Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι ο Homo erectus (ο όρθιος άνθρωπος), πρώιμος πρόγονος του ανθρώπινου είδους, ήταν πολύ πιο σκληρός και προσαρμοστικός απ’ ό,τι πιστεύαμε για πολλά χρόνια.
Ερευνητές της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κουήνσλαντ και του Αυστραλιανού Ερευνητικού Κέντρου για την Ανθρώπινη Εξέλιξη (ΑΕΚΑΕ) του Πανεπιστημίου Γκρίφφιθ, μαζί με επιστήμονες από τον Καναδά, την Ισπανία, την Τανζανία, την Αιθιοπία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξέτασαν τα πρώιμα ανθρωποειδή.
«Ο Homo erectus, που έχει πλέον εξαφανιστεί, έζησε στη γη για περισσότερο από 1,5 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός που μας επιτρέπει να θεωρήσουμε το είδος ως επιτυχημένο στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης, σε σύγκριση με τη δική μας εκτιμώμενη ύπαρξη, η οποία μέχρι σήμερα διαρκεί περίπου 300.000 χρόνια», δήλωσε ο καθηγητής Μάικλ Πετράλια, διευθυντής του ΑΕΚΑΕ.
Ο Homo erectus ήταν ο πρώτος από τους συγγενείς μας που είχε ανθρώπινες αναλογίες και ο πρώτος γνωστός πρώιμος άνθρωπος που μετανάστευσε από την Αφρική.
Η μελέτη υποδηλώνει ότι το είδος έζησε με επιτυχία στα σκληρά και ξηρά εδάφη της Ανατολικής Αφρικής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με το πότε τα πρώτα ανθρωποειδή ανέπτυξαν την ικανότητα να επιβιώνουν σε ακραία περιβάλλοντα, όπως οι έρημοι και τα τροπικά δάση.
«Παραδοσιακά, θεωρούνταν ότι μόνο ο Homo sapiens (ο γνωστικός άνθρωπος) ήταν σε θέση να επιβιώσει σε τέτοια οικοσυστήματα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ οι αρχαϊκοί ανθρωποειδείς περιορίζονταν σε μικρότερες περιοχές», εξήγησε ο Άβελ Σικόνι του Πανεπιστημίου της Ντοντόμα στην Τανζανία.
Οι πρώιμες και επικρατούσες θεωρίες υποστηρίζουν ότι όλοι οι πρόδρομοι του Homo sapiens ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην περιβαλλοντική μεταβλητότητα και είχαν στενό οικολογικό εύρος.
Αυτή η ευαισθησία θεωρήθηκε ως απόδειξη ότι τα είδη αυτά δεν είχαν την ευρεία προσαρμοστικότητα που απαιτείται για να ζήσουν σε ποικίλα οικοσυστήματα.
Ωστόσο, η ανάλυση στοιχείων από το Ενγκάζι Νανιόρι (Engaji Nanyori), στο φαράγγι Ολντουπάι της Τανζανίας, αποκάλυψε ότι ο Homo erectus ζούσε με επιτυχία σε εξαιρετικά ξηρό περιβάλλον πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια – πολύ πριν εμφανιστεί ο Homo sapiens.
Το εχθρικό περιβάλλον του Homo Erectus
Συνθήκες ημιερήμου επικρατούσαν στην περιοχή, μεταξύ περίπου 1,2 εκατομμυρίου και ενός εκατομμυρίου έτους πριν. Ο Homo erectus έζησε 2 εκατομμύρια έως 140.000 χρόνια πριν και ήταν εκτεθειμένος σε αυτές τις συνθήκες.
Παρά τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, ο Homo erectus επέλεγε να διαβιεί κοντά σε ποτάμια και ρυάκια, για να επηρεάζεται λιγότερο από την ξηρασία και την έλλειψη τροφής.
«Τα στοιχεία που αναλύσαμε υποδηλώνουν ότι ο Homo erectus είχε την ικανότητα να προσαρμόζεται στα αντίξοα και ασταθή περιβάλλοντα των ορεινών περιοχών του Ρήγματος της Ανατολικής Αφρικής ήδη πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια», δήλωσε ο Πετράλια.
Αυτό σημαίνει ότι ο Homo erectus έμοιαζε πολύ περισσότερο στον σημερινό άνθρωπο από ό,τι υποθέταμε μέχρι πρότινος.
«Αυτή η επιτυχία οφειλόταν στην ικανότητά του να επιβιώνει για μια μακρά περίοδο που χαρακτηριζόταν από πολλές αλλαγές στο περιβάλλον και το κλίμα», σημείωσε ο επικεφαλής συγγραφέας, καθηγητής Γιούλιο Μερκαντέρ Φλορίν του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρυ.
Ο καθηγητής Πωλ Ντέρκιν του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα πρόσθεσε ότι αυτή η προσαρμοστικότητα επαναπροσδιόρισε τον Homo erectus ως «ευπρoσάρμοστο σε διαφορετικά περιβάλλοντα» (ecological generalist), ικανό να επιβιώσει με επιτυχία σε μερικά από τα πιο σκληρά τοπία.
«Αυτή η ανθεκτικότητα στις άγονες ζώνες εμφανίζει τον Homo erectus ως το πρώτο ανθρωποειδές που ξεπέρασε τα περιβαλλοντικά όρια σε παγκόσμια κλίμακα», είπε ο καθηγητής.
Η μελέτη ‘Homo erectus adapted to steppe-desert climate extremes one million years ago‘ έχει δημοσιευθεί στο Nature Communications Earth & Environment.
Ποιος ήταν ο Homo Erectus;
Ο Homo erectus έζησε στη Βόρεια, Ανατολική και Νότια Αφρική, στη Δυτική Ασία (συμπεριλαμβανομένου του Ντμανίσι στη Δημοκρατία της Γεωργίας) και στην Ανατολική Ασία (Κίνα και Ινδονησία).
Τα απολιθώματα του πρώιμου αφρικανικού Homo erectus είναι τα παλαιότερα με σωματικές αναλογίες συναφείς με αυτές του σύγχρονου ανθρώπου, με σχετικά επιμήκη πόδια και κοντύτερα χέρια σε σχέση με το μέγεθος του κορμού.
Αυτά τα χαρακτηριστικά θεωρούνται προσαρμογές σε μία ζωή στο έδαφος, υποδεικνύοντας μία μετατόπιση από τα βέλτιστα χαρακτηριστικά για την αναρρίχηση σε δέντρα και υποδηλώνοντας ότι ο Homo erectus μπορούσε να διασχίσει μεγάλες αποστάσεις περπατώντας και πιθανώς τρέχοντας.
Σε σύγκριση με τα παλαιότερα ανθρώπινα απολιθώματα, ο Homo erectus είχε μεγαλύτερο εγκέφαλο σε σχέση με το μέγεθος του προσώπου, γεγονός που υποδηλώνει μεγαλύτερη νοημοσύνη από τους προδρόμους του.
Το πληρέστερο απολίθωμα αυτού του είδους είναι γνωστό ως το αγόρι της Τουρκάνα.
Αυτός ο καλά διατηρημένος σκελετός – αν και του λείπουν τα περισσότερα οστά χεριών και ποδιών – χρονολογείται πριν από περίπου 1,6 εκατομμύρια χρόνια. Μεγάλωνε με ρυθμό ανάπτυξης παρόμοιο με αυτόν ενός μεγάλου πιθήκου.
Έχουν βρεθεί ακόμη απολιθώματα που δείχνουν ότι το είδος αυτό φρόντιζε ηλικιωμένα και εξασθενημένα άτομα.
Επιπλέον, ο Homo erectus συνδέεται συχνά με τους πρώτους χειροπελέκεις, σηματοδοτώντας την πρώτη σημαντική καινοτομία στην τεχνολογία των λίθινων εργαλείων.
Του Rex Widerstrom
