Όταν έχουμε έναν πόνο στην πλάτη, μπορεί να μας συνταγογραφήσει ο παθολόγος παυσίπονα, να παραπεμφθούμε σε φυσιοθεραπευτή και, ενδεχομένως, να κάνουμε και μία αξονική τομογραφία εάν ο πόνος επιμένει.
Ωστόσο, έχει αναρωτηθεί κανείς από πού ξεκινά πραγματικά ο πόνος;
«Όταν υιοθετούμε μια ολιστική προσέγγιση, εξετάζοντας την ισορροπία, την κινητικότητα, τη δύναμη, τη διατροφή, το άγχος και το συνολικό περιβάλλον του ατόμου, είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε καλύτερα την ανάρρωση», δήλωσε η Δρ Ίντρα Μπαράθαν, γενικός γιατρός λειτουργικής ιατρικής, στην εφημερίδα The Epoch Times.
Δυστυχώς, αυτή δεν είναι η τυπική προσέγγιση για πολλές μυοσκελετικές παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα, η οστεοπόρωση, η ουρική αρθρίτιδα, η σαρκοπενία και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, παθήσεις που αφορούν κυρίως, αλλά όχι απόλυτα, την τρίτη ηλικία. Απαιτείται μια στροφή προς την εξατομικευμένη, ολιστική υποστήριξη, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό πριν αναπτυχθούν σοβαρά προβλήματα.
Αίτια και παράγοντες
Τα χρόνια μυοσκελετικά προβλήματα είναι πλέον η κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Αυτές οι παθήσεις δεν επηρεάζουν μόνο την κινητικότητα, αλλά μειώνουν επίσης την ποιότητα ζωής και αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσεων, καταγμάτων και νοσηλειών.
Το 2021, περίπου 607 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με οστεοαρθρίτιδα, μια αύξηση 137% από το 1990. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ουρική αρθρίτιδα έχουν επίσης αυξηθεί, κατά 125% και 150% αντίστοιχα.
Η γήρανση είναι ένας σημαντικός παράγοντας, κυρίως λόγω της φυσικής απώλειας μυϊκής και οστικής δύναμης με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, δεν είναι ο μόνος. Η φλεγμονή παίζει επίσης κεντρικό ρόλο. Συγκεκριμένα, η χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού – ή «φλεγμονή λόγω γήρανσης» – συνεχίζει αυτόν τον εκφυλιστικό κύκλο, αποδεικνύοντας πως οι διαδικασίες γήρανσης συγκλίνουν για να προωθήσουν τη μυοσκελετική παρακμή.
«Η φλεγμονή είναι συχνά η ρίζα πολλών χρόνιων προβλημάτων υγείας», επισημαίνει η Δρ Μπαράθαν, αναγνωρίσιμη σε πολλές παθήσεις που τελειώνουν σε «-ίτιδα», όπως η αρθρίτιδα και η τενοντίτιδα. Η φλεγμονή είναι μια φυσιολογική θεραπευτική αντίδραση που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της ισορροπίας. Ωστόσο, όταν συντρέχουν παράγοντες όπως η κακή διατροφή, το άγχος και επιβαρρυντικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες, η φλεγμονή μπορεί να γίνει χρονία, οδηγώντας σε συνεχιζόμενα συμπτώματα και πολλαπλές διαγνώσεις.
Αν και τα εργατικά ατυχήματα, η κακή στάση του σώματος και η καταπόνηση από την ανύψωση βαρών αποτελούν κοινές αιτίες μυοσκελετικών προβλημάτων, η λειτουργική ιατρική – μια προσέγγιση της υγειονομικής περίθαλψης που στοχεύει στις βαθύτερες αιτίες και όχι μόνο στα συμπτώματα – εξετάζει το πρόβλημα σε μεγαλύτερο βάθος.
«Οι παράγοντες του τρόπου ζωής μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους πιο ευάλωτους απέναντι σε μυοσκελετικά προβλήματα», τόνισε η Δρ Μπαράθαν.
Για παράδειγμα, η κακή διατροφή και οι διατροφικές ανεπάρκειες μπορούν να αποδυναμώσουν τα οστά και τα νεύρα. Ο καθιστικός τρόπος ζωής, ειδικά αυτός που περιλαμβάνει παρατεταμένη καθιστική στάση, μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία και μειωμένη ισορροπία. Το χρόνιο στρες μπορεί να διαταράξει περαιτέρω τον ύπνο, τη διατροφή και τα μοτίβα κίνησης, επηρεάζοντας τη συγκέντρωση, τον συντονισμό και την ανθεκτικότητα, σημείωσε, τονίζοντας ότι «το παραδοσιακό ιατρικό μοντέλο δεν εξετάζει πάντα τον άνθρωπο ως σύνολο».
Εμπόδια και ανασταλτικοί παράγοντες στη θεραπεία
Παρά την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και τις λεπτομερείς κλινικές κατευθυντήριες γραμμές, είναι ακόμη δύσκολη η παροχή συνεπούς, υψηλής ποιότητας φροντίδας.
Η έλλειψη προσωπικού, η αντίληψη για την πολυπλοκότητα της θεραπείας και οι κοινές παρανοήσεις σχετικά με τη θεραπεία διευρύνουν περαιτέρω το χάσμα μεταξύ των βέλτιστων πρακτικών και της πραγματικής περίθαλψης που λαμβάνουν οι ασθενείς.
Όπως σημείωσε η Δρ Μπαράθαν, η ανάρρωση είναι συχνά πιο επιτυχημένη όταν κοιτάζουμε πέρα από τα άμεσα συμπτώματα και εξετάζουμε τις βαθύτερες αιτίες. Ωστόσο, αυτή η ολιστική, ανθρωποκεντρική προσέγγιση δεν ακολουθείται από τα περισσότερα περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης.
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από τη λήψη ποικίλων φαρμάκων, ειδικά μεταξύ των ηλικιωμένων που πάσχουν από πολλαπλές χρόνιες παθήσεις. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων, όπως μεταξύ των διφωσφονικών που χρησιμοποιούνται για την οστεοπόρωση και των διουρητικών ή των αντιόξινων, μπορεί να υπονομεύσουν τη θεραπεία. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, που χρησιμοποιούνται συνήθως για την ανακούφιση του πόνου, ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο ελκών και γαστρεντερικής αιμορραγίας.
Οι παρενέργειες των φαρμάκων μπορεί επίσης να επηρεάσουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών όπως το ασβέστιο.
«Τα κορτικοστεροειδή, οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων και τα διουρητικά μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία των οστών, παρεμβαίνοντας στον τρόπο απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών», δήλωσε ο Έιντζελ Πλάνελς, διαιτολόγος-διατροφολόγος με έδρα το Σηάτλ και εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, στην Epoch Times.
«Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία», πρόσθεσε.
Δίνοντας έμφαση στην πρόληψη
Δεδομένων των περιορισμών της θεραπείας που βασίζεται στα συμπτώματα, η πρόληψη προσφέρει μια πιο βιώσιμη πορεία προς το μέλλον. Πολλές μυοσκελετικές παθήσεις μπορούν να μειωθούν ή να καθυστερήσουν με την έγκαιρη αντιμετώπιση των βασικών προβλημάτων.
«Ο τρόπος ζωής και η διατροφή πρέπει να θεωρούνται στρατηγικές πρώτης γραμμής, τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία», δήλωσε ο Πλάνελς.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πρακτικές, τεκμηριωμένες διατροφικές συστάσεις περιλαμβάνουν:
Ασβέστιο και βιταμίνη D: Απαραίτητα για την αντοχή των οστών, με τα χαμηλά επίπεδα να συνδέονται στενά με την οστεοπόρωση. Προσπαθήστε να λαμβάνετε ασβέστιο από τροφές όπως τα γαλακτοκομικά, τα εμπλουτισμένα φυτικά γάλατα και τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, και βιταμίνη D με ημερήσια έκθεση στον ήλιο ή από συμπληρώματα.
Πρωτεΐνες: Σημαντικές για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας, ειδικά στους ηλικιωμένους, οι οποίοι συχνά δεν καταναλώνουν αρκετές πρωτεΐνες, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες σαρκοπενίας. Ο Πλάνελς συνέστησε την κατανάλωση τουλάχιστον ενός γραμμαρίου πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους κάθε μέρα. Καλές πηγές είναι τα άπαχα κρέατα, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια, το τόφου, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Ευεργετικά για την υγεία των αρθρώσεων λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων τους. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στη διαχείριση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Μια μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ψάρια, ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο συνιστάται συχνά παράλληλα με την ιατρική αγωγή.
Μαγνήσιο, βιταμίνη Κ και φώσφορος: Υποστηρίζουν τη λειτουργία των οστών και των μυών και βοηθούν στη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας.
Περιορισμένη κατανάλωση νατρίου και ζάχαρης: Η μείωση της πρόσληψης αλατιού και ο περιορισμός των ζαχαρούχων ποτών μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της απώλειας ασβεστίου και στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας. Συνιστάται η επιλογή ποτών πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά, όπως το γάλα και οι φυσικοί χυμοί.
«Το ιδανικό είναι να προτιμάτε τα τρόφιμα, όποτε είναι δυνατόν», είπε ο Πλάνελς, αναφερόμενος στην πρόσληψη θρεπτικών συστατικών κυρίως από φυσικά τρόφιμα και όχι από χάπια ή σκόνες, με τα οποία υπάρχει καλύτερη απορρόφηση και πολλά επιπλέον οφέλη, όπως πρόσληψη φυτικών ινών και προστατευτικών φυτικών ουσιών.
Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου η διατροφική πρόσληψη δεν είναι επαρκής – λόγω ιατρικών παθήσεων, αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία ή διατροφικών περιορισμών – μπορεί να είναι απαραίτητα τα συμπληρώματα. Πριν ξεκινήσετε τη λήψη συμπληρωμάτων, ο Πλάνελς συνιστά να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, που γνωρίζει τις πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και θρεπτικών συστατικών.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι εξίσου σημαντικές. Η τακτική άσκηση με βάρη και αντίσταση βοηθά στην αύξηση της οστικής πυκνότητας, στη διατήρηση της μυϊκής μάζας και στη βελτίωση της ισορροπίας. Στην πραγματικότητα, τα άτομα που ασκούνται τουλάχιστον πέντε ώρες την εβδομάδα με μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης, τον αυχένα ή τους ώμους.
Ο Πλάνελς τόνισε επίσης τη σημασία της διακοπής του καπνίσματος και της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ, καθώς και τα δύο αποδυναμώνουν τα οστά παρεμποδίζοντας την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και την αναδημιουργία των οστών. Η Δρ Μπαράθαν συνιστά τον έλεγχο βασικών δεικτών υγείας, όπως η γλυκόζη στο αίμα, τα τριγλυκερίδια και η οστική πυκνότητα, για να δημιουργηθεί μια βάση αναφοράς και να παρακολουθείται η πρόοδος. Η μυοσκελετική εξασθένιση δεν είναι αναπόφευκτη, δηλώνει ο Πλάνελς. «Πολλές αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία μπορούν να επιβραδυνθούν ή ακόμη και να αναστραφούν με τις σωστές παρεμβάσεις», παρατηρεί.
