Η Πολεμική Αεροπορία βρίσκεται σε κομβικό σημείο για την ενίσχυση των αεροπορικών της δυνατοτήτων με τον εκσυγχρονισμό των F-16 Block 50 και την προμήθεια προηγμένων συστημάτων στόχευσης. Η αντίστροφη μέτρηση για την πολυαναμενόμενη αναβάθμιση των τριάντα οκτώ μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 50 σε διαμόρφωση F-16 Viper έχει ξεκινήσει, μετά από εκτεταμένες διαπραγματεύσεις με την αμερικανική πλευρά.
Διαπραγματεύσεις και οικονομικά δεδομένα
Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, η Αθήνα έλαβε την τελική πρόταση για την αναβάθμιση των 38 F-16 Block 50 σε διαμόρφωση Viper με κόστος σημαντικά μειωμένο στα περίπου 1,1-1,2 δισ. ευρώ, έναντι της αρχικής εκτίμησης των 1,52 δισ. ευρώ. Η μείωση του κόστους επιτεύχθηκε χάρη στην προσωπική παρέμβαση του αρχηγού ΓΕΑ, αντιπτεράρχου Δημοσθένη Γρηγοριάδη, ο οποίος ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις και πέτυχε επιπλέον μείωση κατά 100 εκατ. ευρώ μέσω της προβλεπόμενης πώλησης ραντάρ και απαρτίων από τα F-16 Block 52+.
Η επίσημη επίσκεψη του αντιπτεράρχου στις ΗΠΑ αποτέλεσε κομβική στιγμή, καθώς επιτάχυνε τις εξελίξεις και άνοιξε τον δρόμο για τη συμφωνία. Παρά το αρχικό «ταβάνι» του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ που είχε θέσει η Πολεμική Αεροπορία, οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε μια χρυσή τομή που φέρνει πιο κοντά την πολυπόθητη επιχειρησιακή ενοποίηση του στόλου των F-16.
Ο εκσυγχρονισμός των F-16 Block 50 σε F-16 Viper περιλαμβάνει εκτεταμένες αναβαθμίσεις που θα εξισώσουν τα 38 μαχητικά με τα 83 F-16V του στόλου της ΠΑ, με την κύρια διαφορά να εντοπίζεται στον κινητήρα. Στο κέντρο της αναβάθμισης βρίσκεται η εγκατάσταση του ραντάρ AESA APG-83 SABR της Northrop Grumman, το οποίο προσφέρει ανώτερες δυνατότητες εντοπισμού και παρακολούθησης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις, ακόμη και σε περιβάλλοντα με έντονο ηλεκτρονικό πόλεμο.
Το ραντάρ AN/APG-83 SABR, τεχνολογίας AESA, προσφέρει δυνατότητα ταυτόχρονης εμπλοκής πολλαπλών στόχων στον αέρα, το έδαφος και τη θάλασσα, με αυξημένη προστασία από ηλεκτρονικά αντίμετρα. Το APG-83 μπορεί να ανιχνεύει στόχους χαμηλής υπογραφής (stealth), να διαχειρίζεται πολλούς ταυτόχρονα και να παρέχει ακριβή δεδομένα για εμπλοκές αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους.
Τα αεροσκάφη θα εξοπλιστούν με Modular Mission Computer, νέα datalinks, προηγμένες κάσκες στόχευσης όπως το Sniper ATP, συστήματα αυτοπροστασίας και τη δυνατότητα μεταφοράς εξελιγμένων όπλων ακριβείας, όπως οι πύραυλοι AIM-120D και οι βόμβες JDAM.
Η αναβάθμιση των 38 Block 50 θα γίνει εξολοκλήρου από την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ), αξιοποιώντας την υπάρχουσα τεχνογνωσία της εταιρείας που ήδη εκτελεί την αναβάθμιση των F-16 Block 52+/52Adv. Το πρόγραμμα έχει τέτοια έκταση που θα μπορεί να διεκδικήσει και αντίστοιχα έργα από το εξωτερικό, ενισχύοντας την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η αναβάθμιση πρόκειται να ξεκινήσει από τα μέσα του 2028, μόλις ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των 83 F-16 Block 52+ που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τον Σεπτέμβριο του 2025, μετά το πράσινο φως της πολιτικής ηγεσίας, προβλέπεται να εκκινήσουν οι διαδικασίες για το αίτημα (Letter of Request – LOR) που θα στείλει η Αθήνα στην Ουάσιγκτον.
Τα F-16 Block 50 αποτελούν τον κορμό δύο Μοιρών με έδρα τη Νέα Αγχίαλο: της 341 Μοίρας «Βέλος» και της 347 Μοίρας «Περσέας». Ο εκσυγχρονισμός τους συνιστά στρατηγική επιλογή, οδηγώντας στην πλήρη ομοιογενοποίηση του στόλου, με 121 F-16 Viper συνολικά, μόλις ολοκληρωθεί και το πρόγραμμα των 83 Block 52+. Η ενοποίηση των αισθητήρων, των οπλικών συστημάτων και των επιχειρησιακών δυνατοτήτων φέρνει την ΠΑ σε πλήρη ευθυγράμμιση με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Στόχος είναι η συγκρότηση ενός σύγχρονου, απόλυτα δικτυοκεντρικού στόλου περίπου 200 μαχητικών αεροσκαφών 4,5 και 5ης γενιάς, που θα αποτελέσει την αιχμή της αεροπορικής ισχύος της Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες.
Ατρακτίδια στόχευσης Sniper ATP
Παράλληλα με την αναβάθμιση των F-16 Block 50, η Πολεμική Αεροπορία εξετάζει την προμήθεια προηγμένων ατρακτιδίων στόχευσης Sniper Advanced Targeting Pod (ATP). Η Lockheed Martin παρουσίασε τις δυνατότητες των ατρακτιδίων Sniper ATP και Legion σε στελέχη του ΓΕΑ, επισημαίνοντας την ανάγκη εκσυγχρονισμού των συστημάτων στόχευσης.
Το Sniper ATP διαθέτει δυνατότητα εντοπισμού, αναγνώρισης, αυτόματης ιχνήλασης και κατάδειξης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Μπορεί να υποστηρίξει την καθοδήγηση όλων των πυρομαχικών καθοδήγησης λέιζερ και GPS δυτικής προέλευσης κατά στατικών ή κινούμενων στόχων. Το σύστημα προσφέρει εικόνα υψηλής ευκρίνειας, ημέρα και νύχτα, σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ διαθέτει αισθητήρες FLIR υψηλής ευκρίνειας, δυνατότητα zoom και συνδεσιμότητα με τακτικά δεδομένα μάχης.
Η προμήθεια Sniper ATP θεωρείται στρατηγική ανάγκη καθώς προσφέρει πραγματικό πλεονέκτημα στον αεροπορικό πόλεμο, ενισχύοντας την ακρίβεια και την αυτονομία δράσης των πιλότων. Το σύστημα είναι συμβατό με όλα τα ελληνικά F-16 Block 50/52+/52 Adv και μπορεί να ενσωματωθεί άμεσα, αναβαθμίζοντας ριζικά τις δυνατότητές τους.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η δυνατότητα συνεργασίας των αναβαθμισμένων F-16 Viper με τα άλλα σύγχρονα συστήματα της Πολεμικής Αεροπορίας. Τα F-16 Viper, χάρη στα σύγχρονα συστήματα που διαθέτουν, θα συνεργάζονται άψογα στον αέρα με τα Rafale ανταλλάσσοντας πληροφορίες για την τακτική εικόνα σε πραγματικό χρόνο. Για πρώτη φορά, η Πολεμική Αεροπορία θα συνδυάζει τρία διαφορετικά μαχητικά με ραντάρ AESA: τα F-35 με το AN/APG-81, τα Rafale με το RBE2-AA και τα Viper με το AN/APG-83.
Η πλήρη διασύνδεση μέσω Link 16 με τις φρεγάτες FDI και το Erieye καθιστά κάθε μαχητικό κόμβο του δικτυοκεντρικού ιστού, δημιουργώντας ένα AESA combo που δεν διαθέτει καμία χώρα στη περιοχή. Οι φρεγάτες FDI με το πανίσχυρο AESA ραντάρ SEA FIRE μπορούν να παρακολουθούν πάνω από 800 στόχους ταυτόχρονα σε αέρα, θάλασσα και επιφάνεια, με εμβέλεια 500 χιλιομέτρων.
Γεωστρατηγικό πλαίσιο
Η ραγδαία αναβάθμιση της τουρκικής Αεροπορίας, με την αγορά 40 νέων F-16 Block 70 Viper και την επικείμενη αναβάθμιση 80 παλαιότερων F-16 σε παρόμοιο επίπεδο, έχει φέρει νέα δεδομένα στην ισορροπία δυνάμεων στον αέρα. Παράλληλα, η Άγκυρα πιέζει για Eurofighter 4,5ης γενιάς, ενώ αναπτύσσει ενεργά το νέο μαχητικό KAAN. Το τουρκικό πακέτο περιλαμβάνει και 16 Sniper ATP, τα οποία ενισχύουν τις δυνατότητες στόχευσης με τεχνολογία αιχμής.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Πολεμική Αεροπορία δεν μπορεί να μείνει στάσιμη. Η τεχνολογία των ελληνικών ατρακτιδίων στόχευσης έχει ξεπεραστεί και η επιχειρησιακή απαίτηση της ΠΑ επιβάλλει όχι μόνο την ανανέωση των παλιών LANTIRN, αλλά και την πλήρη μετάβαση σε νέα γενιά ατρακτιδίων όπως το Sniper ATP.
Επιχειρησιακές δυνατότητες
Τα αναβαθμισμένα F-16 Viper διαθέτουν νέο ηλεκτρονικό εξοπλισμό που επιτρέπει προηγμένη διαχείριση αποστολών και διαλειτουργικότητα με άλλα αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας. Το κόκπιτ έχει εκσυγχρονιστεί με μεγάλες ψηφιακές οθόνες, βελτιώνοντας την εικόνα μάχης και μειώνοντας τον φόρτο του πιλότου.
Η αναβάθμιση περιλαμβάνει προηγμένα όπλα αέρος-αέρος όπως οι πύραυλοι AIM-120D AMRAAM και αέρος-εδάφους όπως οι JDAM και οι JSOW, δίνοντας στο Viper την ικανότητα να πλήξει στόχους σε μεγάλη απόσταση με ακρίβεια. Παράλληλα, ενσωματώνει νέο σύστημα αυτοπροστασίας με αισθητήρες και αντίμετρα που αυξάνουν την επιβιωσιμότητα σε περιβάλλον υψηλής απειλής.
Η ολοκλήρωση αυτού του φιλόδοξου προγράμματος εκσυγχρονισμού θα καταστήσει την Πολεμική Αεροπορία μία από τις πιο ικανές αεροπορικές δυνάμεις στην περιοχή, με στόλο 121 F-16 Viper που θα συμπληρώνεται από τα Rafale και μελλοντικά τα F-35, δημιουργώντας μια τριπλή δύναμη που θα μπορεί να καλύπτει όλο το φάσμα επιχειρήσεων.
