Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ανακάλυψαν ότι εννέα είδη εντερικών βακτηρίων μπορούν να συμβάλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού από τα λεγόμενα «αιώνια χημικά» (PFAS), απορροφώντας ραγδαία μεγάλες ποσότητες αυτών των ενώσεων που σχετίζονται με τον καρκίνο και άλλες σοβαρές ασθένειες.
Ο επικεφαλής της μελέτης, Κιράν Πατίλ (Kiran Patil), μέλος της Μονάδας Τοξικολογίας του Ιατρικού Ερευνητικού Συμβουλίου (MRC) στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ανέφερε ότι η έρευνα αποκαλύπτει έναν νέο, ωφέλιμο ρόλο των εντερικών βακτηρίων για την ανθρώπινη υγεία, καθώς φαίνεται πως συμβάλλουν στην απομάκρυνση των τοξικών PFAS από τον οργανισμό.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Microbiology, εντόπισε εννέα βακτηριακά είδη—μεταξύ αυτών έξι του γένους Bacteroides, καθώς και τα Odoribacter splanchnicus, Parabacteroides distasonis και Parabacteroides merdae—τα οποία μπορούν να απορροφήσουν έως και το 75% των PFAS, συγκεκριμένα των ενώσεων PFNA και PFOA.
Οι PFAS είναι συνθετικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε χιλιάδες καταναλωτικά προϊόντα, από αντικολλητικά σκεύη και αδιάβροχα υφάσματα μέχρι καλλυντικά και συσκευασίες τροφίμων. Ονομάζονται «αιώνια χημικά» επειδή δεν αποδομούνται εύκολα στο περιβάλλον και συσσωρεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό, όπου έχει διαπιστωθεί ότι συνδέονται με διάφορες μορφές καρκίνου, ηπατική βλάβη και διαταραχές του ανοσοποιητικού.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες για την απομάκρυνση των PFAS από το ανθρώπινο σώμα, γεγονός που καθιστά την εν λόγω ανακάλυψη δυνητικά σημαντική για τη δημόσια υγεία.
Όταν τα εν λόγω βακτήρια εισήχθησαν σε πειραματόζωα, απορρόφησαν άμεσα τις χημικές ενώσεις. Στη συνέχεια, καθώς αποβλήθηκαν μέσω του εντέρου, οι PFAS απομακρύνθηκαν μαζί τους. Η απορρόφηση κυμάνθηκε μεταξύ 25% και 74% μέσα σε λίγα λεπτά από την έκθεση, ανάλογα με τη συγκέντρωση.
Οι ερευνητές θεωρούν ότι τα βακτήρια αποθηκεύουν τις PFAS σε προστατευτικά συσσωματώματα εντός των κυττάρων τους, ως μηχανισμό επιβίωσης που τα προστατεύει από κυτταρική βλάβη. Επισημαίνεται ότι, ακόμη και όταν τα ποντίκια εκτέθηκαν σε αυξανόμενα επίπεδα PFAS, τα βακτήρια συνέχισαν να απομακρύνουν σταθερό ποσοστό τοξινών, γεγονός που υποδηλώνει πως μπορούν να λειτουργούν ως φυσικό φίλτρο στο έντερο.
Θεραπευτικές δυνατότητες
Ο καθηγητής Πατίλ διευκρίνισε ότι η αποτελεσματικότητα της μεθόδου εξαρτάται από το είδος της χημικής ένωσης. Οι PFAS μικρής αλυσίδας αποβάλλονται γρήγορα μέσω των ούρων, ενώ οι PFAS μακράς αλυσίδας παραμένουν στον οργανισμό για χρόνια και αποβάλλονται κυρίως μέσω των κοπράνων—γεγονός που καθιστά τα εντερικά βακτήρια κατάλληλα για την αντιμετώπιση των δεύτερων.
Σημαντικό εύρημα αποτελεί και το γεγονός ότι τα βακτήρια αποδείχθηκαν αποτελεσματικά ακόμη και σε πολύ χαμηλά επίπεδα έκθεσης, αντίστοιχα με εκείνα που ανιχνεύονται σε δείγματα πόσιμου νερού στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, υποδεικνύοντας πιθανές εφαρμογές στον πραγματικό κόσμο.
Οι ερευνητές σχεδιάζουν να αναπτύξουν προβιοτικά συμπληρώματα που θα ενισχύουν τα συγκεκριμένα βακτήρια, προσφέροντας έτσι μια νέα προσέγγιση για τη μείωση των επιπέδων PFAS στους ανθρώπους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της μελέτης δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί απευθείας σε ανθρώπους.
Ο Μπράιαν Κουόκ Λε (Bryan Quoc Le), επιστήμονας τροφίμων και ιδρυτής της Mendocino Food Consulting, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, σημείωσε ότι, αν και τα πειράματα έγιναν με ρεαλιστικά μικροβιακά πληθυσμιακά μοντέλα και με διάφορους τύπους PFAS, παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα.
Όπως εξήγησε, δεν είναι σαφές πώς θα επηρεαστεί η διαδικασία σε βάθος χρόνου, πώς θα επιβιώσουν τα συγκεκριμένα βακτήρια σε διαφορετικά μικροβιώματα με διαφορετικές δίαιτες και συνθήκες υγείας, και αν θα επιτυγχάνεται σταθερά και αξιόπιστα η ίδια απορρόφηση των PFAS.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι, αν και η εφαρμογή στους ανθρώπους δεν είναι ακόμη βέβαιη, η μελέτη δείχνει ότι αξίζει να συνεχιστεί η σχετική έρευνα.
Προβληματισμοί για την ασφάλεια
Παρά τα ενθαρρυντικά ευρήματα, ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν για πιθανές παρενέργειες. Ο Δρ Τζόζεφ Μέρκολα (Dr. Joseph Mercola), ιατρός γενικής ιατρικής με πιστοποίηση οστεοπαθητικής, δήλωσε ότι χρειάζεται προσοχή στην εισαγωγή νέων βακτηριακών στελεχών στο ανθρώπινο μικροβίωμα.
Αν και τα βακτήρια που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται από είδη που απαντώνται φυσιολογικά στον ανθρώπινο οργανισμό, υπογράμμισε ότι ακόμα και γνωστοί μικροοργανισμοί μπορούν να συμπεριφερθούν διαφορετικά, ανάλογα με τη συνολική ισορροπία του εντέρου, το ανοσοποιητικό σύστημα και την υγεία κάθε ατόμου.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Δρ Καμ Αλί (Dr. Kham Ali), γιατρός επειγόντων περιστατικών στο Northwell Health στη Νέα Υόρκη, επεσήμανε ότι η προσθήκη βακτηρίων που αποθηκεύουν τοξικές PFAS ενδέχεται να έχει απρόβλεπτες συνέπειες—όπως διαταραχή άλλων ωφέλιμων βακτηρίων ή παρεμβολή στον μεταβολισμό τροφών και φαρμάκων.
