Με φόντο τις οικονομικές κολοσσιαίες δυνατότητες του Κόλπου, ο Ντόναλντ Τραμπ επέλεξε τη σαουδαραβική πρωτεύουσα ως πρώτο σταθμό της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή, εστιάζοντας στη μετατροπή των ΗΠΑ στον απόλυτο ελκυστικό προορισμό επενδύσεων. Μετρώντας οκτώ χρόνια από την προηγούμενη επίσκεψή του, ο Τραμπ επέστρεψε προσβλέποντας σε γεωπολιτικά και οικονομικά deals που ενισχύουν τη θέση της χώρας του, εν μέσω του δόγματος «America First».
Ξεκαθάρισε από την αρχή πως η τριήμερη περιοδεία του σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – όλες χώρες με ισχυρό κρατικό πλεόνασμα – αποσκοπεί στη δημιουργία νέων συμφωνιών και επιχειρηματικών συμμαχιών.
Απευθυνόμενος στο Σαουδο-Αμερικανικό Επενδυτικό Φόρουμ, στο Κέντρο Διεθνών Συνεδρίων King Abdul Aziz, ο Αμερικανός πρόεδρος εξήρε τον μετασχηματισμό της Σαουδικής Αραβίας σε σχέση με την πολυθρύλητη πρώτη του επίσκεψη.
Άνοιξε το λόγο του επισημαίνοντας: «Ήρθα για να μιλήσω για το λαμπρό μέλλον της Μέσης Ανατολής, αλλά πρώτα θέλω να μοιραστώ τα θετικά νέα από την Αμερική». Αναφέρθηκε στη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης, στη συγκράτηση του πληθωρισμού, στη δημιουργία μισού εκατομμυρίου νέων θέσεων εργασίας, σε ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες με Βρετανία και Κίνα, στην αύξηση των ξένων επενδύσεων κατά 22% μόνο το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ προεξόφλησε το «μεγαλύτερο πακέτο φοροελαφρύνσεων και απλοποίησης κανονισμών στην ιστορία των ΗΠΑ». Όλα αυτά, τόνισε, καθιστούν τη χρονική συγκυρία ιδανική για επενδύσεις στη χώρα του.
Το σκηνικό της ομιλίας προϊδέαζε για προεκλογικό χαρακτήρα: η αίθουσα αντήχησε τον αμερικανικό εθνικό ύμνο, με τον Τραμπ να μιλά επί ώρα, κλείνοντας, όπως συνηθίζει, με το «Y.M.C.A.».
«Οι ΗΠΑ είναι η πιο ελκυστική χώρα του κόσμου – με εξαίρεση τη δική σας φυσικά», είπε χαριτολογώντας στους υψηλόβαθμους επιχειρηματίες από Αμερική και Σαουδική Αραβία.
Όπως και στην πρώτη θητεία του, επέλεξε το Ριάντ ως σημείο εκκίνησης, θέλοντας να υπογραμμίσει τη στρατηγική σημασία των σχέσεων των ΗΠΑ με τη χώρα του πετρελαίου και των διαθεσίμων.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Ουάσιγκτον αναζήτησε γιγαντιαίες επενδύσεις από τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κόλπου, με τη Σαουδική Αραβία να ανταποκρίνεται δεσμευόμενη για κεφάλαια 600 δισ. δολαρίων σε τομείς όπως τα κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης, η αεροδιαστημική, οι ενεργειακές υποδομές, η άμυνα και η υγεία.
«Δρομολογούμε τη Χρυσή Εποχή», δήλωσε ο Τραμπ. «Χάρη στα τρισεκατομμύρια που επενδύονται, θα προοδεύσουμε χέρι-χέρι».
Επενδυτικές μπαλαντέρ και εξοπλιστικές συμφωνίες-μαμούθ
Πριν ακόμη ανέβει στο βήμα, υπέγραψε με τον διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας, που περιλαμβάνει μνημόνια κατανόησης σε ενέργεια, ορυκτά, άμυνα, δικαιοσύνη, διαστημική τεχνολογία και υγειονομική ασφάλεια.
Μέρος αυτής της συμφωνίας προβλέπει τη δημιουργία ειδικών funds, όπως το Επενδυτικό Ταμείο Ενέργειας (5 δισ. δολάρια) και το Ταμείο Τεχνολογίας Αεροδιαστημικής και Άμυνας (άλλα 5 δισ.).
Η αμερικανική βιομηχανία εξασφάλισε εξαγωγές δισεκατομμυρίων σε τουρμπίνες και ενεργειακές λύσεις, ενώ η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε προμήθεια εξοπλιστικών συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας αξίας 142 δισ. δολαρίων από αμερικανικές εταιρείες άμυνας – συμφωνία που ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε ως τη «μεγαλύτερη στην ιστορία» του τομέα.
Ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι τα διεθνή του ταξίδια θα έχουν προτεραιότητα σε κράτη με διάθεση να επενδύσουν μαζικότατα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο ίδιο μήκος κύματος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν δεσμευτεί για πλαίσιο επενδύσεων ύψους 1,4 τρισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία, εστιάζοντας σε τεχνητή νοημοσύνη, ημιαγωγούς, ενέργεια και παραγωγή. Τα Εμιράτα αποτελούν τον τρίτο σταθμό της προεδρικής περιοδείας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αφίχθη στο Ριάντ με ενισχυμένη ομάδα συμβούλων και υπουργών: τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, τον υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ, τον υπουργό Ενέργειας Κρις Ράιτ, πλαισιωμένους από ανώτατα στελέχη όπως η Σούζι Γουάιλς και ο Στίβεν Μίλερ.
Με ξεχωριστό τελετουργικό, ο πρίγκιπας υποδέχθηκε τον Τραμπ, υπενθυμίζοντας τη θέρμη των σχέσεων από τα πρώτα χρόνια της προεδρίας του.
Κατά τη διμερή συνάντηση, ο Τραμπ δεν δίστασε να αστειευτεί για το ύψος των επενδύσεων: «Θα μπορούσε εύκολα να φτάσει και το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια!» δήλωσε με χαμόγελο. «Πιστεύω ότι ταιριάζουμε πολύ».
Με εντυπωσιακή μεγαλοπρέπεια, οι Σαουδάραβες «βομβάρδισαν» τον Αμερικανό πρόεδρο με μοβ χαλιά, χρώμα εθνικό σύμβολο της άνοιξης για τη χώρα.
Αμέσως μετά, ακολούθησε γεύμα στο βασιλικό παλάτι παρουσία δεκάδων αμερικανικών επιχειρηματικών παραγόντων – ανάμεσά τους οι Έλον Μασκ (Tesla, SpaceX), Στίβεν Σβάρτσμαν (Blackstone), Λάρι Φινκ (BlackRock), Κέλι Όρτμπεργκ (Boeing) και Σαμ Άλτμαν (OpenAI).
Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ ανακοινώθηκαν και νέες εμπορικές συμφωνίες. Η Nvidia αποκάλυψε πώληση 18.000 από τα τελευταία της τσιπ τεχνητής νοημοσύνης στη σαουδαραβική Humain. Η Saudi Aramco ανακοίνωσε επένδυση 3,4 δισ. δολαρίων για την αναβάθμιση του διυλιστηρίου Motiva στο Τέξας. Εν τω μεταξύ, ο Μασκ ανακοίνωσε ότι η Σαουδική Αραβία άναψε το πράσινο φως για τη χρήση του Starlink στις ναυτιλιακές και αεροπορικές της δραστηριότητες.
Ζητήματα ασφάλειας και γεωπολιτικής ισορροπίας
Στην ομιλία του στο Φόρουμ, ο Τραμπ αποθέωσε το μεταρρυθμιστικό έργο της Σαουδικής ηγεσίας. Υπογράμμισε ότι η χώρα και το ευρύτερο Γκολφ έχουν στραφεί από την αποκλειστική εξάρτηση στο πετρέλαιο σε νέα δυναμικά πεδία – με επίκεντρο τις τεχνολογίες αιχμής.
«Βλέπουμε πλέον μια Μέση Ανατολή που θα ορίζεται από το εμπόριο και όχι το χάος, που θα εξάγει καινοτομία και όχι τρομοκρατία», σχολίασε.
«Μετά από δεκαετίες συγκρούσεων, είναι η πρώτη φορά που πλησιάζουμε ένα μέλλον ειρηνικό, ασφαλές, αρμονικό, καινοτόμο και γεμάτο ευκαιρίες σε αυτή τη γωνιά του κόσμου», τόνισε, αφήνοντας αιχμές προς τους «δυτικούς παρεμβατιστές».
«Η ανάπτυξη του Ριάντ και του Άμπου Ντάμπι δεν οφείλεται σε “ειδικούς εξωτερικούς συμβούλους”, νεοσυντηρητικούς ή ΜΚΟ που σπατάλησαν τρισεκατομμύρια χωρίς αποτέλεσμα σε Καμπούλ, Βαγδάτη και αλλού», ανέφερε αιχμηρά.
Έκανε ειδική αναφορά στη «Συμφωνία του Αβραάμ» που υπεγράφη στην πρώτη του θητεία, εκφράζοντας ελπίδα ότι και η Σαουδική Αραβία θα ακολουθήσει: «Είναι θερμή μου ευχή, ακόμα και όνειρο, να ενταχθείτε, όταν το αποφασίσετε», είπε χαρακτηριστικά.
Η συγκεκριμένη συμφωνία του 2020 άνοιξε το δρόμο για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών όπως το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Παραδέχθηκε πάντως ότι, μεσούσης της κρίσης στη Γάζα, το Ριάντ δεν είναι έτοιμο να κάνει το επόμενο βήμα.
Αναφερόμενος στο Ιράν, ο Τραμπ κράτησε σκληρή αλλά ανοιχτή στάση. Χαρακτήρισε την Τεχεράνη «τη μεγαλύτερη και πλέον καταστροφική δύναμη της περιοχής», υπεύθυνη για δυστυχία σε Συρία, Λίβανο, Γάζα, Ιράκ και Υεμένη. «Ήρθε η ώρα να διαλέξει τον δρόμο της – οι εξελίξεις είναι ταχύτατες», είπε, υπαινισσόμενος το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Θερμό χειροκρότημα απέσπασε όταν ανακοίνωσε την πρόθεση του να άρει τις κυρώσεις των ΗΠΑ έναντι της Συρίας, ενόψει συνάντησής του με τον νέο ηγέτη της χώρας, Άχμεντ Αλ-Σαράα, που ανέλαβε τον περασμένο Δεκέμβριο μετά την ανατροπή Άσαντ.
Οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει βαριά περιοριστικά μέτρα στη Δαμασκό τα προηγούμενα χρόνια, ασκώντας πίεση για τερματισμό της βίας και μεταρρυθμίσεις. Ο Αλ-Σαράα, παρά το αμφιλεγόμενο παρελθόν του με ριζοσπαστικές ομάδες, έχει υιοθετήσει πλέον μετριοπαθή στάση, προχωρώντας σε μεταρρυθμίσεις υπέρ των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών.
Πρόσφατα συναντήθηκε με τον Εμανουέλ Μακρόν για την άρση των κυρώσεων, δείγμα της νέας πολιτικής διάθεσης προσέγγισης με τη Δύση.
