Η απειλή από παρακλάδια των τζιχαντιστικών οργανώσεων ISIS και Αλ Κάιντα αυξάνεται σε τμήματα της Αφρικής, όπου καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερα εδάφη, σύμφωνα με έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 24 Ιουλίου.
Η έκθεση της αναλυτικής ομάδας υποστήριξης και παρακολούθησης κυρώσεων του ΟΗΕ δημοσιεύθηκε την ώρα που η Αλ Σαμπάμπ, μια ισλαμιστική οργάνωση συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα, κατέλαβε την πόλη Μαχάς στη Σομαλία στις 27 Ιουλίου, σύμφωνα με μαρτυρίες. Η Αλ Σαμπάμπ μάχεται κατά των κυβερνητικών δυνάμεων στη Σομαλία για σχεδόν 20 χρόνια.
Στην έκθεση που διανεμήθηκε την Τετάρτη, επισημαίνεται ότι τόσο η Αλ Σαμπάμπ όσο και η Τζαμάτ Νασρ αλ Ισλάμ ουάλ Μουσλιμίν (Jama’at Nasr al-Islam wal-Muslimin – JNIM) («Ομάδα Υποστήριξης του Ισλάμ και των Μουσουλμάνων»), μια οργάνωση στη Δυτική Αφρική που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, έχουν αυξήσει την επικράτειά τους.
Η ομάδα εμπειρογνωμόνων χαρακτήρισε τις δύο οργανώσεις ως μέρος της «διαρκούς στροφής της Αλ Κάιντα προς τμήματα της Αφρικής». Η κατάσταση στην περιοχή Σαχέλ, η οποία εκτείνεται νότια της Σαχάρας, περιγράφεται ως «βαθιά ανησυχητική».
Το ISIS επιχειρεί ανασυγκρότηση
Η έκθεση αναφέρει ότι, παρά τις διαφοροποιήσεις ανά χώρα, η γενική τάση είναι η επέκταση των επιχειρήσεων της JNIM και η επανεμφάνιση του «Ισλαμικού Κράτους» (ISIS) στην ευρύτερη περιοχή της Σαχάρας, ιδίως στα σύνορα του Νίγηρα και της Νιγηρίας, όπου το ISIS επιδιώκει να εδραιωθεί.
Η JNIM δρα πλέον «με σχετική ελευθερία» στο βόρειο Μάλι και στα περισσότερα τμήματα της Μπουρκίνα Φάσο, σύμφωνα με την έκθεση. Επιπλέον, η οργάνωση έχει αναπτύξει «νέο επίπεδο επιχειρησιακής ικανότητας, εκτελώντας σύνθετες επιθέσεις με χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών και μεγάλου αριθμού μαχητών κατά καλά φυλασσόμενων στρατοπέδων».
Στην Ανατολική Αφρική, η Αλ Σαμπάμπ «διατηρεί την ανθεκτικότητά της, εντείνοντας τις επιχειρήσεις στα νότια και κεντρικά τμήματα της Σομαλίας». Η έκθεση αναφέρεται επίσης σε στενές σχέσεις της οργάνωσης με τους Χούθι, που υποστηρίζονται από το Ιράν και δρουν στην Υεμένη, στην απέναντι πλευρά της Ερυθράς Θάλασσας. Σύμφωνα με το κείμενο, οι δύο οργανώσεις ανταλλάσσουν όπλα, ενώ οι Χούθι έχουν εκπαιδεύσει μαχητές της Αλ Σαμπάμπ.
Το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών (Center for Strategic Studies – CSS) στο Φορτ ΜακΝέρ της Ουάσιγκτον είχε αναφέρει πέρυσι αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με ισλαμική βία στην Αφρική, από 19.412 το 2022 σε 23.322 το 2023, δηλαδή μια αύξηση της τάξης του 20%.
Τον Φεβρουάριο του 2024, η Ντόνα Τσαρλς, που παρακολουθεί τις ισλαμικές ανταρσίες στη Δυτική Αφρική και το Σαχέλ για το Ινστιτούτο Ειρήνης των ΗΠΑ, είχε επισημάνει ότι η εξέλιξη της τρομοκρατίας στην υποσαχάρια Αφρική θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την εσωτερική ασφάλεια των ΗΠΑ και έναν αυξανόμενο κίνδυνο για τα αμερικανικά συμφέροντα στο εξωτερικό.
Η τρομοκρατική απειλή σε άλλες περιοχές
Η έκθεση του ΟΗΕ εστιάζει επίσης στην τρομοκρατική απειλή σε άλλες περιοχές του κόσμου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναφέρεται ότι έχουν αποτραπεί αρκετά φερόμενα τρομοκρατικά σχέδια, τα οποία συνδέονται κατά βάση με τη σύγκρουση στη Γάζα και το Ισραήλ ή με άτομα που έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί από το ISIS (γνωστό και ως ISIL).
Μεταξύ αυτών, αναφέρεται ο Σαμσούντ ντιν Τζαμπάρ, ο οποίος οδήγησε φορτηγό σε πλήθος στην Bourbon Street στη Νέα Ορλεάνη, σκοτώνοντας 14 άτομα στις πρώτες ώρες της 1ης Ιανουαρίου 2025. Βίντεο που αργότερα ήρθαν στο φως τον έδειξαν να δηλώνει πίστη στο ISIS.
Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι οι Αρχές έχουν αποτρέψει επιθέσεις, όπως το σχέδιο μαζικής δολοφονίας σε στρατιωτική βάση στο Μίσιγκαν, εμπνευσμένο από το ISIS-K (ISIS-Khorasan), και έχουν εκδώσει προειδοποιήσεις για απειλές εναντίον Αμερικανών, παρά τη μικρή παρουσία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.
Τον Μάιο, ο Άμαρ Αμπντουλματζίτ Μοχάμεντ Σαΐντ, 19 ετών, κατηγορήθηκε ότι σχεδίαζε μαζική επίθεση σε στρατιωτική βάση στο Γουόρεν του Μίσιγκαν. Ο επικεφαλής του τμήματος εθνικής ασφάλειας του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Σου Τζ. Μπάι, είχε δηλώσει τότε πως ο νεαρός κατηγορείται για προετοιμασία επίθεσης σε αμερικανική στρατιωτική βάση στο εσωτερικό της χώρας, για λογαριασμό του ISIS.
Η έκθεση καταλήγει ότι το ISIS παραμένει η «σημαντικότερη απειλή» για την Ευρώπη και την Αμερική, κυρίως ως πηγή έμπνευσης για μοναχικούς τζιχαντιστές, όπως ο Τζαμπάρ.
Στην Ευρώπη, η απειλή χαρακτηρίζεται κυρίως εγχώρια, καθώς οι περισσότεροι που ενεπλάκησαν σε τρομοκρατικές ενέργειες ριζοσπαστικοποιήθηκαν τοπικά και επηρεάστηκαν από προπαγάνδα του ISIS-K.
Μάλιστα, η έκθεση του ΟΗΕ εντόπισε τέσσερα κύρια προφίλ εντός του εσωτερικού τρομοκρατικού κινδύνου: νεαρά άτομα κάτω των 21 ετών ριζοσπαστικοποιημένα μέσω διαδικτύου, ριζοσπάστες από τον Βόρειο Καύκασο (αν και η παρουσία τους μειώθηκε από το 2024), καταδικασμένοι ή κρατούμενοι που ριζοσπαστικοποιήθηκαν κατά την κράτησή τους, και άτομα με ψυχιατρικές ή ψυχολογικές διαταραχές.
Η οργάνωση ISIS-K, που εδρεύει στο Αφγανιστάν, φαίνεται να πρωτοστατεί στη ριζοσπαστικοποίηση νέων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κρυπτογραφημένων πλατφορμών μηνυμάτων.
Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης σημειώνουν ότι, σε αντίθεση με το 2024, η σύγκρουση στη Γάζα και το Ισραήλ είχε λιγότερο εμφανή αντίκτυπο στις τζιχαντιστικές δραστηριότητες. Αν και το θέμα εξακολουθεί να προβάλεται στην προπαγάνδα των τρομοκρατών, οι αναφορές σε αυτό ήταν λιγότερο συχνές στις συνεντεύξεις υπόπτων που εμπλέκονται είτε σε εκτελεσμένες είτε σε αποτραπείσες επιθέσεις.
Του Chris Summers
Με πληροφορίες από το Associated Press
