Οι ξένες επενδύσεις εγκαταλείπουν την Κίνα.
Οι μισές από τις ξένες επενδύσεις σε ομόλογα ύψους 250 έως 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το 2019 έχουν αποχωρήσει, ενώ οι αμερικανικές επενδύσεις ιδιωτικών μετοχών και επιχειρηματικών κεφαλαίων στην Κίνα έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 50%, σύμφωνα με έκθεση της JP Morgan τον περασμένο μήνα.
Στο α΄μέρος του άρθρου, έγινε αναφορά στη στροφή της κινεζικής οικονομικής πολιτικής, καθώς και στα κίνητρα αυτής της στροφής, που δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στον έλεγχο παρά στην ανάπτυξη. Έτσι, ενώ από τη δεκαετία του 1990, η Κίνα είχε μπει σε μια πορεία ένταξης στο παγκόσμιο εμπορικό τοπίο, την τελευταία δεκαετία και υπό την προεδρία του Σι Τζινπίνγκ δείχνει να κάνει στροφή, αψηφώντας τους διεθνείς κανόνες και υιοθετώντας μεθόδους φαινομενικά καταστροφικές για την ανάπτυξη της οικονομίας της Κίνας και των δεσμών με τον υπόλοιπο κόσμο, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Σκόπιμα ασαφείς νόμοι
Πάνω από το ένα τρίτο των αμερικανικών επιχειρήσεων μείωσαν ή ανέστειλαν προγραμματισμένες επενδύσεις στην Κίνα κατά το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την έρευνα 2023 του Επιχειρηματικού Συμβουλίου ΗΠΑ-Κίνας. Οι κυριότερες ανησυχίες τους είναι η γεωπολιτική και η εσωτερική πολιτική.
Στις 3 Οκτωβρίου, η Capvision Partners, μία από τις αμερικανικές εταιρείες που υπέστησαν έφοδο νωρίτερα φέτος, ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε μια «διόρθωση» που εγκρίθηκε από τις κινεζικές αρχές. Η εταιρεία επανέλαβε τις ντιρεκτίβες του ΚΚΚ και υποσχέθηκε να «αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διασφάλιση της κατώτατης γραμμής ασφαλείας στον κλάδο των συμβούλων» και να «συμβάλει με ένα μικρό μερίδιο στον εκσυγχρονισμό κινεζικού στυλ». Λίγο μετά την επιδρομή, η κινεζική προπαγάνδα ισχυρίστηκε ότι οι σύμβουλοι της Capvision συμμετείχαν σε διεθνή κατασκοπεία.
Εκτός από τις επιδρομές, λέγεται ότι έχει απαγορευτεί στα δυτικά στελέχη να εγκαταλείψουν την Κίνα.
Σύμφωνα με την ισπανική ομάδα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Safeguard Defenders, η Κίνα έχει πλέον 15 διαφορετικούς νόμους απαγόρευσης εξόδου, οι οποίοι επιτρέπουν στις αρχές να εμποδίζουν ένα άτομο να φύγει από τη χώρα.
Ο κος Σουν δήλωσε ότι του επιβλήθηκε απαγόρευση εξόδου από τη χώρα μετά την ανάληψη της εξουσίας του ΚΚΚ από τον κο Σι. Με βάση την εμπειρία του, είπε ότι τα αστυνομικά τμήματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε επίπεδο δήμου, μπορούν να επιβάλουν απαγόρευση εξόδου σε ένα άτομο στο σύστημα δημόσιας ασφάλειας. Οι αξιωματικοί ελέγχου των συνόρων που εκτελούν μια απαγόρευση δεν παρέχουν αιτιολόγηση, εκτός εάν η απαγόρευση συνοδεύεται και από σύλληψη.
Οι απαγορεύσεις εξόδου μπορεί να διαρκέσουν από αρκετούς μήνες έως και χρόνια, ενώ δεν υπάρχει επίσημη ειδοποίηση για το πότε αίρεται. Τα άτομα που βρίσκονται υπό απαγόρευση πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα προσωπικά τους δίκτυα για να μάθουν τον πραγματικό λόγο της απαγόρευσης και να προσπαθήσουν να φύγουν από τη χώρα για να δουν αν αυτή εξακολουθεί να ισχύει.
Ο κος Σουν δεν γνωρίζει την ακριβή διάρκεια της απαγόρευσης εξόδου του. Ο δικηγόρος του εκτιμά ότι ήταν πάνω από ένα έτος.
«Είναι σαν ένα άτομο να είναι ουσιαστικά φυλακισμένο για λόγους που δεν γνωρίζει και το κλειδί βρίσκεται στα χέρια κάποιου άλλου», δήλωσε ο κος Σουν. «Ένα άτομο μπορεί να ελέγχεται εξ αποστάσεως – αυτό συμβαίνει στην Κίνα.»
Είπε επίσης ότι οι αυξανόμενες απαγορεύσεις εξόδου στην Κίνα του θύμισαν την περίπτωση ενός πρώην επικεφαλής στην Κίνα του αυστραλιανού μεταλλευτικού γίγαντα Rio Tinto Group. Ο Στερν Χου, ένας Κινέζος Αυστραλός, κατηγορήθηκε για «διαρροή κρατικών μυστικών» τον Ιούλιο του 2009 και καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκιση τον Μάρτιο του 2010 για «δωροδοκία και παραβίαση εμπορικών μυστικών».
Ο κος Σουν δήλωσε ότι ο πραγματικός λόγος για την τύχη του κου Χου ήταν ότι η Rio Tinto υπαναχώρησε από την πώληση μεριδίου σε βασικά περιουσιακά στοιχεία στην κρατική Aluminum Corporation of China. Το Bloomberg ανέφερε ότι η εταιρεία προσέλαβε τον Χένρι Κίσινγκερ για να επιλύσει τη σύλληψη του κου Χου και άλλων τριών υπαλλήλων, αν και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα γι’ αυτούς. Ο κος Χου αποφυλακίστηκε το 2018 αφού εξέτισε οκτώ χρόνια σε φυλακή κοντά στη Σαγκάη. Η ποινή του μειώθηκε για «υπακοή στη διοίκηση και την εκπαίδευση», σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας.
Σήμερα, το 2023, ο κίνδυνος παραβίασης της συμμόρφωσης και το κόστος της μη συμμόρφωσης είναι ακόμη υψηλότερο.
«Ο νόμος κατά της κατασκοπείας περιέχει ασαφείς όρους που επαφίενται στις ερμηνείες του ΚΚΚ. Το Κόμμα δημιουργεί σκόπιμα αυτή την αβεβαιότητα, ώστε οι ξένοι επενδυτές να μην ξέρουν τι να κάνουν και να μην μπορούν να αποφύγουν τον κίνδυνο παρά μόνο υπακούοντας το ΚΚΚ», δήλωσε ο κος Σουν.
Νωρίτερα φέτος, το καθεστώς επέκτεινε δραστικά τον νόμο κατά της κατασκοπείας του 2014, δίνοντας στις αρχές σαρωτικές εξουσίες να εξετάζουν οτιδήποτε θεωρείται από το Κόμμα ότι επηρεάζει την εθνική ασφάλεια.
«Είναι για τη δημιουργία και τη διάχυση ενός κλίματος φόβου, ώστε οι άνθρωποι να μην θέλουν να έχουν επαφή με οτιδήποτε μπορεί να έχει την παραμικρή πιθανότητα να προκαλέσει προβλήματα», πρόσθεσε.
Η δεξαμενή σκέψης Foundation for Defense of Democracies παρατήρησε μια παρόμοια τάση. «Το Πεκίνο αναδιαμορφώνει τις συνθήκες για τις ξένες επιχειρήσεις με μια σειρά νέων νόμων και κανονισμών που επιδιώκουν να επιβάλλουν στους επενδυτές τις προτεραιότητες του κυβερνώντος κόμματος και να καταστήσουν άσχετες τις ρυθμιστικές αρχές του εξωτερικού», ανέφερε η ομάδα σε έκθεσή της τον περασμένο μήνα.
Οι κκ Σουν και Μενγκ δήλωσαν ότι οι μελλοντικοί «εκλεκτοί» για να βγάλουν χρήματα στην Κίνα θα είναι αυτοί που θα είναι πιστοί στον κο Xi και το ΚΚΚ.
Παρόλα αυτά, υπάρχει ένα τίμημα που πρέπει να πληρωθεί.
Ο κος Μενγκ κάποτε ξύπνησε από ένα τηλεφώνημα αξιωματούχου του ΚΚΚ σε επαρχιακό επίπεδο στις 2:00 π.μ. και διατάχθηκε να παραδώσει αμέσως εκατοντάδες χιλιάδες γουάν, επειδή ο αξιωματούχος χρειαζόταν μετρητά για τυχερά παιχνίδια. Μια άλλη φορά, έπρεπε να διευθύνει ένα ξενοδοχείο υψηλών προδιαγραφών στην επαρχία Γκουανγκσί για να φιλοξενεί δωρεάν αξιωματούχους του κόμματος. Οι συνεργάτες του ανέλαβαν το ξενοδοχείο το 2005, αφού άρχισε να ταξιδεύει συχνά μεταξύ Γκουανγκσί και Πεκίνου.
Ενώ οι ξένοι επιχειρηματίες μπορεί να μην χρειάζεται να φτάσουν σε τόσο ακραίες καταστάσεις για να κερδίσουν την εύνοια των αξιωματούχων, η ταπείνωση μπορεί να είναι παρόμοια, δήλωσε ο κος Μενγκ, προσθέτοντας ότι το κινεζικό επιχειρηματικό περιβάλλον γίνεται γελοίο με την επίσημη προπαγάνδα που καλεί τους ανθρώπους να χαράξουν τη «Σκέψη του Σι Τζινπίνγκ» στα «μυαλά, τις καρδιές και τις ψυχές» τους.
Για τον κο Μενγκ, αυτό θα σήμαινε ότι θα ζούσε μια ζωή χωρίς αξιοπρέπεια. Έτσι, έφυγε από την Κίνα τον Απρίλιο του 2022.
Τι μέλλει γενέσθαι;
Παρά τους κινδύνους, πολλοί επιχειρηματίες εξακολουθούν να είναι πρόθυμοι να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες σχετικά με τις επενδύσεις στην Κίνα, δήλωσε ο κος Σουν, υποκύπτοντας στο δέλεαρ του μεγέθους της πραγματικά τεράστιας αγορά της χώρας.
Ελλείψει σαρωτικών κυρώσεων κατά της Κίνας, οι Αμερικανοί καπιταλιστές δεν θα εγκαταλείψουν την αγορά. Ο κος Σουν είπε ότι μπορεί να σκεφτεί δύο σενάρια που θα προκαλούσαν έξοδο: είτε μια κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν είτε μια βίαιη καταστολή από το καθεστώς μιας εσωτερικής διαμαρτυρίας, παρόμοιας κλίμακας με εκείνη της σφαγής στην πλατεία Τιενανμέν το 1989.
Ο κος Μενγκ δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι τα οικονομικά ζητήματα θα ρίξουν τον κο Σι. Αλλά αν οι ηγέτες που του εναντιώνονται μπορούν να του αποδώσουν ένα σοβαρό πολιτικό λάθος (π.χ. ότι υποστήριξε τη Ρωσία στον πόλεμό της στην Ουκρανία, αν η Ρωσία ηττηθεί), ίσως μπορέσουν να τον αναγκάσουν να παραιτηθεί.
Ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί το μέλλον, το επιχειρηματικό τοπίο της Κίνας περνάει μια δομική αλλαγή.
«Νομίζω ότι ο Σι Τζινπίνγκ θα προτιμούσε λιγότερη ξένη συμμετοχή στην κινεζική οικονομία», δήλωσε ο Ντέρεκ Σίζορς, επικεφαλής οικονομολόγος της εταιρείας ερευνών China Beige Book και ανώτερος συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης American Enterprise Institute με έδρα την Ουάσιγκτον.
«Αν μπορέσει να διατηρήσει την ξένη συμμετοχή στους τομείς όπου τη θέλει και την αφήσει να μειωθεί στους υπόλοιπους, αυτό θα είναι απολύτως ικανοποιητικό για εκείνον.»
Της Terri Wu
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
