Ένα δικαστήριο του Βερολίνου αποφάσισε στις 2 Ιουνίου ότι η επιστροφή αιτούντων άσυλο στα σύνορα της Γερμανίας είναι παράνομη, καταλήγοντας σε πλήγμα στον συνασπισμό υπό την ηγεσία των συντηρητικών του Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος έχει δεσμευτεί να επιβάλει συνοριακούς ελέγχους.
Το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ τριών ανώνυμων Σομαλών αιτούντων — δύο άνδρες και μία γυναίκα — οι οποίοι στάλθηκαν πίσω στην Πολωνία από έναν σιδηροδρομικό σταθμό στην ανατολική πόλη της Φρανκφούρτης επί του Όντερ, στα σύνορα της Γερμανίας, με το σκεπτικό ότι είχαν επιχειρήσει να εισέλθουν από μια ασφαλή τρίτη χώρα, σύμφωνα με δικαστική ανακοίνωση.
«Η απόρριψη των αιτούντων ήταν παράνομη», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το δικαστήριο του Βερολίνου, προσθέτοντας ότι η αίτηση ασύλου θα έπρεπε να είχε διεκπεραιωθεί από τη Γερμανία σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ.
Το δικαστήριο δήλωσε ότι οι αιτούντες δεν μπορούσαν να απαιτήσουν να εισέλθουν στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας πέρα από τη συνοριακή διέλευση, αλλά ότι η αίτηση θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί στα σύνορα ή κοντά σε αυτά.
Στις 7 Μαΐου, την πρώτη ημέρα της διοίκησης Μερτς, ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ εξέδωσε εντολή με την οποία ζητούσε από τις αρχές να επιστρέψουν περισσότερους παράνομους μετανάστες στα σύνορα της χώρας.
Είπε ότι θα αύξανε σταδιακά τον αριθμό των απορρίψεων, εφαρμόζοντας παράλληλα αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα της Γερμανίας.
«Δεν πρόκειται να κλείσουμε τα σύνορα, αλλά θα τα ελέγξουμε πιο αυστηρά, και αυτός ο αυστηρότερος έλεγχος των συνόρων θα οδηγήσει επίσης σε μεγαλύτερο αριθμό απορρίψεων», είχε δηλώσει τότε ο Ντόμπριντ.
Οι στόχοι του Ντόμπριντ ευθυγραμμίζονται με εκείνους άλλων ευρωπαϊκών χωρών που σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στην παράνομη μετανάστευση.
Σύμφωνα με το Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, τα κράτη μέλη μπορούν να συνάψουν συμφωνίες με κράτη εκτός ΕΕ για την εξωεδαφική διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου, ενδεχομένως δημιουργώντας κέντρα επεξεργασίας στη Βόρεια Αφρική ή και πέραν αυτής.
Οι παράνομοι μετανάστες εισέρχονται στην ΕΕ κυρίως μέσω διαβάσεων στη Μεσόγειο από τη Βόρεια Αφρική και μέσω χερσαίων οδών μέσω της Πολωνίας και των Βαλκανίων, σύμφωνα με στοιχεία της Frontex, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Υπό την πίεση κομμάτων με πιο σκληροπυρηνικές πλατφόρμες μετανάστευσης, τα πολιτικά κόμματα του κατεστημένου έχουν εγκαταλείψει σταθερά τις κάποτε προοδευτικές θέσεις τους για τη μετανάστευση και έχουν υποστηρίξει την επαναφορά των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων στη Ζώνη Σένγκεν ελεύθερης κυκλοφορίας.
Το 2024, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε τη σύναψη συμφωνιών με χώρες εκτός ΕΕ από τις οποίες προέρχονται οι παράνομοι μετανάστες ή μέσω των οποίων διέρχονται, προκειμένου να τους σταματήσει σε αυτές τις χώρες.
Πρότεινε επίσης την αποστολή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ σε «κέντρα επιστροφής» σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Αλγερία, η Μαυριτανία, η Σενεγάλη και το Μάλι.
Δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί τέτοιοι κόμβοι.
Στις 31 Μαΐου, ο Ντόμπριντ δήλωσε ότι ελπίζει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να καταλήξει σε μια συμφωνία σε επίπεδο μπλοκ για την αποστολή παράνομων μεταναστών σε τρίτες χώρες.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Welt am Sonntag που δημοσιεύθηκε στις 31 Μαΐου, δήλωσε ότι η προσέγγιση της χρήσης τρίτων χωρών θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο εάν υπήρχε πανευρωπαϊκή συναίνεση.
«Χρειαζόμαστε τρίτες χώρες που είναι έτοιμες να δεχτούν μετανάστες που αντικειμενικά δεν μπορούν να επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής τους», δήλωσε στην εφημερίδα. «Κανένα μεμονωμένο κράτος μέλος της ΕΕ δεν μπορεί να δημιουργήσει αυτό το μοντέλο μόνο του: θα πρέπει να συμβεί σε επίπεδο ΕΕ. Προετοιμάζουμε τα θεμέλια για αυτό αυτή τη στιγμή».
