Τετάρτη, 09 Ιούλ, 2025
Ο Χαλίφα Χάφταρ (ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Διπλωματικό επεισόδιο στη Λιβύη: «Ανεπιθύμητη» η ευρωπαϊκή αποστολή του Μεταναστευτικού

Σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο εκτυλίχθηκε στην ανατολική Λιβύη, όπου το καθεστώς του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ κήρυξε ανεπιθύμητη (persona non grata) μια ευρωπαϊκή αποστολή υψηλού επιπέδου για το Μεταναστευτικό ζήτημα. Στην αποστολή συμμετείχαν ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης, οι υπουργοί Εσωτερικών της Ιταλίας (Ματέο Πιαντεντόζι) και της Μάλτας (Μπάιρον Καμιλέρι), καθώς και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ. Η προγραμματισμένη επίσκεψή τους στη Βεγγάζη ακυρώθηκε αιφνιδιαστικά κατά την άφιξή τους, με τις ανατολικές αρχές να τους διατάσσουν να εγκαταλείψουν άμεσα το λιβυκό έδαφος.

Η απόφαση Χαφτάρ: Ακύρωση επίσκεψης και αιτιάσεις περί κυριαρχίας

Με μια ιδιαίτερα αιχμηρή ανακοίνωση, η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης (με έδρα τη Βεγγάζη και προσκείμενη στον Χαφτάρ) κατηγόρησε ευθέως τους Ευρωπαίους αξιωματούχους για «κατάφωρη παραβίαση της λιβυκής κυριαρχίας και της διπλωματικής δεοντολογίας». Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, η άφιξη των υπουργών και του Επιτρόπου στο αεροδρόμιο Μπενίνα της Βεγγάζης δεν ακολούθησε τις προβλεπόμενες διαδικασίες εισόδου, μετακίνησης και παραμονής ξένου διπλωματικού προσωπικού, παραβιάζοντας τόσο τη λιβυκή νομοθεσία όσο και διεθνείς συμβάσεις. Ως αποτέλεσμα, η προγραμματισμένη επίσκεψη ακυρώθηκε επί τόπου και στους Ευρωπαίους αξιωματούχους «γνωστοποιήθηκε η αναγκαιότητα να εγκαταλείψουν άμεσα τη λιβυκή επικράτεια», με ταυτόχρονη κήρυξή τους ως ανεπιθύμητων προσώπων.

Ο πρωθυπουργός της παράλληλης κυβέρνησης στη Βεγγάζη, Οσάμα Σαάντ Χαμάντ, υπογράφει την ανακοίνωση, επαναλαμβάνοντας την έκκληση προς όλους τους διπλωματικούς εκπροσώπους, διεθνείς αποστολές και ΜΚΟ να σέβονται αυστηρά τη λιβυκή νομοθεσία και την εθνική κυριαρχία. Τονίζεται ότι κάθε συνεργασία με την «κυβέρνηση της Λιβύης» (όπως αυτοαποκαλείται η ανατολική διοίκηση) θα πρέπει να γίνεται βάσει αρχής αμοιβαιότητας, όπως προβλέπεται από τις διεθνείς συμφωνίες και το διπλωματικό έθιμο.

Oil-painting-ntdtv

Παρασκήνιο: Τι ενόχλησε τον Χαφτάρ και πώς φτάσαμε στην κρίση

Η οργισμένη αντίδραση του Χαφτάρ συνδέεται άμεσα με το διπλωματικό παρασκήνιο της επίσκεψης. Η ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία είχε επιλέξει να ξεκινήσει την περιοδεία της από την Τρίπολη, όπου εδρεύει η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον πρωθυπουργό Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα . Πράγματι, νωρίτερα την ίδια ημέρα ολοκληρώθηκαν επαφές της αποστολής στην Τρίπολη με αξιωματούχους της κυβέρνησης Ντμπέιμπα, με αντικείμενο τις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές προς την Κρήτη. Σε αυτές τις συναντήσεις, ο υπουργός Θάνος Πλεύρης και ο Επίτροπος Μπρούνερ – εκπροσωπώντας την ΕΕ – έστειλαν μήνυμα ότι η Ευρώπη θα βοηθήσει τη Λιβύη να συγκρατήσει τους παράτυπους μετανάστες, να αποτρέψει τις αναχωρήσεις τους προς την ΕΕ και να διευκολύνει την επιστροφή τους στις πατρίδες τους.

«Η Κρήτη δέχεται τεράστια πίεση από την ανατολική ακτή κι αυτό θέλουμε να το αποτρέψουμε», δήλωσε ο κ. Πλεύρης μετά τη συνάντηση στην Τρίπολη.

Η επιλογή της Τρίπολης ως πρώτου σταθμού θεωρήθηκε από το καθεστώς της Βεγγάζης προσβλητική παράκαμψη. Ο Χαφτάρ εμφανίζεται να εξέλαβε την κίνηση αυτή ως περιφρόνηση προς την ανατολική πλευρά, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η ευρωπαϊκή αποστολή νομιμοποιεί την κυβέρνησή του αντιπάλου του (Ντμπέιμπα) και αγνοεί το δικό του status.

Όπως σχολίασε πηγή της λιβυκής ανατολικής διοίκησης, η παρουσία των Ευρωπαίων στην Τρίπολη πριν από οποιαδήποτε συνεννόηση με τη Βεγγάζη συνιστά υποτίμηση της θέσης της ανατολικής Λιβύης. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις μία ημέρα πριν την άφιξη της αντιπροσωπείας, η κυβέρνηση Χαμάντ στη Βεγγάζη είχε προειδοποιήσει πως κανένας ξένος αξιωματούχος ή διεθνής αποστολή δεν πρέπει να επισκέπτεται ή να μετακινείται στη Λιβύη χωρίς την προηγούμενη άδεια της ανατολικής κυβέρνησης . Η ευρωπαϊκή πλευρά φαίνεται πως δεν τήρησε αυτόν τον όρο – ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται ο Χαφτάρ – οδηγώντας στην απόφαση να τιναχθεί στον αέρα το σκέλος της επίσκεψης στη Βεγγάζη.

Επιπλέον, οι τοποθετήσεις της ευρωπαϊκής αποστολής στην Τρίπολη πιθανώς ενόχλησαν τον Χαφτάρ και για έναν ακόμη λόγο: φωτογράφιζαν την ανατολική Λιβύη ως πηγή του προβλήματος. Η ρητή αναφορά του Έλληνα υπουργού ότι η Κρήτη πιέζεται από τις ροές που ξεκινούν από την ανατολική ακτή της Λιβύης ουσιαστικά επιρρίπτει ευθύνες στην επικράτεια που ελέγχει ο στρατάρχης. Αυτό, σε συνδυασμό με τη διακήρυξη ότι θα εμποδιστούν οι αναχωρήσεις μεταναστών προς την ΕΕ, ενδέχεται να εκλήφθηκε από τον Χαφτάρ ως κίνδυνος να πληγούν δικά του συμφέροντα ή δίκτυα διακίνησης στην περιοχή του. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Χαφτάρ θέλησε έτσι να διαμηνύσει πως χωρίς τη δική του σύμφωνη γνώμη δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για το μεταναστευτικό στη Λιβύη – και πως δεν θα ανεχθεί να παρακαμφθεί από την ΕΕ προς όφελος της Τρίπολης.

Δηλώσεις και αντιδράσεις από τις εμπλεκόμενες πλευρές

Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε επίσημη δημόσια τοποθέτηση από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή της ελληνικής κυβέρνησης για το περιστατικό, ωστόσο είναι σαφές ότι θεωρείται σοβαρό διπλωματικό ολίσθημα της ανατολικής Λιβύης. Εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής αποστολής δεν σχολίασαν άμεσα το συμβάν όταν ζητήθηκε από διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Από την πλευρά της Ιταλίας – η οποία έχει ιδιαίτερα συμφέροντα στη Λιβύη – επιχειρήθηκε να πέσουν οι τόνοι. Διπλωματικές πηγές στη Ρώμη απέδωσαν το επεισόδιο σε “πρωτοκόλλου παρεξήγηση” κατά την επίσκεψη, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχε πρόθεση προσβολής του Χαφτάρ και ότι «το πρόβλημα δεν αφορούσε τη στάση της ιταλικής αντιπροσωπείας, ούτε τις διμερείς σχέσεις Ιταλίας-Λιβύης».

Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, δήλωσε ότι θα συζητήσει άμεσα με τον υπουργό Εσωτερικών Ματέο Πιαντεντόζι για όσα συνέβησαν στη Λιβύη , αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα καταβληθεί προσπάθεια αποκλιμάκωσης. Υπενθυμίζεται ότι η Ρώμη έχει επενδύσει στη συνεργασία με όλες τις πλευρές στη Λιβύη για το μεταναστευτικό, και δεν επιθυμεί να διαρραγούν οι σχέσεις με τον Χαφτάρ.

Η Μάλτα, αν και μικρότερος παίκτης, συμμετείχε επίσης στην αποστολή μέσω του υπουργού Εσωτερικών της. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ξεχωριστή επίσημη δήλωση από τη Βαλέτα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και η κυβέρνηση της Τρίπολης (Δυτική Λιβύη) παρακολουθεί στενά την υπόθεση. Ο πρωθυπουργός Ντμπέιμπα, μετά τη συνάντηση με την ευρωπαϊκή αποστολή, ανακοίνωσε ότι ανέθεσε στο υπουργείο Εσωτερικών του να καταρτίσει ένα εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, «βασισμένο σε πρακτική συνεργασία με τους εταίρους και με σαφή πολιτική βούληση για βιώσιμες λύσεις».

Επιπτώσεις στην πολιτική ΕΕ–Λιβύης για το Μεταναστευτικό

Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να έχει σημαντικές συνέπειες για τον σχεδιασμό της ΕΕ σχετικά με την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη. Ήδη η Κρήτη και γενικότερα η Ελλάδα βιώνουν αυξημένες αφίξεις από τα λιβυκά παράλια το τελευταίο διάστημα. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες καταγράφηκαν περίπου 1.500 αφίξεις μεταναστών σε διάστημα δύο ημερών στα νότια παράλια της Κρήτης από βάρκες που έφυγαν από τη Λιβύη . Σύμφωνα με στοιχεία του Λιμενικού, από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα έχουν φτάσει στην Κρήτη δεκάδες σκάφη με συνολικά πάνω από 2.200 ανθρώπους . Οι αριθμοί αυτοί καταδεικνύουν ότι έχει διαμορφωθεί μια νέα θαλάσσια οδός μεταναστευτικών ροών από την ανατολική Λιβύη προς την Ελλάδα, παρακάμπτοντας την παραδοσιακή διαδρομή προς την Ιταλία.

Η τάση αυτή συνδέεται και με τις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες. Πέρυσι, η Ιταλία προσπάθησε να εμπλέξει τον Χαφτάρ σε μια συμφωνία για τον περιορισμό των ροών προς την Ευρώπη. Τον Ιανουάριο του 2023, η κυβέρνηση Μελόνι είχε συνάψει μνημόνιο συνεργασίας με τον LNA (Λιβυκός Εθνικός Στρατός) του Χαφτάρ για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.

Ωστόσο, λιβυκές και διεθνείς πηγές ανέφεραν ότι η συμφωνία αυτή είχε την ανεπιθύμητη παρενέργεια να ανακατευθυνθούν οι διακινητές προς την Ελλάδα: ο Λίβυος τύπος συνέδεσε την αύξηση των ροών προς το νότιο άκρο της Ευρώπης (Γαύδο, Κρήτη) με τη συμφωνία Μελόνι–Χαφτάρ . Με άλλα λόγια, οι πιέσεις του Χαφτάρ στους διακινητές να μην στέλνουν βάρκες προς την Ιταλία φαίνεται ότι οδήγησαν σε μετατόπιση της δραστηριότητάς τους ανατολικότερα, προς τα ελληνικά νησιά.

Η τωρινή κίνηση του Χαφτάρ να διώξει την αντιπροσωπεία μπορεί να ερμηνευθεί και ως μήνυμα ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το μεταναστευτικό ως μοχλό πίεσης. Εάν ο ισχυρός άνδρας της Κυρηναϊκής αισθάνεται ότι παραγκωνίζεται, ενδέχεται να επιλέξει να μην συνεργαστεί στην ανάσχεση των ροών ή ακόμη και να κλείσει τα μάτια σε διακινητές που δρουν από τα ανατολικά παράλια. Αυτό θα δυσκολέψει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες, καθώς χωρίς την εμπλοκή και των δύο λιβυκών πλευρών, ένα συνολικό σχέδιο διαχείρισης καθίσταται προβληματικό. Η ΕΕ θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα είτε να βρει διαύλους απευθείας συνεννόησης με τον Χαφτάρ (παρά το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζεται διεθνώς ως κυβερνήτης) είτε να ενισχύσει μονομερώς την κυβέρνηση της Τρίπολης, ρισκάροντας όμως έτσι να επιδεινώσει τον διχασμό στη Λιβύη.

Βραχυπρόθεσμα, ο στόχος της άμεσης αποκλιμάκωσης των ροών προς την Κρήτη και την υπόλοιπη ΕΕ δέχεται πλήγμα. Η ευρωπαϊκή αποστολή που διακόπηκε απότομα στη Βεγγάζη είχε σκοπό να ευθυγραμμίσει τις λιβυκές αρχές (ανατολής και δύσης) σε κοινές δράσεις: από την ενίσχυση των ακτοφυλακών μέχρι την καλύτερη επιτήρηση και τις επανεισδοχές μεταναστών.

Μετά το περιστατικό, τέτοιου είδους συντονισμός μοιάζει δύσκολος. Αναλυτές σημειώνουν ότι ο διχασμός της Λιβύης εξακολουθεί να υπονομεύει κάθε συνολική λύση – και το μεταναστευτικό γίνεται ακόμη ένα πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ ανατολής και δύσης στη χώρα.

Πως μπορείτε να μας βοηθήσετε ώστε να συνεχίσουμε να σας κρατάμε ενημερωμένους

Ποιος είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε την βοήθειά σας για την χρηματοδότηση του ερευνητικού ρεπορτάζ μας; Επειδή είμαστε ένας ανεξάρτητος οργανισμός ειδήσεων που δεν επηρεάζεται από καμία κυβέρνηση, εταιρεία ή πολιτικό κόμμα. Από την ημέρα που ξεκινήσαμε, έχουμε έρθει αντιμέτωποι με προσπάθειες αποσιώπησης της αλήθειας κυρίως από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά δεν θα λυγίσουμε. Η ελληνική έκδοση της Epoch Times βασίζεται ολοκληρωτικά στις γενναιόδωρες συνεισφορές σας για να διατηρήσει την παραδοσιακή δημοσιογραφία ζωντανή και υγιή στην Ελληνική γλώσσα. Μαζί, μπορούμε να συνεχίσουμε να διαδίδουμε την αλήθεια.

ΣΧΕΤΙΚΑ

Σχολιάστε