Εγγραφή στο Newsletter της Epoch Times
Όταν διέμενα στην Νέα Υόρκη, κάποιες νύχτες θα ανέβαινα στην οροφή του κτηρίου μου και θα κοιτούσα τους ουρανούς. Στην πόλη, τα ψηλά κτήρια και τα φώτα τους θα απέκρυπταν τον νυχτερινό ουρανό και θα μείωναν την λάμψη των αστέρων του.
Εν μέσω της βουής της πόλης, συχνά ένιωθα ότι χάναμε μια σύνδεση με αυτό που ήταν πιο βαθύ και πιο σημαντικό. Ήταν λες και είχαμε εξηγήσει και μετά αποδιώξει το αχανές το σύμπαντος και το μυστήριό του.
Φυσικά, δεν ήταν πάντα έτσι. Οι αρχαίοι, όπως ο Έλληνας στοχαστής Πυθαγόρας, έδιναν μεγάλη σημασία στην σύνδεση που εμείς τα ανθρώπινα όντα έχουμε γενικά με το σύμπαν.
Πυθαγορισμός
Πολλοί από εμάς γνωρίζουν τον Πυθαγόρα μέσω του Πυθαγόρειου θεωρήματος που μάθαμε στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευσή μας. Διάφορες ερμηνείες της ζωής και αρχών του Πυθαγόρα συνιστούν τον Πυθαγορισμό.
Αλλά ποιος ήταν ο Πυθαγόρας, και γιατί είχε τόση επιρροή;
Πιστεύουμε ότι ο Πυθαγόρας έζησε περίπου 2.600 χρόνια πριν. Ο Έλληνας δεν είχε γράψει τίποτα ο ίδιος, και όσα γνωρίζουμε για αυτόν έρχονται από δευτερεύουσες πηγές που συνετέθηκαν πάνω από 100 χρόνια μετά τον θάνατό του. Λόγω αυτού, μόνο για πολύ λίγα πράγματα για αυτόν μπορούμε να είμαστε σίγουροι.
Παρ’ όλα αυτά γνωρίζουμε ότι ο Πυθαγόρας ήταν στην πραγματικότητα διάσημος για την κατανόησή του περί της αθανασίας της ψυχής, της ζωής μετά θάνατον, για θρησκευτικές τελετές, υπερφυσικές ικανότητες, και αυστηρή αυτοπειθαρχία. Ο θεός Απόλλων έχει συσχετιστεί με αυτόν.
Για τους Πυθαγορείους, ηθικές αρχές και αριθμητικές σχέσεις δομούσαν και έφεραν σε τάξη το σύμπαν. Όσοι εξερευνούσαν τις ηθικές αρχές και αριθμητικές σχέσεις του σύμπαντος μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στην αρμονία του.
Οι πλανήτες κινούνταν αρμονικά, και η κίνησή τους παρήγαγε ήχους σύμφωνα με μαθηματικούς λόγους, αναλογίες. Αυτοί οι εναρμονισμένοι ήχοι ήταν ουράνια μουσική, και η αρμονία της μουσικής έγινε ένας τρόπος για την ψυχή να καθαρθεί και να ενωθεί με τους ουρανούς.
Οι Πυθαγόρειοι επίσης θεωρούσαν τους πλανήτες ως θεία όργανα δικαιοσύνης, και τον Ήλιο και την Σελήνη ως τόπους όπου οι ευλογημένες ψυχές θα πήγαιναν μετά θάνατον. Συνεπώς, μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι Πυθαγόρειοι πίστευαν ότι το σύμπαν επιβράβευε το καλό και τιμωρούσε το κακό σε σχέση με το πόσο καλά ένας άνθρωπος μπορούσε να εναρμονιστεί με τις ηθικές αρχές του σύμπαντος και να κατανοήσει πως είναι δομημένο μαθηματικά.
«Πυθαγόρειοι Εορτάζουν την Ανατολή»
Ο πίνακας «Πυθαγόρειοι Εορτάζουν την Ανατολή» δημιουργήθηκε από τον γεννημένο στην Ρωσία ζωγράφο ιστορικών και άλλων θεμάτων Φυόντορ Μπροννίκοφ (1827-1902). Όπως δηλώνει ο τίτλος, ο πίνακας παρουσιάζει μια ομάδα Πυθαγορείων να εορτάζουν την ανατολή.
Στον πίνακα, οι Πυθαγόρειοι φορούν ανοιχτόχρωμους, κλασικούς χιτώνες. Έξι από αυτούς παίζουν μουσικά όργανα, και τέσσερις γονατίζουν δείχνοντας σεβασμό στην ανατολή του ηλίου. Ο άντρας στο κεντρικό σημείο στέκεται μπροστά από τους άλλους με τα χέρια του σε έκταση σαν να καλωσορίζει τον ήλιο.
Στο υπόβαθρο στα δεξιά είναι τέσσερις φιγούρες – δύο γυναίκες και δύο παιδιά – που παρατηρούν τον εορτασμό. Στο βάθος του υποβάθρου είναι ένας ναός, πιθανότατα ο Δελφικός Ναός του Απόλλωνα. Ο Απόλλων ήταν θεός της μουσικής, αρμονίας, και φωτός.
Οι κύριες φιγούρες τοποθετήθηκαν σε ένα υπερυψωμένο επίπεδο που κοιτάζει τους Δελφούς. Ο ήλιος δεν είναι ορατός, αλλά το φως του φωτίζει από τα αριστερά της σύνθεσης. Η σελήνη είναι στην δεξιά πάνω άκρη της σύνθεσης.
Επανασύνδεση με τα ηθικά μυστήρια του σύμπαντος
Έτσι ποια σοφία θα μπορούσαμε να εξαγάγουμε από αυτόν τον πίνακα για τις σύγχρονες ζωές μας;
Πρώτον, για εμένα, η κεντρική φιγούρα που καλωσορίζει τον ήλιο με χέρια σε έκταση αντιπροσωπεύει την βαθιά σύνδεση που μπορούμε να έχουμε με το σύμπαν, μια σύνδεση που ίσως έχει χαθεί από εμάς.
Ο άντρας στέκεται με το κάτω τέταρτο του σώματός του να βρίσκεται με φόντο την γη, ενώ το άνω μέρος έχει φόντο τον αέρα. Η τοποθέτηση αυτής της μορφής μπορεί να υποδηλώνει ότι είναι ένας μεσάζων – δηλαδή, εναρμονίζει – ουράνια και γήινα πράγματα.
Γιατί η μορφή καλωσορίζει τον ήλιο;
Το καλωσόρισμα οποιουδήποτε πράγματος υποδηλώνει φιλοξενία και ευγνωμοσύνη. Προς τι είναι η μορφή φιλόξενη και ευγνωμονούσα; Με άλλα λόγια, τι μπορεί να αντιπροσωπεύει ο ήλιος; Για τους Πυθαγορείους, ο ήλιος ήταν ένας παράδεισος στον οποίον μετέβαιναν οι καλοί άνθρωποι. Συνεπώς, ο ήλιος στεγάζει ό,τι είναι καλό σχετικά με την ανθρώπινη καρδιά και μυαλό. Αλλά ο ήλιος επίσης παρέχει φως, θερμότητα, και ανάπτυξη εδώ στην γη δίνοντας από τον εαυτό του και μη ζητώντας τίποτα για ανταμοιβή.
Είναι η καλοσύνη που αντιπροσωπεύει ο ήλιος μια καλοσύνη μέσω της οποίας η καρδιά και ο νους δίνουν χωρίς να αναζητούν αμοιβή; Η μορφή δείχνει φιλοξενία και ευγνωμοσύνη προς αυτό το είδος καλοσύνης; Είναι αυτό το είδος καλοσύνης που μας συνδέει με τα ανώτερα μυστήρια του σύμπαντος;
Δεύτερον, βλέπω σημασία στις μορφές που παίζουν μουσικά όργανα. Οι Πυθαγόρειοι πίστευαν πως η μουσική, αν εναρμονιζόταν με τους ήχους των ουρανών, μπορούσε να εξαγνίσει τις ψυχές μας. Όπως η μορφή που καλωσορίζει τον ήλιο, οι μουσικοί επίσης βρίσκονται μεταξύ ουρανού και γης.
Αν και δεν είναι σαφές αν οι πρώτοι Πυθαγόρειοι μίλησαν για τέχνες άλλες εκτός της μουσικής, γενικά η «μουσική» ήταν ένας συγκεντρωτικός όρος για τις τέχνες στην αρχαία Ελλάδα, ήταν οι τέχνες οι σχετικές με τις Μούσες. Σύμφωνα με την Μόνρο Μπίρντσλυ, συγγραφέα του «Αισθητική: Από την κλασική Ελλάδα στο Σήμερα», η «’Μουσική’ … μπορεί να σημαίνει μουσική, ή καλές τέχνες γενικά, ή ακόμα και κάτι σαν γενικό πολιτισμό.»
Σε αυτήν την περίπτωση, τότε, είναι μήπως τα είδη τεχνών που εξαγνίζουν τα ανθρώπινα όντα και εορτάζουν τους ουρανούς όπως ο ήλιος, από την άποψη ότι φιλοξενούν ό,τι είναι καλό σχετικά με την ανθρώπινη καρδιά και νου, και δίνουν από τον εαυτό τους το φως, θερμότητα και ανάπτυξη εδώ στην γη χωρίς να ζητούν ανταμοιβή;
Πως θα έμοιαζαν οι τέχνες σήμερα αν ενσωμάτωναν τέτοιες ουράνιες ποιότητες; Πως θα έμοιαζε ο πολιτισμός αν αναζωογονούσαμε ένα ενδιαφέρον για το μυστήριο της ίδιας της καλοσύνης και τα μυστήρια του μεγαλύτερου σύμπαντος σε σχέση με εμάς;
Η παραδοσιακές τέχνες συχνά περιέχουν πνευματικές αναπαραστάσεις και σύμβολα, τα νοήματα των οποίων μπορεί να μην γίνονται αντιληπτά από το μοντέρνο μυαλό μας. Στην σειρά μας: «Αγγίζοντας το Έσω: Τι προσφέρει η παραδοσιακή τέχνη στην καρδιά», ερμηνεύουμε τις οπτικές τέχνες με τρόπους που μπορεί να αποτελέσουν ηθική έμπνευση για εμάς σήμερα. Δεν θέλουμε να δώσουμε απόλυτες απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες πολλές γενιές έχουν παλέψει, αλλά ελπίζουμε ότι οι ερωτήσεις μας θα εμπνεύσουν ένα ταξίδι ενδοσκόπησης προς το να γίνουμε περισσότερο αυθεντικά, καλοσυνάτα, και θαρραλέα ανθρώπινα όντα.
Ο Έρικ Μπες είναι ασκούμενος αναπαραστατικός καλλιτέχνης και υποψήφιος διδάκτωρ στο Ινστιτούτο Διδακτορικών Σπουδών για τις Οπτικές Τέχνες (IDSVA).
Ακολουθήστε μας στο Telegram @epochtimesgreece
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
Ακολουθήστε μας στο SafeChat @epochtimesgreece
