Η Αυστραλία εξέφρασε την υποστήριξή της στη νέα διεθνή συμφωνία για τις πανδημίες που ενέκρινε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), τη στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν να μην συμμετάσχουν στη διαδικασία.
Όπως ανέφεραν Αυστραλοί αξιωματούχοι, η συμφωνία ενσωματώνει τα «διδάγματα από την πανδημία COVID-19» και ενισχύει τη «συλλογική δράση» για την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών, με έμφαση στην ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης και της πρόσβασης σε εμβόλια.
Ο υπουργός Υγείας Μαρκ Μπάτλερ και η υπουργός Εξωτερικών Πέννυ Γουόνγκ χαρακτήρισαν την υιοθέτηση της συμφωνίας ως ένα «σημαντικό βήμα» για την προετοιμασία και την αντίδραση σε μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις.
Η Γουόνγκ σημείωσε πως η διεθνής συνεργασία στον τομέα της υγείας είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της Αυστραλίας και του κόσμου, ενώ τόνισε ότι η υιοθέτηση της συμφωνίας καταδεικνύει τη σημασία της παγκόσμιας συνεργασίας για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.
Από την πλευρά του, ο Μπάτλερ ανέφερε ότι η εκδήλωση μιας νέας πανδημίας αποτελεί ζήτημα του «πότε» και όχι του «αν», προσθέτοντας ότι υπάρχει συλλογική ευθύνη για την προστασία της δημόσιας υγείας σε όλα τα κράτη.
Η στάση της Καμπέρας έρχεται σε αντίθεση με αυτήν της Ουάσιγκτον, η οποία αποφάσισε να μην συμμετάσχει στην πρώτη διεθνή συμφωνία του ΠΟΥ και, ως εκ τούτου, δεν δεσμεύεται από αυτήν σε ενδεχόμενη πανδημία.
Ωστόσο, στο εσωτερικό της Αυστραλίας υπήρξαν αντιδράσεις. Ο γερουσιαστής του Φιλελεύθερου Κόμματος Άλεξ Άντικ εξέφρασε ανησυχίες ότι η συμφωνία ενδέχεται να περιορίσει την αρμοδιότητα των τοπικών αρχών, μεταφέροντας εξουσίες σε «υπερεθνικούς γραφειοκράτες χωρίς λογοδοσία».
Σε μήνυμά του προς τους υποστηρικτές του, στις 23 Μαΐου, ο Άντικ δήλωσε ότι η συμφωνία μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις κυρίαρχων κρατών σε περιόδους υγειονομικών κρίσεων και κάλεσε την Αυστραλία να αποχωρήσει από τον ΠΟΥ. Ειδικότερα, υποστήριξε ότι προκαλεί ανησυχία η αναφορά στο προοίμιο της συμφωνίας σε απειλές όπως η κλιματική αλλαγή, διερωτώμενος αν τα κράτη θα ακολουθούν πλέον αυτόματα τις συστάσεις του ΠΟΥ σε περίπτωση κήρυξης «κλιματικής έκτακτης ανάγκης».
Η κυβέρνηση Αλμπανέζε, πάντως, διαβεβαίωσε ότι η Αυστραλία θα διατηρήσει «πλήρη κυριαρχία» και θα λαμβάνει αποφάσεις για τη δημόσια υγεία με βάση το εθνικό συμφέρον.
Ο Μπάτλερ ανέφερε ότι με την ενεργοποίηση της συμφωνίας τόσο η Αυστραλία όσο και η ευρύτερη περιοχή θα είναι καλύτερα προετοιμασμένες για τον περιορισμό των κινδύνων και την έγκαιρη αντίδραση σε περίπτωση πανδημίας, γεγονός που, όπως σημείωσε, θα συμβάλει στη διάσωση ζωών και στη μείωση των οικονομικών συνεπειών.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επεσήμανε ότι η Αυστραλία θα ξεκινήσει τη διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας όταν αυτή ανοίξει για υπογραφές, κάτι που αναμένεται να γίνει στα μέσα του 2026. Υπενθύμισε επίσης ότι, παρά την υιοθέτηση της συμφωνίας από την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, απομένουν τεχνικά ζητήματα που πρέπει να οριστικοποιηθούν.
Τι προβλέπει η συμφωνία του ΠΟΥ
Η συμφωνία υιοθετήθηκε με την υποστήριξη 124 κρατών, χωρίς καμία αντίρρηση, ενώ 11 χώρες απουσίαζαν από την ψηφοφορία.
Το κείμενο προβλέπει την ενίσχυση μέτρων πρόληψης και επιτήρησης για την αποτροπή πανδημιών. Κεντρικό στοιχείο αποτελεί το «Σύστημα Πρόσβασης και Κοινής Χρήσης Οφελών σε Παθογόνους» (Pathogen Access and Benefit-Sharing System-PABS) του ΠΟΥ.
Σύμφωνα με αυτό, τα συμμετέχοντα κράτη δεσμεύονται να κοινοποιούν γενετικά δεδομένα νέων παθογόνων με πανδημικό δυναμικό, προκειμένου να επιταχύνεται η ανάπτυξη θεραπειών και εμβολίων.
Επιπλέον, οι φαρμακευτικές εταιρείες υποχρεούνται να διαθέτουν το 20% της παραγωγής τους στον ΠΟΥ σε περίπτωση πανδημίας — το 10% με έκπτωση και το υπόλοιπο 10% δωρεάν, ώστε να διανέμεται σε φτωχότερες χώρες.
Όπως αναφέρεται στη συμφωνία, κάθε κατασκευάστρια εταιρεία θα πρέπει, μέσω νομικά δεσμευτικών συμβάσεων με τον ΠΟΥ, να διασφαλίζει άμεση πρόσβαση στο 20% της πραγματικής παραγωγής της από ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια, θεραπείες και διαγνωστικά μέσα για τον παθογόνο παράγοντα που προκαλεί την έκτακτη ανάγκη.
Η συμφωνία διευκρινίζει ότι ο ΠΟΥ δεν διαθέτει εξουσία να επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας, περιορισμούς μετακινήσεων σε άλλες χώρες ή υποχρεωτικούς εμβολιασμούς.
Τέλος, αναγνωρίζεται η σημασία και οι επιπτώσεις στην υγεία από διευρυνόμενες απειλές όπως η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια, η πείνα, η αδυναμία των συστημάτων πρωτοβάθμιας φροντίδας και η εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής.
