Κυριακή, 11 Μαΐ, 2025
Γερμανικά άρματα μάχης, συνοδευόμενα από στρατιώτες με μοτοσικλέτες, εισέρχονται στην Πολωνία στο πλαίσιο της γερμανικής εισβολής την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Pictorial Parade/Getty Images

Γιατί η Αργεντινή έγινε ο υπ’ αριθμόν ένα προορισμός για φυγάδες Ναζί;

Το 1945, με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την οριστική ήττα της ναζιστικής Γερμανίας, πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του Γ’ Ράιχ και συνεργάτες τους έσπευσαν να διαφύγουν μακριά από την Ευρώπη, φοβούμενοι δίκες όπως αυτές της Νυρεμβέργης. Ενώ η ήττα του ναζισμού ήταν μια πραγματικότητα, η επιρροή του καθεστώτος και των υποστηρικτών του εξακολουθούσε εν μέρει να υφίσταται. Αυτό εξηγεί, άλλωστε, το γεγονός ότι αρκετές προσωπικότητες στην Ισπανία του Φράνκο, στην Ελβετία, ακόμη και στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας βοήθησαν πολλούς ναζιστές εγκληματίες να διαφύγουν.

Όμως γιατί, από όλες τις πιθανές επιλογές, η Αργεντινή αποτέλεσε τον κορυφαίο προορισμό διαφυγής γι’ αυτούς τους φυγάδες;

Η απάντηση είναι σύνθετη και αφορά κυρίως τρεις παράγοντες: πολιτική βούληση, ισχυρές πολιτισμικές και οικονομικές διασυνδέσεις, καθώς και γεωγραφία.

Η πολιτική κατάσταση στην Αργεντινή εκείνης της εποχής ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκή για τη φυγή αυτών των εγκληματιών. Ο πρόεδρος Χουάν Ντομίνγκο Περόν, ο οποίος είχε δείξει συμπάθεια στον Άξονα ήδη από την περίοδο του πολέμου, υποστήριξε ενεργά τη φυγή χιλιάδων πρώην αξιωματικών προς το έδαφος της Αργεντινής. Ο Περόν ο ίδιος είχε υπηρετήσει ως αξιωματικός του ιταλικού στρατού στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ενώ το καθεστώς του ενστερνίστηκε στοιχεία ολοκληρωτισμού, στρατιωτικοποίησης και αυταρχικού εθνικισμού που θύμιζαν έντονα την ιδεολογία του Άξονα.

Πέρα από την πολιτική διάσταση, οι βαθιές πολιτιστικές και οικονομικές σχέσεις ευνόησαν επίσης την επιλογή της Αργεντινής. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, η χώρα είχε δεχθεί μεγάλα μεταναστευτικά κύματα από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία. Αυτό δημιούργησε μια ισχυρή κοινότητα Ευρωπαίων απογόνων, η οποία πολλές φορές ήταν ανοιχτά φιλοναζιστική, φιλοϊταλική και φιλοϊσπανική, με αποτέλεσμα οι ίδιοι οι πολίτες, καθώς και ισχυροί επιχειρηματίες και πολιτικοί, να στηρίζουν ανοικτά τους φυγάδες του Άξονα.

Η γεωγραφία αποτέλεσε επίσης καθοριστικό παράγοντα. Μετά τη λήξη του πολέμου στην Ευρώπη, σχεδόν όλος ο υπόλοιπος κόσμος ήταν υπό άμεση ή έμμεση επιρροή των συμμαχικών δυνάμεων. Η Αφρική ήταν υπό αποικιακό έλεγχο Ευρωπαίων συμμάχων, η Βόρεια Αμερική ήταν απαγορευτική λόγω ΗΠΑ και Καναδά, ενώ η Ασία παρέμενε ασταθής. Αντιθέτως, η Νότια Αμερική προσέφερε, σε συνδυασμό με την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε σε χώρες όπως η Αργεντινή, η Χιλή και η Παραγουάη, ασφαλείς δυνατότητες διαφυγής.

Οι διαδρομές φυγής που έλαβαν το όνομα «Ratlines» ήταν κυρίως δύο. Η πρώτη περνούσε από τη Γερμανία στην Ισπανία και στη συνέχεια στην Αργεντινή, ενώ η δεύτερη πήγαινε από τη Γερμανία μέσω Ιταλίας και Γένοβας προς τη Λατινική Αμερική. Οι φυγάδες βοηθήθηκαν οικονομικά από πλούσιους επιχειρηματίες γερμανικής καταγωγής, αλλά και από υψηλόβαθμους πράκτορες της Αργεντινής στην Ευρώπη, διπλωμάτες και κρατικά στελέχη φιλικά προσκείμενα στον Περόν.

Αλλά υπήρξε και μία επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική, διάσταση αυτής της πολιτικής. Τη στιγμή που οι Σύμμαχοι βρίσκονταν στο τέλος του πολέμου, η αντιπαράθεση ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης άρχιζε να διαφαίνεται στον ορίζοντα. Ο Περόν θεωρούσε πως αυτοί οι αντισοβιετικοί φυγάδες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν μελλοντικά, σε μια παγκόσμια σύγκρουση που πίστευε ότι ήταν αναπόφευκτη, ως χρήσιμοι σύμμαχοι ενάντια στον κομμουνισμό.

Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση άλλαξε δέκα χρόνια, μετά όταν το καθεστώς του Περόν έπεσε το 1955. Οι φυγάδες έγιναν πλέον ενοχλητικό θέμα για τη χώρα. Αν και πολλοί συνέχισαν τη ζωή τους ήσυχα και ανώνυμα στις κοινότητες των Αργεντίνων γερμανικής καταγωγής, ορισμένοι εντοπίστηκαν τελικά και οδηγήθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης. Τελικά, έως τη δεκαετία του 1990, η παρουσία των τελευταίων επιζώντων φυγάδων είχε πρακτικά εκλείψει ως πολιτικό θέμα, αφήνοντας το στίγμα της Αργεντινής ως του τόπου στον οποίο χιλιάδες πρώην ναζί βρήκαν καταφύγιο αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

 

Πως μπορείτε να μας βοηθήσετε ώστε να συνεχίσουμε να σας κρατάμε ενημερωμένους

Ποιος είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε την βοήθειά σας για την χρηματοδότηση του ερευνητικού ρεπορτάζ μας; Επειδή είμαστε ένας ανεξάρτητος οργανισμός ειδήσεων που δεν επηρεάζεται από καμία κυβέρνηση, εταιρεία ή πολιτικό κόμμα. Από την ημέρα που ξεκινήσαμε, έχουμε έρθει αντιμέτωποι με προσπάθειες αποσιώπησης της αλήθειας κυρίως από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά δεν θα λυγίσουμε. Η ελληνική έκδοση της Epoch Times βασίζεται ολοκληρωτικά στις γενναιόδωρες συνεισφορές σας για να διατηρήσει την παραδοσιακή δημοσιογραφία ζωντανή και υγιή στην Ελληνική γλώσσα. Μαζί, μπορούμε να συνεχίσουμε να διαδίδουμε την αλήθεια.

Σχολιάστε