Η ετήσια Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας αυτή την εβδομάδα, συγκεντρώνοντας αρχηγούς κρατών και εκπροσώπους οργανισμών με στόχο την επιτάχυνση και ενίσχυση των προσπαθειών για τη διατήρηση και βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων του πλανήτη. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ως οικοδεσπότης της φετινής Συνόδου, προέτρεψε σε ενισχυμένη διεθνή συνεργασία, τονίζοντας την ανάγκη νομικά δεσμευτικών συμφωνιών ως απαραίτητου όρου για την οικοδόμηση ειρήνης στις θάλασσες.
Ακολουθούν τα επτά βασικότερα συμπεράσματα και κατευθύνσεις που διαμορφώθηκαν κατά τη Διάσκεψη του 2025 για τους Ωκεανούς του ΟΗΕ:
1. Σημαντική ώθηση σε διεθνείς θαλάσσιες συμφωνίες
Στους κόλπους της Διάσκεψης καταγράφηκε ισχυρή πολιτική βούληση για την πρόοδο σε νομικά δεσμευτικές διεθνείς συμφωνίες σχετικά με την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και τη ρύθμιση της ανθρώπινης δραστηριότητας στους ωκεανούς. Ο πρόεδρος Μακρόν δήλωσε χαρακτηριστικά: «Για να αποκαταστήσουμε την ειρήνη στις θάλασσες, απαιτούνται σαφείς διεθνείς κανόνες και συλλογική ευθύνη».
2. Ενίσχυση των προσπαθειών κατά της υπεραλίευσης
Ήταν ομόφωνη η αναγνώριση πως η υπεραλίευση συνεχίζει να υποσκάπτει τα οικοσυστήματα, με δεσμεύσεις για νέους μηχανισμούς ελέγχου, ενίσχυση των ζωνών αποκλειστικής αλιείας και προώθηση πλαισίων βιώσιμης αλιείας.
3. Στροφή στην αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης
Οι συμμετέχοντες τόνισαν την αναγκαιότητα συστηματικής συνεργασίας για τη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά και άλλες επικίνδυνες ουσίες, καθώς και για τη διεύρυνση των πρωτοβουλιών καθαρών θαλασσών υπό την εποπτεία του ΟΗΕ.
4. Νέα διεθνής ώθηση κατά της βαθειάς θαλάσσιας εξόρυξης
Η προοπτική εξόρυξης σπανίων φυσικών πόρων από τον βυθό των ωκεανών τέθηκε στο στόχαστρο, με αυξανόμενες εκκλήσεις για καθολική απαγόρευσή της έως ότου αποσαφηνιστούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πολλές χώρες υποστήριξαν ρητά την προσωρινή αναστολή σχετικών έργων.
5. Προώθηση της θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας
Ήρθε στο προσκήνιο η ανάγκη για διεθνή ταμεία στήριξης της θαλάσσιας έρευνας, με κρατική και ιδιωτική χρηματοδότηση για τη βελτίωση των επιστημονικών γνώσεων σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και τη βιοποικιλότητα των θαλασσών.
6. Σταθεροποίηση της χρηματοδότησης για μικρά νησιωτικά και αναπτυσσόμενα κράτη
Τονίσθηκε ιδιαίτερα η σημασία στρατηγικής υποστήριξης των πιο ευάλωτων χωρών –ιδίως μικρών νησιωτικών αναπτυσσόμενων κρατών– ώστε να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης των θαλασσών και της ωκεάνιας οξίνισης.
7. Διεθνής διάλογος για την ειρήνη στις θάλασσες
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διάσκεψης επανήλθε το ζήτημα των γεωπολιτικών εντάσεων λόγω διαμοιρασμού θαλάσσιων πόρων, με έκκληση για πολυμερείς συζητήσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Συνόδου, «μόνο με διάλογο και κοινές δεσμεύσεις διασφαλίζεται η σταθερότητα στα θαλάσσια σύνορα».
Η φετινή Διάσκεψη επιβεβαίωσε την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για τις πιεστικές απειλές που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί, με έμφαση στη διασύνδεση μεταξύ περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων. Οι συζητήσεις επέδειξαν με σαφήνεια ότι μόνο μέσω ενισχυμένης πολυμερούς συνεργασίας και σκληρών διαπραγματεύσεων μπορούν να επιτευχθούν βιώσιμα αποτελέσματα. Παράλληλα, οι παγκόσμιες συγκρούσεις και τα αντικρουόμενα συμφέροντα για τους θαλάσσιους πόρους παραμένουν βασικό εμπόδιο στην αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων που περιγράφηκαν.
Με τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης να πιέζουν ολοένα περισσότερο, η επιτυχία των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στη Νίκαια θα φανεί από το βαθμό στον οποίο οι εθνικές κυβερνήσεις θα μετουσιώσουν τις εξαγγελίες σε πρακτική πολιτική και νομοθέτηση. Η διατήρηση της πολιτικής δυναμικής, η κινητοποίηση πόρων και η διεύρυνση συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών κρίνεται απαραίτητη για την προστασία των παγκόσμιων θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Συμπερασματικά, η Διάσκεψη της Νίκαιας αποτέλεσε ένα καίριο βήμα διεθνούς συνεννόησης για το μέλλον των ωκεανών, με τις αποφάσεις της να αναμένονται καταλυτικές για το επόμενο διάστημα. Καθώς οι ωκεανοί συνεχίζουν να βρίσκονται στο επίκεντρο των παγκόσμιων εξελίξεων, η εφαρμογή των προτάσεων αυτών θα αποτελέσει το πιο κρίσιμο τεστ για τη συλλογική πολιτική βούληση στη μακροπρόθεσμη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
