Στις 23 Οκτωβρίου 2025 σημειώθηκε μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στη σύγχρονη ελληνική ενεργειακή ιστορία. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, υπέγραψε την υπουργική απόφαση με την οποία η κοινοπραξία Chevron-Helleniq Energy ορίζεται επισήμως ως προτιμητέος επενδυτής για τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Η απόφαση αυτή αποτελεί την κορύφωση μιας μακράς διαδικασίας που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2025 με την προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού και ολοκληρώθηκε με την υποβολή της μοναδικής προσφοράς στις 10 Σεπτεμβρίου 2025. Πρόκειται για μια κίνηση που όχι μόνο φέρνει διεθνείς ενεργειακούς κολοσσούς στην ελληνική επικράτεια, αλλά δυνητικά μπορεί να μεταμορφώσει τον ενεργειακό ρόλο της χώρας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και να συμβάλει ουσιαστικά στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Η απόφαση του υπουργού έρχεται μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την Επιτροπή της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), η οποία ενέκρινε την εισήγηση με το Πρακτικό του Διοικητικού της Συμβουλίου στις 17 Οκτωβρίου 2025. Η κοινοπραξία, στην οποία η Chevron αναλαμβάνει τον ρόλο του operator, κατέθεσε την προσφορά της για τέσσερα θαλάσσια μπλοκ: «Νότια της Πελοποννήσου», «Α2», «Νότια της Κρήτης Ι» και «Νότια της Κρήτης ΙΙ», με συνολική έκταση περίπου 47.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Αυτό σημαίνει έναν πραγματικό διπλασιασμό των ενεργών θαλάσσιων περιοχών προς έρευνα στην Ελλάδα, γεγονός που αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες ανακάλυψης εγχώριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η περιοχή νότια της Κρήτης βρίσκεται σε βαθιά ύδατα της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), σε βάθος περίπου 1.450 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, και θεωρείται μία από τις πλέον υποσχόμενες γεωλογικές δομές για την ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Οι γεωλογικές δομές της περιοχής εμφανίζουν εντυπωσιακές ομοιότητες με άλλα επιτυχημένα πεδία της Ανατολικής Μεσογείου, όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικά αποθέματα. Συγκεκριμένα, η περιοχή παρουσιάζει χαρακτηριστικά παρόμοια με το κοίτασμα Zohr της Αιγύπτου, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2015 από την ιταλική Eni και περιέχει περίπου 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, αποτελώντας το μεγαλύτερο εύρημα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο. Επίσης, η περιοχή μοιάζει με το κοίτασμα Leviathan του Ισραήλ, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2010 και περιέχει εκμεταλλεύσιμους πόρους 605 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.
Τα επόμενα βήματα προς την υλοποίηση
Η υπογραφή της υπουργικής απόφασης αποτελεί μόνο την αρχή μιας σύνθετης διαδικασίας που θα οδηγήσει στην τελική κύρωση των συμβάσεων. Σύμφωνα με το καθορισμένο χρονοδιάγραμμα, η Επιτροπή Αξιολόγησης της ΕΔΕΥΕΠ θα καλέσει την κοινοπραξία Chevron-Helleniq Energy να οριστικοποιήσει τα σχέδια σύμβασης μίσθωσης που θα υπογραφούν με το Ελληνικό Δημόσιο. Ως επόμενο βήμα προβλέπεται η αποστολή του φακέλου του διαγωνισμού στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο, μια διαδικασία που είναι υποχρεωτική για συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας.
Κατόπιν θετικής εισήγησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο, θα ακολουθήσει η επίσημη υπογραφή των Συμβάσεων Μίσθωσης από τις εταιρείες και την ΕΔΕΥΕΠ, η έγκρισή τους από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και τελικά η κύρωσή τους από τη Βουλή των Ελλήνων. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι η κύρωση θα ολοκληρωνόταν στο τέλος του 2025, όμως οι διαδικασίες φαίνεται να προχωρούν ταχύτερα και δεν αποκλείεται οι συμβάσεις να κυρωθούν ήδη τον Νοέμβριο του 2025. Η κύρωση των συμβάσεων θα αποτελέσει το τελικό βήμα πριν από την έναρξη των σεισμικών ερευνών, οι οποίες εκτιμάται ότι θα ξεκινήσουν εντός του 2026, ανάλογα και με τις απαραίτητες περιβαλλοντικές εγκρίσεις.
Το ερευνητικό πρόγραμμα που έχει καταθέσει η κοινοπραξία προβλέπεται να εκτελεστεί σε τρία διακριτά στάδια. Το πρώτο στάδιο έχει διάρκεια τριών ετών και περιλαμβάνει την πραγματοποίηση εκτεταμένων σεισμικών ερευνών δύο και τριών διαστάσεων (2D και 3D). Αυτές οι έρευνες είναι απαραίτητες για τον προσδιορισμό των γεωλογικών δομών του υποθαλάσσιου υπεδάφους και τον εντοπισμό πιθανών γεωτρητικών στόχων. Με την κύρωση των συμβάσεων, η Chevron θα λάβει άδεια εξερεύνησης διάρκειας τριών ετών, προκειμένου να διενεργήσει αποκλειστικές σεισμικές έρευνες που θα της επιτρέψουν να εντοπίσει γεωτρητικούς στόχους και να προχωρήσει στις ερευνητικές γεωτρήσεις.
Το δεύτερο στάδιο του προγράμματος διαρκεί δύο χρόνια και περιλαμβάνει επιπλέον σεισμικές έρευνες 2D και 3D, καθώς και την πραγματοποίηση των πρώτων ερευνητικών γεωτρήσεων. Το τρίτο στάδιο, επίσης διάρκειας δύο ετών, επικεντρώνεται σε πιο εξειδικευμένες τρισδιάστατες έρευνες και επιπλέον γεωτρήσεις για την επιβεβαίωση των αποθεμάτων. Με βάση το ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα της εξέλιξης, οι πρώτες γεωτρήσεις αναμένονται την περίοδο 2029-2030, ενώ η μετάβαση από την ανακάλυψη στην παραγωγή μπορεί να απαιτήσει επιπλέον 5 έως 8 χρόνια, ανάλογα με το μέγεθος και την τεχνική πολυπλοκότητα των κοιτασμάτων που θα εντοπιστούν.
Η σημασία των διεθνών συνεργασιών
Η παρουσία της Chevron, ενός από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους διεθνώς, φέρνει στην Ελλάδα τεχνογνωσία, κεφάλαια και διεθνές κύρος. Η Chevron Corporation είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος άμεσος απόγονος της Standard Oil και δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 180 χώρες παγκοσμίως. Ξεκινώντας από μικρές εταιρείες πετρελαίου με έδρα την Καλιφόρνια τον 19ο αιώνα, η εταιρεία αναπτύχθηκε γρήγορα μετά τη διάλυση της Standard Oil το 1911, συνεχίζοντας να εξαγοράζει εταιρείες και να συνεργάζεται με άλλες, και τελικά έγινε μία από τις Επτά Αδελφές που κυριάρχησαν στην παγκόσμια βιομηχανία πετρελαίου από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 έως τη δεκαετία του 1970. Το 1984, με την ιστορική συγχώνευση με την Gulf Oil, η εταιρεία αναγεννήθηκε ως Chevron Corporation, ενώ αργότερα, το 2001, συγχωνεύτηκε και με την Texaco.
Η Chevron βρέθηκε στη 10η θέση στο Fortune 500 το 2023 και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαίου που εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες από άποψη εσόδων, μόνο πίσω από την ExxonMobil. Στη δεκαετία του 1930, η τότε SoCal (Standard Oil of California) πέτυχε ένα στρατηγικό άλμα εξασφαλίζοντας δικαιώματα εξόρυξης στη Σαουδική Αραβία, οδηγώντας στη δημιουργία της Aramco (Arabian American Oil Company), του σημερινού ενεργειακού κολοσσού Saudi Aramco. Αυτή η κίνηση κατέστησε την εταιρεία παίκτη-κλειδί στη γεωπολιτική σκακιέρα του πετρελαίου. Η εμπειρία της Chevron σε βαθιά νερά και σε πολύπλοκα γεωλογικά περιβάλλοντα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ελληνική περίπτωση, όπου τα θαλάσσια βάθη είναι μεγάλα και οι τεχνικές απαιτήσεις υψηλές.
Από την πλευρά της, η Helleniq Energy (πρώην ΕΛΠΕ) ενισχύει τη θέση της ως εθνικός ενεργειακός εταίρος με ρόλο-κλειδί στην ανάπτυξη των εγχώριων ερευνών υδρογονανθράκων. Το 2022, τα Ελληνικά Πετρέλαια παρουσίασαν τη νέα τους εταιρική ταυτότητα με το όνομα HELLENiQ ENERGY, που παραπέμπει ευθέως στη βαριά κληρονομιά του Ομίλου, αλλά και στη βούλησή του να εξελιχθεί στο αύριο της «έξυπνης» ενέργειας, των εναλλακτικών πηγών και της οικονομίας χαμηλών εκπομπών ρύπων. Μετά από 64 χρόνια πορείας με ανάπτυξη και στήριξη της ελληνικής οικονομίας, η νέα εταιρική ταυτότητα του Ομίλου επισφραγίζει και τυπικά την ταχεία υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού «Vision 2025» που ξεκίνησε το 2021.
Η Helleniq Energy διαθέτει εμπειρία τεσσάρων δεκαετιών στον τομέα των υδρογονανθράκων, με έρευνες σε πάνω από 65.000 χιλιόμετρα σεισμικών γραμμών και 75 γεωτρήσεις σε απόλυτη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Από το 2012 είναι στρατηγική επιλογή της εταιρείας η ερευνητική παραγωγή και η επένδυση στη χώρα σε αυτόν τον τομέα. Η εταιρεία συνεργάζεται με μεγάλες διεθνείς εταιρείες κύρους, όπως η TOTAL, η ExxonMobil και η Repsol, οι οποίες έχουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία σε παρόμοια έργα.
Η γεωπολιτική διάσταση και η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης
Η επιλογή της κοινοπραξίας Chevron-Helleniq Energy, που ήταν και ο μοναδικός υποψήφιος στον διαγωνισμό της 10ης Σεπτεμβρίου, έγινε με γνώμονα την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος και την προσέλκυση ισχυρών διεθνών επενδυτών σε έργα μεγάλης ενεργειακής σημασίας. Η χώρα αποκομίζει ισχυρά γεωπολιτικά οφέλη από τη συμμετοχή της Chevron. Σε μια περίοδο που η Λιβύη και η Τουρκία θέλουν να αλλάξουν το status quo στην Ανατολική Μεσόγειο εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων, η παρουσία ενός αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού σε επίμαχα οικόπεδα αποτελεί σημαντική στήριξη των ελληνικών θέσεων.
Η Ανατολική Μεσόγειος έχει αναδειχθεί σε μία από τις σημαντικότερες ενεργειακές περιοχές παγκοσμίως μετά τις ανακαλύψεις μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Η ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr από την ιταλική Eni το 2015 στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, με αποθέματα 30 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (περίπου 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου, ήταν όχι μόνο μία σημαντική εμπορική επιτυχία, αλλά και επιστημονική, επειδή άνοιξε νέους ερευνητικούς δρόμους για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση νέου τύπου κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ανακάλυψη αυτού του τύπου κοιτάσματος (που περιέχει βιογενές αέριο) ήταν ένα γεγονός που συνέβη για πρώτη φορά στη Μεσόγειο.
Η Ευρώπη εξαρτάται σημαντικά από τις εισαγωγές ενέργειας, εισάγοντας το 53% της ενέργειας που καταναλώνει. Αυτό την καθιστά εξαρτημένη ενεργειακά από περιοχές που αντιμετωπίζουν πολιτική αστάθεια ή ακόμα και τρομοκρατικές επιθέσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εφοδιάζεται παραδοσιακά με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, τη Νορβηγία και τη Βόρεια Αφρική, μιας και οι δικές της πηγές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού της. Η εξόρυξη πόρων φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο θα εξασφαλίσει τον σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ στο μέλλον. Υπάρχουν αποθέματα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου, τα οποία ανέρχονται περίπου σε 600 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν στην κάλυψη των ευρωπαϊκών ενεργειακών αναγκών.
