Το 2010, το φούσκωμα της Ντάρλα Ο’Ντουάιερ (Darla O’Dwyer) ήταν τόσο έντονο ώστε μπορούσε να μετρά την αύξηση της περιφέρειας από το πρωί έως το τέλος της ημέρας. Κατά διαστήματα, το φούσκωμα συνοδευόταν από δυσκοιλιότητα, και μέχρι τη νύχτα συχνά είχε τόσο έντονο πόνο που δυσκολευόταν να ξεκουραστεί.
Με τα χρόνια προσπάθησε να μετριάσει τα συμπτώματα με διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, υπακτικά, αντιβιοτικά και αποκλεισμούς τροφών μέσα από ειδικά πρωτόκολλα για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ, Irritable Bowel Syndrome –IBS) και τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου (Small Intestinal Bacterial Overgrowth – SIBO). Σε πολλές περιπτώσεις, οι παρεμβάσεις αντιμετώπιζαν ένα σύμπτωμα αλλά επιδείνωναν κάποιο άλλο.
Για την ανακάλυψη της αιτίας και της αντιμετώπισης του προβλήματος χρειάστηκαν πολυετείς προσπάθειες, παρόλο που η Ο’Ντουάιερ είναι διαιτολόγος και καθηγήτρια διατροφής. Όπως ανέφερε στην εφημερίδα The Epoch Times, της ήταν πολύ δύσκολο να εξηγήσει στους γιατρούς τι της συνέβαινε και δεν ήξερε καν πώς ονομαζόταν.
Η ανακούφιση ήρθε τελικά όταν υποβλήθηκε σε μια εξειδικευμένη εξέταση αναπνοής, η οποία επιβεβαίωσε τις πολλαπλές επισκέψεις και τα παράπονά της στους γιατρούς. Ανακάλυψε όχι μόνο ότι υπήρχε μια ριζική αιτία—η υπερανάπτυξη μεθανογόνων στο έντερο (Intestinal Methanogen Overgrowth – IMO), που παλαιότερα θεωρούνταν υπότυπος της SIBO—αλλά έμαθε και για μια ιδιαίτερα αποτελεσματική θεραπεία.
Για την IMO, μια εξέταση αναπνοής είναι ο μόνος τρόπος να αποκαλυφθεί τι προκαλεί τα γαστρεντερικά συμπτώματα. Οι εξέτασεις αναπνοής διακρίνουν επίσης δύο τύπους βακτηριακής υπερανάπτυξης του λεπτού εντέρου, καθένας με διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση. Η εξέταση είναι γρήγορη, εύκολη, σχετικά οικονομική και—βάσει ερευνών—θα μπορούσε να εντοπίσει την υποκείμενη αιτία των συμπτωμάτων για εκατομμύρια ανθρώπους με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Η Άλλισον Σήμπεκερ (Allison Siebecker), γιατρός νατουροπαθητικής και ειδική στη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου, σημείωσε στην Epoch Times ότι πολλοί άνθρωποι απλώς υπομένουν τα συμπτώματα, ενώ, μόλις διαπιστωθεί ότι πρόκειται για βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου, υπάρχουν αξιόπιστα θεραπευτικά πρωτόκολλα που βελτιώνουν σημαντικά την πορεία των ασθενών.
Η βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου συνδέεται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Η επικάλυψη ανάμεσα στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου—τα οποία μοιράζονται συμπτώματα όπως φούσκωμα, αλλαγές στις κενώσεις και κοιλιακό άλγος—ενδέχεται να είναι αρκετά υψηλή. Μία μετα-ανάλυση υποδηλώνει ότι έως και το 78% των ασθενών με ΣΕΕ έχουν SIBO, σύμφωνα με το American Journal of Gastroenterology.
Στις κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου του ίδιου περιοδικού αναφέρεται ότι, παρότι παραμένει ανοικτό το ερώτημα «αιτία ή αποτέλεσμα» για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, υπάρχει μικρή διαφωνία πως ένα υποσύνολο ασθενών με ΣΕΕ πάσχει από SIBO.
Ενώ η βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου οφείλεται σε υπερβολικά πολλά βακτήρια στο λεπτό έντερο, η υπερανάπτυξη μεθανογόνων στο έντερο οφείλεται σε υπερανάπτυξη αρχαίων (archaea)—πολύ μικρών μικροβίων που μοιάζουν με βακτήρια και ζουν στο πεπτικό μας σύστημα. Οι δύο καταστάσεις μοιάζουν στο ότι η ζύμωση της τροφής και η παραγωγή αερίων—που κανονικά συμβαίνουν στο παχύ έντερο—εκδηλώνονται στο λεπτό έντερο. Σημειώνεται ότι τα αρχαία έχουν παρόμοιο μέγεθος και απλότητα δομής με τα βακτήρια, αλλά διαφέρουν στη μοριακή οργάνωση.
Όποιος διαπιστώνει ότι χρειάζεται σκευάσματα χωρίς συνταγή για να παραμένει τακτικός στις κενώσεις ή για να ανακουφίζει γαστρεντερικά συμπτώματα μπορεί, χωρίς να το γνωρίζει, να αντιμετωπίζει ΣΕΕ ή βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου, όπως επεσήμανε η Σήμπεκερ. Μεταξύ 10% και 15% των ενηλίκων στις ΗΠΑ έχουν συμπτώματα ΣΕΕ, αν και μόνο στους μισούς περίπου έχει διαγνωστεί. Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι από τις συχνότερες διαταραχές που βλέπουν οι γιατροί, σύμφωνα με το American College of Gastroenterology. Η αιτία του ΣΕΕ είναι λιγότερο βέβαιη, αν και οι μικροοργανισμοί μπορεί να παίζουν ρόλο σε ορισμένες περιπτώσεις.
Μια εξέταση αναπνοής προσδιορίζει γρήγορα αν είναι η βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου ή η υπερανάπτυξη μεθανογόνων στο έντερο η αιτία που προκαλεί φούσκωμα, κοιλιακό πόνο και κράμπες, διάρροια και δυσκοιλιότητα—τα βασικά παράπονα στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς με ΣΕΕ—και ακόμη και ορισμένοι γιατροί—δεν γνωρίζουν ότι η εξέταση αναπνοής είναι διαθέσιμη επιλογή, καθώς το διαγνωστικό αυτό εργαλείο δεν έχει ακόμη ενταχθεί στην καθιερωμένη ιατρική πρακτική για τη SIBO.
Οι εξετάσεις μετρούν υδρογόνο και μεθάνιο, τα οποία δεν μπορούν να παραχθούν από ανθρώπινα κύτταρα, αλλά παράγονται από βακτήρια και αρχαία που ζυμώνουν υδατάνθρακες. Καθώς διέρχονται από την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες, τα αέρια εκπνέονται και μετρώνται.
Επειδή το υδρόθειο μπορεί να παραχθεί τόσο από τον άνθρωπο όσο και από βακτήρια, συμπτώματα έντονης διάρροιας, κοιλιακού πόνου και επιτακτικής ανάγκης για αφόδευση βοηθούν στη διάγνωση της υπερανάπτυξης θειούχου υδρογόνου στο έντερο, ενός υποτύπου της βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου.
Και οι τρεις τύποι αερίων—υδρογόνο, μεθάνιο και υδρόθειο—μπορούν επίσης να «προβλέψουν» τους φαινότυπους του ΣΕΕ—δυσκοιλιότητα, διάρροια ή μικτή μορφή—με βάση το εντερικό μικροβίωμα, όπως αναφέρει άρθρο στο American Journal of Gastroenterology.
Παρά τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου και της βακτηριακής υπερανάπτυξης του λεπτού εντέρου, η Σήμπεκερ τόνισε ότι δεν πρέπει να οδηγούμαστε σε αυθαίρετα συμπεράσματα. Επεσήμανε ότι είναι μεγάλο λάθος να θεωρείται πως κάποιος με ΣΕΕ έχει σίγουρα SIBO, διότι περίπου 40 άλλες παθήσεις μοιράζονται τα ίδια συμπτώματα με το ΣΕΕ, οπότε η εξέταση είναι επιβεβλημένη.
Οι εξετάσεις «προβλέπουν» τη θεραπεία
Τα πρότυπα στις εξετάσεις αναπνοής μπορεί να υποδεικνύουν ποιοι ασθενείς με βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου θα ωφεληθούν από ριφαξιμίνη (rifaximin), ένα αντιβιοτικό που στοχεύει μικρόβια του εντέρου, και ποιοι θα ανταποκριθούν καλύτερα σε συνδυαστική αγωγή, συνήθως μαζί με ριφαξιμίνη.
Στους ασθενείς με υπερανάπτυξη μεθανογόνων στο έντερο, η ριφαξιμίνη συχνά δεν επαρκεί. Σε μελέτη όπου χορηγήθηκαν ριφαξιμίνη και νεομυκίνη (neomycin), το 87% των ασθενών πέτυχε εξάλειψη του μεθανίου σε επανέλεγχο με δοκιμασία αναπνοής, έναντι 29% σε όσους έλαβαν μόνο ριφαξιμίνη, σύμφωνα με άρθρο του Gastroenterology & Hepatology. Τα αρχαία είναι ανθεκτικά στα περισσότερα αντιβιοτικά, επομένως η σωστή διάγνωση μπορεί να προλάβει άσκοπες θεραπείες καθώς και λοιμώξεις που προκύπτουν από την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες επισημαίνουν ότι, πριν εξεταστεί αντιβιοτική θεραπεία, πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια για αντικειμενική διάγνωση της βακτηριακής υπερανάπτυξης του λεπτού εντέρου. Καθώς οι συνέπειες της χρήσης αντιβιοτικών έχουν αυξηθεί—περιλαμβανομένης της ανάπτυξης ανθεκτικών βακτηρίων, των ανεπιθύμητων ενεργειών και της ανόδου ευκαιριακών λοιμώξεων όπως το Clostridioides difficile (C. difficile)—απαιτείται πιο επιφυλακτική προσέγγιση.
Παρά την αυξανόμενη ανθεκτικότητα, οι σωστά στοχευμένες αντιβιοτικές θεραπείες παραμένουν ο ακρογωνιαίος λίθος για την εκρίζωση της SIBO.
βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρουβακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου
Οι στοχευμένες θεραπείες μπορεί να διαφέρουν μεταξύ ασθενών, όπως ανέφερε η Σήμπεκερ. Επεσήμανε ότι ενίοτε εναλλάσσει φαρμακευτικά σχήματα με αντιμικροβιακά φυτικά σκευάσματα, ανάλογα με τα επίπεδα αερίων και την ανταπόκριση του κάθε ατόμου.
Διευκρίνισε ότι τα αντιβιοτικά λειτουργούν διαφορετικά όταν στοχεύουν υπερανάπτυξη μικροβίων σε σχέση με μια οξεία λοίμωξη. Συχνά χρειάζονται πολλαπλοί κύκλοι αντιβιοτικών αν τα επίπεδα αερίων ή τα συμπτώματα δεν επανέρχονται στη βασική γραμμή. Ο συχνός επανέλεγχος είναι σημαντικός για να διαπιστώνεται αν η αγωγή αποδίδει.
Υπογράμμισε ότι χρειάζεται να «επιμείνουμε» αρκετές φορές πριν μειωθούν τα επίπεδα αερίων, κάτι που μπερδεύει πολλούς, οι οποίοι μετά από έναν και μόνο δεκατετραήμερο κύκλο ριφαξιμίνης συμπεραίνουν ότι δεν βελτιώθηκαν και θεωρούν τον εαυτό τους «δύσκολη περίπτωση». Κατά τη Σήμπεκερ, λίγοι εξαλείφουν την υπερανάπτυξη με έναν μόνο κύκλο.
Η σωστή δίαιτα μπορεί να βοηθήσει
Η διατροφή μπορεί επίσης να αποτελέσει ισχυρό σύμμαχο στη θεραπεία. Οι οδηγίες για τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου αναφέρουν ότι, παρότι η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs (ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες) είχε μικτά αποτελέσματα σε μετα-ανάλυση, άλλες ενδείξεις υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της.
Για την Ο’Ντουάιερ, η χαμηλή σε FODMAP προσέγγιση δεν βοήθησε. Αντίθετα, είχε θετικά αποτελέσματα ακολουθώντας μια δίαιτα ειδικών υδατανθράκων που μειώνει τους σύνθετους υδατάνθρακες και τα επεξεργασμένα τρόφιμα, αν και για αυτήν υπάρχουν περιορισμένα κλινικά δεδομένα.
Η ίδια σημείωσε ότι για οποιονδήποτε τύπο υπερανάπτυξης, ίσως αποδώσει κάποια από αυτές τις δίαιτες, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσοχή επειδή ορισμένες είναι ιδιαιτέρως περιοριστικές, και υπάρχουν ασθενείς που δεν πρέπει να τίθενται σε τόσο περιοριστικά προγράμματα.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι μια βραχυπρόθεσμη στοιχειακή δίαιτα—ένα πολύ περιοριστικό, υγρό σχήμα που περιέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά—μπορεί να φέρει ανακούφιση συμπτωμάτων. Ειδικοί επισημαίνουν ότι η ταχεία απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών δεν αφήνει «υπόλειμμα» τροφής για τη ζύμωση και τον πολλαπλασιασμό μικροοργανισμών.
Σε 30 άτομα που ακολούθησαν στοιχειακή δίαιτα για δύο εβδομάδες, το 83% ανέφερε ανακούφιση των συμπτωμάτων και το 73% εμφάνισε φυσιολογικές δοκιμασίες αναπνοής, σύμφωνα με έρευνα του Clinical Gastroenterology & Hepatology.
Κατανοώντας την εξέταση αναπνοής
Ορισμένοι γαστρεντερολόγοι προσφέρουν εξετάσεις αναπνοής ή είναι διατεθειμένοι να ικανοποιήσουν σχετικό αίτημα—όπως συνέβη με τον γιατρό της Ο’Ντουάιερ. Έχουν περάσει μόλις πέντε χρόνια από τότε που η Trio-smart ανέπτυξε την πρώτη κατ’ οίκον εξέταση αναπνοής που μετρά και τους τρεις τύπους αερίων που σχετίζονται με υπερανάπτυξη στο λεπτό έντερο.
Οι εξετάσεις μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να τεκμηριώσουν την πορεία με ειδική δίαιτα ή θεραπεία. Η Σήμπεκερ ανέφερε ότι άλλες εταιρείες εργάζονται για την ανάπτυξη διευρυμένων εξετάσεων αναπνοής.
Απαιτείται ειδική δίαιτα και οδηγίες προετοιμασίας πριν από την έναρξη της εξέτασης. Γίνεται μια βασική μέτρηση αναπνοής, κατανάλωση διαλύματος γλυκόζης ή λακτουλόζης, και στη συνέχεια πραγματοποιούνται αρκετές ακόμη μετρήσεις σε σύντομα διαστήματα.
Οι εξετάσεις Trio-smart παραγγέλλονται διαδικτυακά, συχνά με την καθοδήγηση του γιατρού. Τα δείγματα αναλύονται σε εργαστήριο και τα αποτελέσματα αποστέλλονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η ιστοσελίδα της Trio-smart συμβουλεύει τους ασθενείς να κοιτάζουν τα αποτελέσματα μαζί με τον γιατρό τους και να τον συμβουλεύονται για τα επόμενα βήματα, ακόμη κι αν παρήγγειλαν μόνοι τους την εξέταση.
Η Ο’Ντουάιερ ανέφερε ότι έκανε επτά εξετάσεις αναπνοής—ως ερευνήτρια ήθελε να γνωρίζει τα δικά της επίπεδα και ποιο επίπεδο της επιτρέπει να λειτουργεί ικανοποιητικά. Χρησιμοποίησε τις εξετάσεις στο πλαίσιο της δικής της έρευνας για μια μελέτη περίπτωσης που δημοσίευσε για τον εαυτό της στο Integrative Medicine.
Σημείωσε ότι τα αντιβιοτικά συχνά έλυναν τα συμπτώματα—το ίδιο και η στοιχειακή δίαιτα—αλλά διαπίστωσε ότι μόνο αυστηρές δίαιτες κρατούσαν τα συμπτώματα μακριά μακροπρόθεσμα, κάτι που δεν θα συνιστούσε για τους πελάτες της.
Πρόληψη των υποτροπών
Όπως και η Ο’Ντουάιερ, που τελικά έμαθε ότι υπάρχουν και υποκείμενα ζητήματα—πολλά από τα οποία μπορούσε να αντιμετωπίσει—τα οποία προκαλούν επανεμφάνιση μικροβίων, οι περισσότεροι άνθρωποι παλεύουν χρόνια με τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου και την υπερανάπτυξη μεθανογόνων στο έντερο. Η Σήμπεκερ επεσήμανε ότι περίπου τα δύο τρίτα των ασθενών με SIBO και IMO έχουν επαναλαμβανόμενες εξάρσεις της πάθησης.
Εξήγησε ότι αυτό συμβαίνει επειδή ό,τι προκαλεί τη βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου είναι συχνά χρόνιο καθαυτό, προσθέτοντας ότι η κατάσταση συνδέεται με υποθυρεοειδισμό, διαβήτη, νόσο του Lyme και σκληρόδερμα.
Οποιαδήποτε αιτία βραδείας κινητικότητας αυξάνει επίσης τις πιθανότητες υπερανάπτυξης βακτηρίων ή αρχαίων, συμπεριλαμβανομένης της τροφικής δηλητηρίασης, των εντερικών συμφύσεων, του αλκοολισμού, της φαρμακευτικής αγωγής, της ηλικίας και του πρόσφατου χειρουργείου.
Η Ο’Ντουάιερ υποψιάζεται ότι οι συμφύσεις στην κοιλιά—δηλαδή ουλώδης ιστός που σχηματίστηκε μετά την καισαρική τομή και μπορεί να επηρεάζει την κίνηση του εντέρου—ίσως ευθύνονται για την επανεμφάνιση των συμπτωμάτων της. Αυτό την ώθησε να εργαστεί πάνω σε παράγοντες τρόπου ζωής και διατροφής που μπορεί να ελέγξει, ώστε να ελαχιστοποιεί τις εξάρσεις.
Τόνισε ότι χρειάστηκε να αντιμετωπίσει ολόκληρη τη ζωή της. Ανέφερε ότι νόμιζε πως μπορούσε να διαχειριστεί το άγχος, αλλά έπρεπε να το κάνει μεθοδικά, γι’ αυτό ξεκίνησε ασκήσεις διαφραγματικής αναπνοής. Έπρεπε να εντοπίσει τι άλλο της προκαλούσε κινητικά προβλήματα και να προχωρήσει εστιάζοντας στην επανόρθωση ενός πιο υγιούς μικροβιώματος.
Της Amy Denney
