Η αγγλική ιδιωματική έκφραση «τρικυμία σε μια τσαγιέρα» (“tempest in a teapot”) σημαίνει να κάνουμε πολύ φασαρία για το τίποτα – για κάτι ουσιαστικά ασήμαντο. Στις 25 Οκτωβρίου 1774, στο Ήντεντον της Βόρειας Καρολίνας, 51 γυναίκες έκαναν τον συγκεκριμένο ιδιωματισμό κυριολεξία, ξεσηκώνοντας από τις τσαγιέρες τους μια καταιγίδα που συνέτεινε στη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Υπό την ηγεσία της Πενέλοπε Πάτζετ Μπάρκερ (Penelope Pagett Barker, 1728-1796) και εμπνευσμένες από το Κίνημα του Τσαγιού (Tea Party) της Βοστώνης του προηγούμενου Δεκεμβρίου, οι γυναίκες του Ήντεντον συναντήθηκαν στο σπίτι της Ελίζαμπεθ Κινγκ, όπου υπέγραψαν ένα έγγραφο με το οποίο διαμαρτύρονταν επίσημα για τη φορολόγηση χωρίς αντιπροσώπευση – τη φορολόγηση δηλαδή των Αμερικανών εποίκων από τη Βρετανία, χωρίς να μπορούν να συμμετέχουν στα πολιτικά πράγματα της χώρας αυτής. Δεσμεύτηκαν «να μην ξαναπιούν τσάι ούτε να ξαναφορέσουν βρετανικά υφάσματα». Δήλωναν επίσης ότι «αποφάσισαν να δώσουν μια αξιομνημόνευτη απόδειξη του πατριωτισμού τους και ως εκ τούτου προχωρούν στην ακόλουθη έντιμη και δυναμική ένωση».
Τα νέα αυτής της γυναικείας διαμαρτυρίας έφτασαν σύντομα στην Αγγλία, προκαλώντας την περιφρόνηση και δυνατά γέλια. Τον Ιανουάριο του 1775, σε μια επιστολή από το Λονδίνο προς τον αδελφό του Τζέημς, δικηγόρο του Ήντεντον, ο οποίος αργότερα υπηρέτησε στο πρώτο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, ο Άρθουρ Ίρεντελ χλεύασε τις «κυρίες του Ήντεντον», αναρωτώμενος αν σε αυτό το «γυναικείο πυροβολικό» περιλαμβάνονταν συγγενείς της κουνιάδας του. «Εμείς οι Άγγλοι», ειρωνεύτηκε,
«φοβόμαστε το ανδρικό Κογκρέσο, αλλά αν οι κυρίες, οι οποίες από την εποχή των Αμαζόνων θεωρούνται οι πιο τρομεροί εχθροί, αν, λέω εγώ, μας επιτεθούν, πρέπει να φοβόμαστε τις πιο θανατηφόρες συνέπειες. Τόσο επιδέξιες στο χειρισμό ενός βέλους, κάθε πληγή που προκαλούν είναι θανάσιμη – ενώ εμείς, τόσο άσχημα πλασμένοι από τη φύση, όσο περισσότερο προσπαθούμε να τις κατακτήσουμε τόσο περισσότερο κατακτιόμαστε.»
Έξι εβδομάδες αργότερα, μια εφημερίδα του Λονδίνου δημοσίευσε μια καυστική γελοιογραφία του Φίλιπ Ντάου, που απεικόνιζε ορισμένες από τις γυναίκες να υπογράφουν το έγγραφο σε ένα τραπέζι, ενώ άλλες συγκεντρώνονταν γύρω από ένα μπολ με παντς. Ο καλλιτέχνης έδωσε σε αυτές τις γυναίκες ανδρικά χαρακτηριστικά και τις απεικόνισε ως ένα μπερδεμένο και κάπως αφηνιασμένο συρφετό που δεν είχε ιδέα τι έκανε.
Το Λονδίνο γέλασε, αλλά οι πατριώτισσες με τα μεσοφόρια θα γελούσαν τελευταίες.
Μια αξιοθαύμαστη ηγέτιδα
Η διοργανώτρια αυτής της διαμαρτυρίας, Πηνελόπη Μπάρκερ, ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη στην πολύβουη αποικιακή πόλη του Ήντεντον. Ο ιστορικός Ρίτσαρντ Ντίλλαρντ έγραψε για αυτήν: «Ήταν μια από εκείνες τις ευγενείς, υψηλόφρονες, ατρόμητες, αριστοκρατικές γυναίκες που μοιάζουν γεννημένες για να ηγούνται. Ήταν πραγματικά άφοβη… Ήταν λαμπρή συζητήτρια και ηγέτις της κοινωνίας της εποχής της».
Η Μπάρκερ επέδειξε αυτές τις ιδιότητες από νωρίς στη ζωή της. Σε ηλικία 17 ετών, ανέλαβε την ευθύνη για τα τρία παιδιά της εκλιπούσας αδελφής της και σύντομα παντρεύτηκε τον σύζυγο της αδελφής της, Τζον Χότζσον. Δύο χρόνια αργότερα, όταν κυοφορούσε το δεύτερο παιδί τους, ο Χότζσον πέθανε. Η Μπάρκερ θα παντρευτεί και θα θάψει άλλους δύο συζύγους, ενώ μόνο ένα από τα εννέα παιδιά που γέννησε ή ανέλαβε μέσω γάμου έζησε περισσότερο από εκείνη.
Παρά τις προσωπικές της τραγωδίες, η Μπάρκερ ήταν και μια έξυπνη επιχειρηματίας. Ευλογημένη με μια κληρονομιά που της άφησε ο δεύτερος σύζυγός της, έγινε μια από τις πλουσιότερες γυναίκες στις Αποικίες. Από το 1761 έως το 1778, ενώ ο τρίτος σύζυγός της Τόμας Μπάρκερ βρισκόταν στην Αγγλία ως αντιπρόσωπος των Αποικιών, είχε την ευθύνη των υποθέσεων της οικογένειας και κατάφερε να διατηρήσει με θαυμαστό τρόπο το κύρος και τον πλούτο της.
Πιθανώς λόγω της εμπλοκής του συζύγου της στην πολιτική, η Μπάρκερ έδειξε επίσης ενεργό ενδιαφέρον για τα γεγονότα που οδήγησαν στην αντιπαράθεση με τη Μεγάλη Βρετανία. Όταν το 1774 το Πρώτο Ηπειρωτικό Κογκρέσο απηύθυνε έκκληση στους εποίκους να απαρνηθούν τα βρετανικά προϊόντα, η Μπάρκερ έπαιξε ενεργό ρόλο στη διάδοση αυτής της διαμαρτυρίας. Οι γυναίκες τις οποίες συγκέντρωσε εκείνη την ημέρα του Οκτωβρίου και οι οποίες έβαλαν τις υπογραφές τους σε μια δημόσια δήλωση ορκίστηκαν να μην ξαναπιούν αγγλικό τσάι, αντικαθιστώντας το με βότανα από τον κήπο ή τα δάση, και να απαρνηθούν τα ωραία φορέματα που τους έστελναν από την Αγγλία με ρούχα που θα έφτιαχναν οι ίδιες στο σπίτι. Η Μπάρκερ σημείωσε:
«Ίσως μέχρι τώρα να ήταν μόνο άνδρες αυτοί που διαμαρτύρονταν στον βασιλιά. Αυτό σημαίνει μόνο ότι εμείς οι γυναίκες αργήσαμε πολύ να αφήσουμε τη φωνή μας να ακουστεί. Υπογράφουμε τα ονόματά μας σε ένα έγγραφο και δεν κρυβόμαστε πίσω από κοστούμια, όπως έκαναν οι άνδρες στη Βοστώνη στο δικό τους Κίνημα του Τσαγιού. Οι Βρετανοί θα γνωρίζουν ποιες είμαστε.»
Παρά τις χλευαστικές ιαχές από τη ‘μητέρα-πατρίδα’, πολλές άλλες Αμερικανίδες προσχώρησαν στο μποϊκοτάζ που πρότειναν οι κυρίες του Ήντεντον. Εδώ θα πρέπει να θυμηθούμε ότι η αποχή από το τσάι δεν ήταν μια μικρή θυσία. Το ρόφημα αυτό αποτελούσε βασικό είδος σε πολλά νοικοκυριά και τα σπιτικά υποκατάστατα είχαν γενικά απαίσια γεύση σε σύγκριση με το πραγματικό τσάι που ερχόταν από την Αγγλία.
Κι αν και η πένα είναι ισχυρότερη από το σπαθί, η Μπάρκερ χειριζόταν επιδέξια και τα δύο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν ένας υπηρέτης της έφερε την είδηση ότι Βρετανοί στρατιώτες έπαιρναν άλογα από τον στάβλο, η Μπάρκερ άρπαξε το σπαθί του συζύγου της από τον τοίχο, έτρεξε έξω, έκοψε τα χαλινάρια ενός αλόγου που το τραβούσε ένας στρατιώτης και οδήγησε το ζώο πίσω στον στάβλο. Ο επικεφαλής αξιωματικός εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από το θάρρος της που της επέστρεψε τα άλλα άλογα και διέταξε τους άνδρες του να αφήσουν ανενόχλητοι την περιουσία της.
Με πίστη και αποφασιστικότητα
Η Πηνελόπη Μπάρκερ και οι γυναίκες του Κινήματος του Τσαγιού του Ήντεντον όχι μόνο συνέβαλλαν στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Αμερικής, αλλά η κίνησή τους αναγνωρίζεται και ως «η πρώτη καταγεγραμμένη πολιτική κινητοποίηση γυναικών σε αυτό που θα γινόταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής». Πολλά χρόνια αργότερα, τον 20ο αιώνα, ο Μαχάτμα Γκάντι παρομοίως θα αποκηρύξει τα βρετανικά υφάσματα, αγωνιζόμενος για την ελευθερία της δικής του πατρίδας.
Η διαμαρτυρία τους θα πρέπει επίσης να μας θυμίζει ότι πολλές άλλες γυναίκες έχουν στηρίξει δυναμικά όχι μόνο τον αμερικανικό αγώνα, αλλά και πολλούς άλλους αγώνες και κινήματα για ελευθερία ανά τον κόσμο. Και ακόμα κι αν οι ταυτότητες τους είναι γνωστές μόνο στους απογόνους τους, ο ρόλος τους στο εκάστοτε κίνημα καθόλου δεν μειούται. Αυτές οι γυναίκες, οι μητέρες, οι σύζυγοι, οι αδελφές και οι κόρες, όλες τους δόθηκαν με θέρμη στον σκοπό τους όσο και οι άνδρες γύρω τους – και μερικές φορές ακόμα περισσότερο.
Του Jeff Minick
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
