Με σημαντική πλειοψηφία, το κοινοβούλιο της Δανίας ενέκρινε την Τετάρτη νομοσχέδιο που επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων εντός του δανικού εδάφους. Η εξέλιξη αυτή λαμβάνει χώρα στον απόηχο της επαναλαμβανόμενης επιθυμίας του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποκτήσει τον έλεγχο της αυτόνομης βορειοαμερικανικής περιοχής της Γροιλανδίας, πρόταση την οποία ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει ως «απολύτως αναγκαία».
Η νομοθεσία προβλέπει την εγκαθίδρυση μόνιμης αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας τόσο στη μητροπολιτική Δανία όσο και σε στρατηγικά σημεία ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της Αρκτικής ζώνης. Ορισμένες διατάξεις αφορούν ειδικά τη Γροιλανδία, τη μεγαλύτερη νήσο του κόσμου, η οποία υπάγεται διοικητικά στη Δανία, αν και απολαμβάνει πολιτική αυτονομία που προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες.
Το κλίμα μεταξύ Ουάσιγκτον και Κοπεγχάγης παραμένει τεταμένο μετά την ανοιχτή πρόταση του προέδρου Τραμπ για την αγορά της Γροιλανδίας από τη Δανία, η οποία το 2019 είχε κριθεί «παράλογη» από την πρωθυπουργό της χώρας, Μέτε Φρεντέρικσεν. Ωστόσο, οι γεωστρατηγικές εξελίξεις στην Αρκτική και οι αυξημένες στρατιωτικές ανάγκες των ΗΠΑ φαίνεται πως ώθησαν τη δανική κυβέρνηση να προχωρήσει σε συνεργασία, αν και αρκετά πολιτικά κόμματα εξέφρασαν ανησυχίες για τους κινδύνους που εγκυμονεί μια τέτοια συμφωνία για την κυριαρχία και την ασφάλεια της χώρας.
Η σημασία της Αρκτικής, και ειδικά της Γροιλανδίας, για τις παγκόσμιες ισορροπίες αυξάνεται συνεχώς λόγω του έντονου ανταγωνισμού Αμερικής–Ρωσίας και της κλιματικής αλλαγής που ανοίγει νέες θαλάσσιες οδούς. Η αμερικανική στρατιωτική παρουσία θεωρείται από την Ουάσιγκτον ως «αναγκαίο προπύργιο» για την προάσπιση των δυτικών συμφερόντων στην περιοχή, ενώ αναλυτές εκτιμούν ότι οι βάσεις αυτές θα λειτουργήσουν ως μέρος της ευρύτερης αμερικανικής στρατηγικής αναχαίτισης της ρωσικής και κινεζικής επιρροής.
Όπως σημειώνεται, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε στο παρελθόν χαρακτηρίσει τη Γροιλανδία «απολύτως απαραίτητη» για τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα, ενώ διαπραγματεύσεις για ενίσχυση της στρατιωτικής και τεχνικής συνεργασίας με τη Δανία είχαν επιταχυνθεί μετά την αποτυχία του αρχικού αιτήματος αγοράς.
Οι αντιδράσεις στη Δανία ήταν ανάμεικτες. Ορισμένοι πολιτικοί εξέφρασαν φόβους για ενδεχόμενη απώλεια κυριαρχίας και αύξηση της στρατιωτικοποίησης της χώρας, τονίζοντας ότι η αποδοχή αμερικανικών βάσεων ενδέχεται να καταστήσει τη Δανία στόχο σε υποθετικό διεθνές θερμό επεισόδιο. Άλλοι τόνισαν τα οφέλη ασφάλειας εντός της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, ενώ πολλοί κυβερνητικοί βουλευτές υπογράμμισαν τη σημασία της εθνικής κυριαρχίας και την ανάγκη διαρκούς διαβούλευσης με τις τοπικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα της Γροιλανδίας.
Η Κοπεγχάγη σε επίσημη ανακοίνωση αναφέρει: «Η ενίσχυση της διμερούς αμυντικής συνεργασίας καταδεικνύει τον στρατηγικό ρόλο της Δανίας στην Αρκτική και διασφαλίζει ότι οι εξελίξεις πραγματοποιούνται με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τους θεσμούς της χώρας».
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η απόφαση ενδέχεται να επηρεάσει τις ισορροπίες τόσο στο εσωτερικό της Δανίας όσο και στο διεθνές σκηνικό. Για τη Γροιλανδία, τίθεται εκ νέου το ζήτημα της αυτονομίας και των δικαιωμάτων των τοπικών πληθυσμών, ενώ η Ρωσία και άλλες δυνάμεις αναμένεται να παρακολουθήσουν στενά τις εξελίξεις και να αντιδράσουν αναλόγως.
Η ψήφιση της νομοθεσίας ενισχύει την αμυντική συνεργασία ΗΠΑ–Δανίας, αλλά εγείρει ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της γροιλανδικής αυτονομίας και την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής. Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με το εύρος και το πλαίσιο των αμερικανικών εγκαταστάσεων, αλλά και για τη διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στην εθνική κυριαρχία και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Δανίας.
Με τις εξελίξεις να αναμένονται ραγδαίες, η Δανία εισέρχεται σε μια νέα στρατηγική περίοδο, όπου το διακύβευμα της ασφάλειας και της κυριαρχίας θα βρεθεί εκ νέου στο επίκεντρο τόσο της εσωτερικής δημόσιας συζήτησης όσο και των διεθνών ισορροπιών στην ευρύτερη αρκτική περιοχή.
