Η πιο κρίσιμη και βαριά οχυρωμένη πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του Φορντό, περίπου 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Τεχεράνης. Ο σταθμός αυτός, μαζί με το εργοστάσιο εμπλουτισμού Νατάνζ και το πυρηνικό τεχνολογικό κέντρο του Ισφαχάν, αποτέλεσαν στόχους της σειράς αμερικανικών αεροπορικών επιδρομών που εξαπολύθηκαν το βράδυ του Σαββάτου, με σκοπό την καταστροφή ή τουλάχιστον τη σοβαρή οπισθοδρόμηση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Η Τεχεράνη είχε κατασκευάσει τον πυρήνα του εργοστασίου Φορντό 80 μέτρα κάτω από την επιφάνεια ενός βουνού, σε μια προσπάθεια να προστατευτεί από αεροπορικές επιδρομές. Στην εγκατάσταση φιλοξενούνται συστοιχίες προηγμένων φυγοκεντρητών ουρανίου, απαραίτητων για τον εμπλουτισμό ουρανίου σε επίπεδα που επιτρέπουν την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Το Ιράν είχε ενημερώσει τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) το 2009 ότι η κατασκευή στο Φορντό είχε ξεκινήσει το 2007. Η Τεχεράνη είχε επικαλεστεί τότε «απειλές στρατιωτικών επιθέσεων» για να δικαιολογήσει τη δημιουργία «εναλλακτικών κέντρων» πυρηνικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με αναλυτές, το Φορντό θεωρείται επί μακρόν ως πιθανό καταφύγιο για τυχόν κρυφές προσπάθειες του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.
Εκτός από το μεγάλο βάθος στο οποίο βρίσκεται, το εργοστάσιο προστατεύεται και από αντιαεροπορικές συστοιχίες, οι οποίες, σύμφωνα με αναφορές, είχαν ήδη πληγεί από ισραηλινές δυνάμεις την προηγούμενη εβδομάδα. Λόγω της υπόγειας τοποθέτησής του, στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι μόνο τα ειδικά αμερικανικά διατρητικά βλήματα έχουν τη δυνατότητα να του προκαλέσουν σημαντική ζημιά.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε δώσει εντολή να αναπτυχθούν βομβαρδιστικά τύπου B-2 Spirit με φορτίο που περιλάμβανε μεγάλης ισχύος διατρητικό πυρομαχικό (Massive Ordnance Penetrator – MOP) βάρους περίπου 13.600 κιλών —τις μεγαλύτερες μη πυρηνικές βόμβες του αμερικανικού οπλοστασίου— με στόχο τις εγκαταστάσεις του Φορντό, του Νατάνζ και του Ισφαχάν.
Σε ενημέρωση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή στο Πεντάγωνο, ο επικεφαλής του Μικτού Επιτελείου Στρατηγών των ΗΠΑ, στρατηγός Νταν Κέιν, ανέφερε ότι επτά βομβαρδιστικά B-2 πραγματοποίησαν συνολικά 14 ρίψεις βομβών διάτρησης. Η επιχείρηση του Σαββάτου, με την ονομασία «Midnight Hammer», αποτέλεσε την πρώτη επιχειρησιακή χρήση αυτών των όπλων στην πράξη.
Ο Τραμπ φέρεται να δήλωσε ότι οι τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις «καταστράφηκαν πλήρως και ολοκληρωτικά». Από την πλευρά της, η Τεχεράνη έχει επιβεβαιώσει ότι σημειώθηκαν πλήγματα, χωρίς ωστόσο να προβεί σε δημόσιο σχολιασμό για την έκταση των ζημιών.
Ο ΔΟΑΕ ανακοίνωσε την Κυριακή ότι, σύμφωνα με τις ιρανικές ρυθμιστικές αρχές, δεν έχει καταγραφεί αύξηση ραδιενεργών επιπέδων εκτός των στοχευμένων εγκαταστάσεων. Ο γενικός διευθυντής του οργανισμού, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, δήλωσε πως, μέχρι στιγμής, δεν αναμένονται επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού ή στο περιβάλλον εκτός των περιοχών που επλήγησαν.
Ο ΔΟΑΕ είχε επίσης αναφέρει στις αρχές Μαΐου ότι το Ιράν είχε εμπλουτίσει ουράνιο σε ποσοστό 60% — επίπεδο που μπορεί να αυξηθεί σχετικά γρήγορα σε τουλάχιστον 90%, δηλαδή σε επίπεδο κατάλληλο για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Τον Μάρτιο του 2023, ο οργανισμός είχε εντοπίσει στο Φορντόου σωματίδια ουρανίου εμπλουτισμένα έως και σε ποσοστό 83,7%. Η ιρανική πλευρά είχε αποδώσει την ανώτερη συγκέντρωση σε «ακούσιες διακυμάνσεις στα επίπεδα εμπλουτισμού» και είχε δεσμευτεί να δώσει διευκρινίσεις.
Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα έχει αποκλειστικά ειρηνικούς σκοπούς, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται εμπλουτισμός ουρανίου μόλις 3,67%. Ο ΔΟΑΕ έχει επισημάνει ότι, ιστορικά, μόνο κράτη που ανέπτυσσαν πυρηνικά όπλα είχαν προβεί σε εμπλουτισμό ουρανίου άνω του 60%.
Του Jacob Burg
Με τη συμβολή του Andrew Thornebrooke
