περιουσιακών στοιχείων».
Το τέλος του 2018 ήταν μια περίοδος μάλλον σοβαρών αναταράξεων στις αγορές με, π.χ., τον DJIA (Dow Jones Industrial Average) να καταγράφει τη μεγαλύτερη πτώση παραμονής Χριστουγέννων. Δεν είδαμε χρεοκοπίες τραπεζών, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι η Κίνα άρχισε να διοχετεύει μαζικά ποσά ρευστότητας στον τραπεζικό της τομέα στις αρχές Δεκεμβρίου λόγω της αυξανόμενης πίεσης στον τομέα.
Στις αρχές του 2019, υπήρξε η «στροφή» της Fed και στα μέσα Σεπτεμβρίου οι αγορές ρέπος (συμφωνιών επαναγοράς) κατέρρευσαν. Ουσιαστικά, η μόνη «αστοχία» στις προβλέψεις μας ήταν ότι μέχρι το τέλος του 2019 οι αρχές δεν θα ήταν σε θέση να στηρίξουν τις αγορές. Τώρα γνωρίζουμε ότι είχαν ακόμη πολλά εργαλεία που τους είχαν απομείνει.
Τον Δεκέμβριο του 2018, συνεχίσαμε να εκδίδουμε δυσοίωνες προειδοποιήσεις για την κατεύθυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Η έκθεση προβλέψεων ονομάστηκε ως εξής: «Μπρος και ξανά πίσω: Μια ειδική έκθεση για το ταξίδι προς μια παγκόσμια ύφεση και ανάκαμψη». Στην έκθεση, σκιαγραφήσαμε τρία πιθανά σενάρια, που θα μπορούσε να πάρει η παγκόσμια οικονομία: Παγκόσμια Ύφεση, Συστημική Κατάρρευση και το Παραμύθι.
Το σενάριο της παγκόσμιας ύφεσης περιέγραφε λεπτομερώς την πορεία προς μια παγκόσμια οικονομική κρίση. Η συστημική κατάρρευση περιέγραφε ένα σενάριο κατάρρευσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα. Το παραμύθι ήταν το σενάριο της «παγκόσμιας διάσωσης». Σε αυτό υποθέσαμε ότι οι κεντρικές τράπεζες θα διασώσουν την παγκόσμια οικονομία, δηλαδή θα παράσχουν σχεδόν απεριόριστη στήριξη ρευστότητας (χρήμα) σε κυβερνήσεις, νοικοκυριά, επιχειρήσεις και θα πραγματοποιήσουν μια «απαλλοτρίωση» των κεφαλαιαγορών.
Τον Δεκέμβριο του 2019, συνεχίσαμε την «προφητεία» μας για την οικονομική καταστροφή. Η έκθεση πρόβλεψής μας ήταν μια «Ειδική έκθεση για την οικονομική κατάρρευση του 2020-2023» (Special Report on the Economic Collapse of 2020-2023). Στην έκθεση του 2019, σκιαγραφήσαμε τα στάδια της επερχόμενης οικονομικής κατάρρευσης. Ονομάστηκαν ως η έναρξη, η αντεπίθεση, η πλημμύρα, η καταστροφή και η ανάκαμψη.
Η Έναρξη περιέγραφε ένα «σοκ» που θα έθετε την κρίση σε κίνηση. Υποθέσαμε ότι το σοκ θα μπορούσε να προέρχεται από τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα ή από τις πιστωτικές αγορές. Ήρθε με τη μορφή ενός ιού, ο οποίος απειλούσε να καταρρεύσει τις πιστωτικές αγορές και τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα.
Είχαμε προβλέψει ότι θα γινόταν μια αντεπίθεση των αρχών σε μια προσπάθεια να σταματήσει ο πανικός στις χρηματοπιστωτικές αγορές από το να εξαπλωθεί στην οικονομία. Γράφαμε:
«Αυτές οι προσπάθειες είναι πιθανό να περιλαμβάνουν την επανεκκίνηση και επιτάχυνση των προγραμμάτων QE, δημοσιονομικά κίνητρα, αυξανόμενο προστατευτισμό και ενδεχομένως ακόμη και εκκλήσεις για άμεση νομισματοποίηση του χρέους».
Ουσιαστικά, αυτό ακριβώς συνέβη.
Αφού οι προσπάθειες για τη διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας θα αποτύγχαναν ή θα αναγκάζονταν να αποσυρθούν, θα ακολουθούσε μια πλημμύρα επιχειρηματικών αποτυχιών. Σε εκείνο το στάδιο, υποθέσαμε, ότι η καταστολή των αγορών περιουσιακών στοιχείων και πιστώσεων θα οδηγούσε σε έναν κατακλυσμό χρεοκοπιών των «νεκρών» επιχειρήσεων. Αυτό θα ακολουθούσε μια οικονομική καταστροφή. Η περιγραφή μας σε εκείνο το στάδιο ήταν μάλλον ανατριχιαστική:
«Λόγω τόσο της κατάρρευσης των κεφαλαιαγορών όσο και των πτωχεύσεων του τραπεζικού τομέα, η ανεργία και η φτώχεια είναι πιθανό να εκραγούν. Οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να σώσουν κρίσιμα σημαντικές τράπεζες, κάτι που θα απαιτήσει χρηματοδότηση που πολλές χώρες, όπως αυτές της Ευρωζώνης, δεν διαθέτουν. Αυτό καθιστά τη διάσωση των καταθετών τη μόνη επιλογή. Αντιμέτωπες με νέες και σκληρές δημοσιονομικές πραγματικότητες, οι συντάξεις και άλλα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν σοβαρές περικοπές από απελπισμένες κυβερνήσεις».
Προβλέπαμε επίσης ότι η παγκόσμια ύφεση θα τελειώσει σε 4-5 χρόνια με την πιο οξεία φάση της κρίσης να διαρκεί τρία χρόνια, μετά την οποία θα εισέλθουμε στη φάση της ανάκαμψης.
Παρακολουθούμε τα στάδια της κατάρρευσης στο ενημερωτικό μας ιστολόγιο. Τώρα, λόγω της έξαρσης του πληθωρισμού, βρισκόμαστε ξεκάθαρα στο τέλος της Αντεπίθεσης, πράγμα που σημαίνει ότι οδεύουμε σε εξαιρετικά βαθιά οικονομικά νερά με τον Κατακλυσμό και την Καταστροφή μπροστά μας.
Αυτά τα δύο στάδια θα δημιουργήσουν την πολύπλευρη οικονομική κρίση, την οποία θα αρχίσω να αναλύω στην επόμενη στήλη μου.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι οι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.
Ο Tuomas Malinen είναι διευθύνων σύμβουλος και αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών. Πέρασε 10 χρόνια στον ακαδημαϊκό χώρο μελετώντας την οικονομική ανάπτυξη, την εισοδηματική ανισότητα και τις οικονομικές κρίσεις. Επί του παρόντος, ο Malinen εργάζεται στην GnS Economics, μια μακροοικονομική συμβουλευτική εταιρεία με έδρα το Ελσίνκι που ειδικεύεται στην πρόβλεψη σεναρίων και στην ανάλυση και εκπαίδευση του πληθυσμού σχετικά με τους διάφορους κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία και τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές.
