Η αθροιστική κεφαλαλγία είναι μια σοβαρή πάθηση, πέντε φορές πιο συχνή στους άντρες από ό,τι στις γυναίκες. Ξεκινάει συνήθως όταν το άτομο είναι μεταξύ 20 και 40 ετών και επηρεάζει μόνο τη μία πλευρά του κεφαλιού. Η αθροιστική κεφαλαλγία συνήθως συμβαίνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και πάντα την ίδια ώρα κάθε μέρα – συνήθως μία με δύο ώρες μετά τον ύπνο – για εβδομάδες ή και μήνες. Έπειτα, το φαινόμενο σταματά, αφήνοντάς σας χωρίς πονοκεφάλους για εβδομάδες, μήνες, ακόμη και χρόνια.
Ποια τα συμπτώματα της αθροιστικής κεφαλαλγίας;
Η αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηρίζεται από έντονο, παλλόμενο πόνο, συνήθως συγκεντρωμένο γύρω από το ένα μάτι και κρόταφο, ο οποίος διαρκεί από 15 λεπτά έως και τρεις ώρες. Οι πονοκέφαλοι τείνουν να λαμβάνουν χώρα κατά μέσο όρο δύο φορές την ημέρα για τέσσερεις με έξι εβδομάδες. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ρινική συμφόρηση στην πληγείσα πλευρά του κεφαλιού, καθώς και δάκρυσμα και κοκκίνισμα του ματιού εκείνης της πλευράς. Η κόρη μπορεί να μικρύνει και το βλέφαρο ίσως κρεμάσει. Ενδεχομένως να υπάρχει εφίδρωση στο μέτωπο και στο πρόσωπο. Ο πόνος είναι συχνά έντονος – οι άνθρωποι τον περιγράφουν σαν “μια καυτή σουβλιά στο μάτι”.
Αυτοί οι πονοκέφαλοι συμβαίνουν κυρίως την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Δεν είναι γενετικά μεταδιδόμενοι. Οι περισσότεροι άντρες που πάσχουν από αυτούς είναι καπνιστές (η αποχή από το τσιγάρο δεν σταματάει τους πονοκεφάλους αμέσως αλλά με τον καιρό μπορεί να υπάρξει βελτίωση). Πολλοί ασθενείς έχουν επίσης υπνική άπνοια. Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια μιας περιόδου αθροιστικής κεφαλαλγίας μπορεί να πυροδοτήσει άμεσα τα συμπτώματα, όπως επίσης και έντονες μυρωδιές όπως αυτές της βενζίνης, της μπογιάς, των αρωμάτων ή της χλωρίνης. Η σωματική άσκηση και η υπερθέρμανση προκαλούν επίσης πυροδότηση.
Ποιες είναι οι αιτίες;
Κανείς δεν ξέρει σίγουρα τι προκαλεί την αθροιστική κεφαλαλγία, αλλά οι ερευνητές υποπτεύονται πως είναι λόγω μιας δυσλειτουργίας των νευροδιαβιβαστών – συγκεκριμένα, της σεροτονίνης – οι οποίοι ελέγχουν τη δράση των αιμοφόρων αγγείων στο κεφάλι και τον αυχένα. Το μοτίβο της αθροιστικής κεφαλαλγίας – το γεγονός ότι οι πονοκέφαλοι συνήθως συμβαίνουν την ίδια ώρα καθημερινά – υποδηλώνει ότι το βιολογικό ρολόι στον υποθάλαμο μπορεί να παίζει και αυτό ρόλο.
Προτού διαγνωστεί αθροιστική κεφαλαλγία, πρέπει πρώτα άλλες πιθανές παθήσεις, περιλαμβανομένης της ημικρανίας και της νευραλγίας του τρίδυμου (απότομος, έντονος πόνος στο πρόσωπο λόγο ερεθισμού του τριδύμου νεύρου) να αποκλειστούν. Η διάγνωση βασίζεται σε μια διεξοδική λήψη ιστορικού των συμπτωμάτων. Συνίσταται εξέταση μαγνητικής τομογραφίας για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών του πόνου. Επειδή αυτοί οι πονοκέφαλοι είναι σπάνιοι, ο ιατρός σας ίσως σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικό, πιο έμπειρο στη διάγνωση και την αντιμετώπισή τους.
Πρόληψη των αθροιστικών κεφαλαλγιών
Το 2018, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ επέτρεψε τη χρήση μιας φορητής συσκευής διέγερσης του νεύρου vagus για την πρόληψη της αθροιστικής κεφαλαλγίας (και των ημικρανιών) στους ενήλικες. Τοποθετείται πάνω από το νεύρο vagus στον αυχένα και απελευθερώνει μια ήπια ηλεκτρική διέγερση στις προσαγωγές νευρικές ίνες του νεύρου.
Η συσκευή, η οποία είναι διαθέσιμη ύστερα από συνταγογράφηση, προορίζεται για καθημερινή χρήση κατά την περίοδο της αθροιστικής κεφαλαλγίας ή καθημερινά όλο το έτος, ανάλογα με τη σύσταση του ιατρού σας, μία ώρα μετά το ξύπνημα και ύστερα πάλι από 7 με 10 ώρες. Κάθε θεραπεία αποτελείται από 3 συνεχόμενες δίλεπτες διεγέρσεις. Σε μελέτες, το 40% των ασθενών που υποβλήθηκαν στη θεραπεία είχαν τουλάχιστον 50% μείωση στις εβδομαδιαίες αθροιστικές κεφαλαλγίες. Οι λίγες αναφερόμενες παρενέργειες περιλαμβάνουν αυχεναλγία και ζαλάδα. Όλες ήταν παροδικές.
Συμβατικές θεραπείες
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ίδρυμα Ημικρανίας (American Migraine Foundation), η θεραπεία σε μορφή χαπιού για την καταπολέμηση της αθροιστικής κεφαλαλγίας δεν συνίσταται, επειδή ο πόνος συνήθως κορυφώνεται σε λιγότερο από 15 λεπτά, διάστημα στο οποίο δεν προλαβαίνει να δράσει το χάπι. Οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι θεραπείας για την αθροιστική κεφαλαλγία είναι οι ακόλουθες:
- Οξυγόνο: Εισπνέοντας 100% οξυγόνο μέσω μάσκας προσώπου για 15 λεπτά όσο πιο σύντομα από το ξεκίνημα του πονοκεφάλου γίνεται, μπορεί να επιφέρει έως και 80% ανακούφιση σε όλες τις περιπτώσεις.
- Σουματριπτάνη: Ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της ημικρανίας, το οποίο μπορεί να ανακουφίσει τις αθροιστικές κεφαλαλγίες αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιείται σε σπρέι ή ενέσιμο.
- Διϋδροεργοταμίνη (DHE): Σε σπρέι ή ενέσιμη, η DHE μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του πόνου των αθροιστικών κεφαλαλγιών μέσω της στένωσης των διεσταλμένων αιμοφόρων αγγείων στο κεφάλι.
- Ζολμιτριπτάνη: Χορηγείται σε μορφή σπρέι.
Αν αυτές οι θεραπείες δεν βοηθήσουν ξεχωριστά ή και σε συνδυασμό, ενδεχομένως να χρειαστεί χειρουργείο για την απενεργοποίηση του νεύρου που στέλνει το σήμα του πόνου. Αυτό είναι αποτελεσματικό στα δύο τρίτα των περιπτώσεων.
Υπάρχουν επίσης αρκετά φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη, καθώς και στην ανακούφιση των αθροιστικών κεφαλαλγιών. Αυτά περιλαμβάνουν τα:
- Βεραπαμίλη: Ένας αναστολέας διαύλων ασβεστίου με σκοπό την καταπολέμηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης, θεωρείται το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την πρόληψη των αθροιστικών κεφαλαλγιών. Η αρχική δόση είναι 80mg τρεις φορές την ημέρα και αυξάνεται μέχρι να επιφέρει αποτελέσματα. Συστήνεται συχνός έλεγχος της καρδιάς με ηλεκτροκαρδιογράφημα σε ασθενείς που λαμβάνουν υψηλές δόσεις βεραπαμίλης.
- Ανθρακικό λίθιο: Χρησιμοποιείται επίσης για την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής – συνιστάται για την πρόληψη της χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας, αν τίποτε άλλο δεν έχει αποβεί αποτελεσματικό. Παρενέργειες περιλαμβάνουν τρέμουλο, αυξημένη δίψα και διάρροια. Κατά τη λήψη του φαρμάκου, θα χρειαστείτε περιοδικούς ελέγχους για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα αναπτύξετε πιο σοβαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης και ζημιάς στους νεφρούς.
- Μελατονίνη: Κάποιες μικρές έρευνες υποδηλώνουν ότι η λήψη 10mg μελατονίνης τη νύχτα μπορεί να συντελέσει στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης της αθροιστικής κεφαλαλγίας.
Ο νευρικός αποκλεισμός, κάτι που περιλαμβάνει ένεση με αναισθητικό και κορτικοστεροειδή στην περιοχή γύρω από το ινιακό νεύρο στο πίσω μέρος της κεφαλής, συμβάλλει επίσης στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης της χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας.
Τι προτείνει ο Δρ Γουέιλ για την αθροιστική κεφαλαλγία;
Ο Δρ Γουέιλ προτείνει την ολοκληρωτική αποχή από την καφεΐνη ως πρώτο βήμα της πρόληψης και τη χρήση κάποιας τεχνικής χαλάρωσης, όπως είναι η βιοανάδραση. Συνιστά επίσης τη δοκιμή του βελονισμού ως θεραπεία και τη λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου (400mg καθημερινά) ως μέτρο πρόληψης.
Του Andrew Weil
Αρχική δημοσίευση στο Drweil.com
Μετάφραση: Βλαδίμηρος Αλεξάντρωφ
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
Πηγή: M.S. Robbins et al, “Treatment of Cluster Headache: The American Headache Society Evidence-Based Guidelines.” Headache, July 2016 doi: 10.1111/head.12866
