Οι επιστήμονες γνώριζαν για το λυκοπένιο εδώ και αρκετό καιρό, με την χρωστική ουσία να απομονώνεται για πρώτη φορά από τις ντομάτες το 1876. Ωστόσο, τα οφέλη του μόλις τώρα έρχονται στο επίκεντρο.
Ερευνητές εξέτασαν εάν το λυκοπένιο, ένα φυσικό αντιοξειδωτικό από την οικογένεια των καροτενοειδών που βρίσκεται σε κόκκινα και ροζ φρούτα όπως οι ντομάτες και το γκουάβα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην θεραπεία της κατάθλιψης. Γενικότερα, εάν τα φυτικά τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της κατάθλιψης.
Η σχέση μεταξύ λυκοπενίου και ψυχικής υγείας
Θέματα ψυχικής υγείας όπως το άγχος και η κατάθλιψη συνδέονται συχνά με χαμηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών. Το χρόνιο στρες μπορεί να υπερενεργοποιήσει τον άξονα HPA, το εγκεφαλικό σύστημα που διαχειρίζεται την απόκριση του σώματος στο στρες, οδηγώντας σε αυξημένες ορμόνες του στρες.
Οι αυξημένες ορμόνες του στρες μπορούν να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες και να βλάψουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, ειδικά στον ιππόκαμπο, μια βασική περιοχή για τον έλεγχο της διάθεσης.
Μια διατμηματική μελέτη του 2024 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Affective Disorders διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα επίπεδα ορισμένων καροτενοειδών στο αίμα, συμπεριλαμβανομένου του λυκοπενίου, συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερους από 7.000 ενήλικες και ανακάλυψαν ότι τα άτομα με περισσότερα καροτενοειδή στο αίμα τους ήταν λιγότερο πιθανό να έχουν συμπτώματα κατάθλιψης.
Επιπλέον, μεταξύ των καροτενοειδών που μελετήθηκαν, το λυκοπένιο έδειξε μια σταθερή σχέση με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Καθώς τα επίπεδα λυκοπενίου στην κυκλοφορία του αίματος αυξάνονταν, ο κίνδυνος συμπτωμάτων κατάθλιψης συνέχισε να μειώνεται χωρίς όριο, σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή. Με άλλα λόγια, η υψηλότερη πρόσληψη λυκοπενίου συσχετίστηκε σταθερά με καλύτερη ψυχική υγεία.
Τα αποτελέσματα μιας άλλης συστηματικής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης 12 ερευνών που περιελάμβαναν περισσότερους από 33.000 συμμετέχοντες υποδηλώνουν ότι τα διατροφικά αντιοξειδωτικά, όπως το λυκοπένιο, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου κατάθλιψης μειώνοντας το οξειδωτικό στρες και αποτρέποντας την εγκεφαλική βλάβη.
«Στο βαθμό που το οξειδωτικό στρες συμβάλλει στα συμπτώματα κάποιου, αντιοξειδωτικά όπως το λυκοπένιο — μαζί με άλλα αντιοξειδωτικά — μπορεί να είναι χρήσιμα. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικό, αν όχι περισσότερο, να μειωθεί η έκθεση στους στρεσογόνους παράγοντες που προκαλούν οξειδωτική βλάβη,» δήλωσε ο Josef Βιτ-Ντέρινγκ, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος του TaperClinic, πρώην ιατρικός αξιωματούχος στο FDA, στην Epoch Times με email.
Το φαγητό που τρώμε επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχική μας υγεία. Οι δίαιτες πλούσιες σε ανθυγιεινά λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης προκαλώντας φλεγμονή και οξειδωτικό στρες. Από την άλλη πλευρά, οι φυτικές δίαιτες πλούσιες σε φρούτα, λαχανικά και αντιοξειδωτικά όπως το λυκοπένιο μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης μειώνοντας τη φλεγμονή και υποστηρίζοντας την υγεία του εγκεφάλου.
Η κατάθλιψη συνδέεται με μια συνεχή κατάσταση φλεγμονής, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μετα-ανάλυσης που αφορούσε δεδομένα από περισσότερα από 10.000 άτομα. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα με κατάθλιψη είχαν σταθερά υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών όπως η CRP και η IL-6, υποδηλώνοντας ότι η φλεγμονή παίζει σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη.
Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η βελτίωση της ποιότητας της διατροφής, ειδικά με τη συμπερίληψη περισσότερων φυτικών επιλογών, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
«Για τους ανθρώπους που αισθάνονται ότι τα συμπτώματά τους εμφανίζονται από το πουθενά, οι διατροφικές αλλαγές μπορεί να έχουν τεράστιο αντίκτυπο», λέει ο Βιτ-Ντέρινγκ, ο οποίος έχει παρατηρήσει αξιοσημείωτες βελτιώσεις σε ασθενείς που υιοθετούν μια δίαιτα τύπου «πρωτόγονης».
«Αυτό πιθανότατα οφείλεται στην αφαίρεση κοινών φλεγμονωδών τροφών όπως η γλουτένη, η σόγια και τα γαλακτοκομικά, καθώς και η μείωση των αυξήσεων του σακχάρου στο αίμα από επεξεργασμένα δημητριακά», είπε.
Μηχανισμοί δράσης και πρόσφατα ευρήματα
Το λυκοπένιο είναι ένα λιποδιαλυτό αντιοξειδωτικό που διαπερνά εύκολα τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, συμβάλλοντας στην προστασία και υποστήριξη της υγείας του εγκεφάλου. Η έρευνα δείχνει ότι μπορεί επίσης να εξουδετερώσει τις επιβλαβείς επιπτώσεις των περιβαλλοντικών τοξινών και των διαιτών υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά στον εγκέφαλο.
«Το λυκοπένιο καθαρίζει τις ελεύθερες ρίζες και μειώνει τη φλεγμονή, προστατεύοντας πιθανώς τους νευρώνες και βοηθώντας στη σταθεροποίηση της χημείας του εγκεφάλου», δήλωσε στην Epoch Times ο Τίμοθυ Φράι, διατροφολόγος νευροεπιστήμονας, ιδρυτής των Neuronutrition Centers of America και πρόεδρος της Εθνικής Ακαδημίας Νευροθρέψης.
«Τα αναδυόμενα δεδομένα υποδηλώνουν ότι αυτό το οξειδωτικό ρυθμιστικό διάλυμα μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα κατάθλιψης, αλλά είναι μέρος ενός ευρύτερου βιοχημικού παζλ, όχι ενός μαγικού χαπιού,» δήλωσε ο Φράι.
Η οξειδωτική άμυνα είναι ο τρόπος του σώματος να εξισορροπεί τα επιβλαβή μόρια που ονομάζονται αντιδραστικά είδη οξυγόνου για την πρόληψη βλάβης. Περιλαμβάνει αντιοξειδωτικά και ένζυμα που εξουδετερώνουν αυτά τα μόρια, διατηρώντας την υγεία των κυττάρων και μειώνοντας το στρες στο σώμα.
Μελέτες σε ζώα υποδεικνύουν ότι το λυκοπένιο μπορεί να είναι σε θέση να ενισχύσει τις συνδέσεις μεταξύ νευρώνων ή εγκεφαλικών κυττάρων, μειώνοντας έτσι τα συμπτώματα κατάθλιψης. Μια μελέτη του 2025 διαπίστωσε ότι το λυκοπένιο προστατεύει τις εγκεφαλικές συνδέσεις και βοήθησε στην αναστροφή της εγκεφαλικής βλάβης που σχετίζεται με το στρες σε ποντίκια.
Μια άλλη μελέτη σε ζώα δείχνει ότι το λυκοπένιο υποστηρίζει την υγεία του εντέρου και του εγκεφάλου διατηρώντας την ισορροπία. Τα ποντίκια που έλαβαν λυκοπένιο για 40 ημέρες είχαν λιγότερες βλάβες στο έντερο, φλεγμονή και συμπεριφορές που σχετίζονται με το στρες, όπως άγχος και κατάθλιψη.
Το έντερο και ο εγκέφαλος συνδέονται στενά μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά διαφορετικά βακτήρια του εντέρου σε σύγκριση με τα υγιή άτομα. Ένα ανθυγιεινό έντερο μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, η οποία μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου και να οδηγήσει σε αλλαγές διάθεσης και κατάθλιψη.
«Οι ασθενείς με υψηλή φλεγμονή, μεταβολική δυσλειτουργία (όπως παχυσαρκία ή διαβήτης) ή εκείνοι που βιώνουν κατάθλιψη σε πρώιμο στάδιο είναι οι πιο πιθανοί να επωφεληθούν από τις διατροφικές παρεμβάσεις», δήλωσε ο Βιτ-Ντέρινγκ.
«Δεδομένου ότι η φλεγμονή και τα μεταβολικά προβλήματα συνδέονται στενά με την ψυχική υγεία, η βελτίωση της διατροφής και η αύξηση των αντιοξειδωτικών μπορεί να είναι ένα χρήσιμο πρώτο βήμα για αυτά τα άτομα».
Κορυφαίες πηγές λυκοπενίου
Οι ντομάτες είναι μια από τις πιο πλούσιες πηγές λυκοπενίου. Υπάρχει επίσης σε επεξεργασμένα προϊόντα ντομάτας όπως ο πελτές ντομάτας, το κέτσαπ, οι σάλτσες, οι χυμοί και οι σούπες. Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι μαγειρεμένες ντομάτες παρέχουν περισσότερο απορροφήσιμο λυκοπένιο από τις ωμές ντομάτες και οι ντομάτες που καλλιεργούνται στο χωράφι έχουν υψηλότερα επίπεδα λυκοπενίου από εκείνες που καλλιεργούνται στο θερμοκήπιο.
Μερικές άλλες πηγές λυκοπενίου ανά μερίδα 100 γραμμαρίων περιλαμβάνουν:
Κολοκύθα (0,38–0,46 mg)
Γλυκοπατάτα (0,02–0,11 mg)
Ροζ γκρέιπφρουτ (0,35–3,36 mg)
Καρότο (0,65–0,78 mg)
Ροζ γκουάβα (5,23–5,5 mg)
Καρπούζι (2,30–7,20 mg)
Βερίκοκο (0,01–0,05 mg)
Παπάγια (0,11–5,3 mg)
Τριαντάφυλλο (0,68–0,71 mg)
Το λυκοπένιο είναι επίσης διαθέσιμο με τη μορφή συμπληρωμάτων, αλλά είναι καλύτερο να το λαμβάνετε από τα τρόφιμα γιατί περιέχει επίσης πολυφαινόλες και άλλα θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν την υγεία του εγκεφάλου, είπε ο Φράι. Επιπλέον, δεδομένου ότι το λυκοπένιο είναι λιποδιαλυτό, το σώμα το απορροφά καλύτερα όταν καταναλώνεται με υγιή λίπη.
Εκτός από τη διατροφή, άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής ενθαρρύνονται πάντα για τη διαχείριση της κατάθλιψης. Αν θέλετε να βελτιώσετε την ψυχική υγεία μέσω της διατροφής, ακολουθούν ορισμένες βασικές στρατηγικές που πρέπει να δοκιμάσετε:
Επικεντρωθείτε στη σταθεροποίηση του σακχάρου στο αίμα
Μειώστε τις φλεγμονώδεις τροφές
Βελτιστοποιήστε την ποιότητα του ύπνου
Ασχοληθείτε με συχνή σωματική δραστηριότητα
Αντιμετωπίστε υποκείμενες ιατρικές καταστάσεις και παράγοντες συνεχούς στρες στην ζωή σας
«Το πιο σημαντικό, πρέπει να εστιάσουμε στις βαθύτερες αιτίες. Εάν η κατάθλιψη κάποιου προέρχεται από χρόνια μοναξιά, εργασιακό στρες, ή χρήση ναρκωτικών, το λυκοπένιο από μόνο του δεν πρόκειται να κάνει πολλά», δήλωσε ο Βιτ-Ντέρινγκ.
«Δεν βλάπτει η αύξηση της πρόσληψης λυκοπενίου μέσω της διατροφής — είναι μια ασφαλής και δυνητικά ευεργετική αλλαγή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διαχειριστούμε τις προσδοκίες. Κανένα θρεπτικό συστατικό δεν μπορεί να ‘θεραπεύσει’ την κατάθλιψη. Βεβαίως, όταν συνδυαστούν με άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής, αυτές οι προσαρμογές [στην δίαιτα] μπορούν να έχουν βαθιά επίδραση στην ψυχική υγεία.»
της Hadia Zainab
