Το κοινοβούλιο της Αρμενίας ψήφισε υπέρ της επικύρωσης του Καταστατικού της Ρώμης, εγκρίνοντας έτσι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ), σε μια κίνηση που σίγουρα θα φέρει σε αντίθεση τη Ρωσία, η οποία εδώ και καιρό θεωρεί την Αρμενία περιφερειακό σύμμαχο.
«Το ψήφισμα [για την επικύρωση] εγκρίθηκε», δήλωσε ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αλέν Σιμονιάν μετά την ψηφοφορία της 3ης Οκτωβρίου, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά στο διαδίκτυο.
Εξήντα νομοθέτες ψήφισαν υπέρ, ενώ 22 ψήφισαν κατά. Εάν ο πρόεδρος της Αρμενίας εγκρίνει την απόφαση, αυτή θα τεθεί επισήμως σε ισχύ μετά από 60 ημέρες.
Νωρίτερα φέτος, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Η Μόσχα, η οποία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, απορρίπτει κατηγορηματικά τον ισχυρισμό.
Αρμένιοι νομοθέτες που υποστήριξαν την απόφαση επιμένουν ότι δεν στρέφεται κατά της Ρωσίας.
Αντιθέτως, ισχυρίζονται ότι έχει ως στόχο να βοηθήσει την Αρμενία να καταδικάσει εγκλήματα πολέμου που φέρεται να διαπράχθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν, τον μακροχρόνιο εχθρό της Αρμενίας.
Οι νομοθέτες που ψήφισαν κατά της κίνησης, από την πλευρά τους, λένε ότι η απόφαση δεν είναι προς το συμφέρον της Αρμενίας και ότι έχει ως στόχο να εξυπηρετήσει ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σφίγγουν τα χέρια στη σύνοδο κορυφής της CSTO στο Ερεβάν, 23 Νοεμβρίου 2022. (Hayk Baghdasaryan/Photolure μέσω Reuters)
Οι αντιτιθέμενοι στην κίνηση αυτή κατηγορούν επίσης την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν ότι θέτει σε κίνδυνο τη συμμαχία δεκαετιών της Αρμενίας με τη Ρωσία.
Από το 1991, η Αρμενία είναι μέλος του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), μιας στρατιωτικής συμμαχίας έξι χωρών υπό την ηγεσία της Μόσχας.
Η επικύρωση του Καταστατικού της Ρώμης σημαίνει ότι η Αρμενία -παρά τη συμμετοχή της στην CSTO- θα πρέπει να συλλάβει τον κ. Πούτιν εάν επισκεφθεί ποτέ τη χώρα.
«Περιττό να πούμε ότι δεν θα θέλαμε να υπάρχει κάποιος λόγος για τον [Ρώσο] πρόεδρο να επιλέξει να μην επισκεφθεί την Αρμενία», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ όταν ρωτήθηκε σχετικά με την απόφαση στις 3 Οκτωβρίου.
Την ίδια ημέρα, το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS επικαλέστηκε ανώνυμη πηγή του υπουργείου Εξωτερικών, η οποία προειδοποίησε ότι η κίνηση αυτή θα είχε πιθανότατα «εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις» στις σχέσεις Ρωσίας-Αρμενίας.
Το Καταστατικό της Ρώμης, που θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1998, διαθέτει σήμερα 123 υπογράφοντα κράτη, στα οποία δεν περιλαμβάνεται η Αρμενία.
Τεταμένες σχέσεις
Η κίνηση της Αρμενίας έρχεται στο πλαίσιο των όλο και πιο τεταμένων σχέσεων μεταξύ της Μόσχας και του Ερεβάν, της πρωτεύουσας της Αρμενίας.
Στα μέσα Σεπτεμβρίου, η Αρμενία φιλοξένησε δυνάμεις του αμερικανικού στρατού για 10 ημέρες κοινών στρατιωτικών ασκήσεων.
Οι ασκήσεις εξόργισαν τη Μόσχα, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί την Αρμενία σύμμαχο και θεωρεί την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου ως την πίσω αυλή της.
Ωστόσο, ήταν η συνεχιζόμενη διένεξη της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ που αποτελεί σημείο αιχμής, η οποία έφερε την διπλωματική κρίση στο αποκορύφωμά της.
Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Αρμενία έχει εμπλακεί σε δύο μεγάλους πολέμους με το Αζερμπαϊτζάν για την ορεινή περιοχή.
Ενώ το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατοικείται κυρίως από Αρμένιους, αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.
Στις 19 Σεπτεμβρίου, το Αζερμπαϊτζάν πραγματοποίησε μια επιτυχημένη στρατιωτική επίθεση για να επιβάλει τον έλεγχό του στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και να αφοπλίσει τις αυτονομιστικές ομάδες των Αρμενίων.
Η επιχείρηση τερματίστηκε μέσα σε 24 ώρες, αφού οι ηγέτες των αυτονομιστών συμφώνησαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση της Μόσχας.
Εκείνη την εποχή, ο κ. Πασινιάν επανέλαβε τους ισχυρισμούς ότι η Ρωσία, η οποία έχει ειρηνευτικές δυνάμεις στην περιοχή από το 2020, δεν έκανε αρκετά για να σταματήσει την «επιθετικότητα» του Αζερμπαϊτζάν.
Πρόσφυγες από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατά την άφιξή τους στο συνοριακό χωριό Κορνιντζόρ της Αρμενίας, στις 27 Σεπτεμβρίου 2023. (Irakli Gedenidze/Reuters)
Μετά την επίθεση, οι Αρμένιοι άρχισαν να εγκαταλείπουν μαζικά το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, επικαλούμενοι τον φόβο διώξεων από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν.
Ο κ. Πασινιάν κατηγόρησε για την προφανή ανθρωπιστική κρίση το ειρηνευτικό απόσπασμα της Ρωσίας, το οποίο, όπως είπε, «έμεινε άπραγο» κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Αζερμπαϊτζάν.
Στις 24 Σεπτεμβρίου, ο κ. Πασινιάν δήλωσε ότι η Αρμενία αποφάσισε να επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης επειδή η «στρατηγική εταιρική σχέση» της με τη Ρωσία δεν ήταν αρκετή «για να διασφαλίσει την εξωτερική της ασφάλεια».
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας περιέγραψε τις δηλώσεις αυτές ως «προσπάθεια μετατόπισης της ευθύνης για τις αποτυχίες της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής [του Ερεβάν], επιρρίπτοντας την ευθύνη στη Μόσχα».
Μετά την κοινοβουλευτική ψηφοφορία της 3ης Οκτωβρίου, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου κ. Πεσκόφ εξέφρασε επίσης την αντίθεσή του με τους ισχυρισμούς του κ. Πασινιάν.
«Διαφωνούμε απολύτως με τον ισχυρισμό του πρωθυπουργού ότι η απόφαση της Αρμενίας να προσχωρήσει στο Καταστατικό της Ρώμης οφειλόταν στην ανεπάρκεια της CSTO και της αρμενορωσικής εταιρικής σχέσης», δήλωσε.
«Οι περισσότεροι Αρμένιοι κατανοούν ότι η CSTO και η αρμενο-ρωσική εταιρική σχέση είναι απαραίτητες αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε ο κ. Πεσκόφ.
Η Μόσχα έσπευσε επίσης να επισημάνει ότι το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αναγνωρίζεται διεθνώς -ακόμη και από τον ίδιο τον κ. Πασινιάν- ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.
Αν και το Αζερμπαϊτζάν δεν είναι μέλος της CSTO, διατηρεί στενές σχέσεις με τη Ρωσία.
«Φλερτάροντας» με το Ερεβάν
Ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει να δελεάσει την Αρμενία να απομακρυνθεί από τη συμμαχία της με τη Μόσχα με στόχο να δημιουργήσει «ερείσματα» στον Νότιο Καύκασο.
Ο ισχυρισμός αυτός φαίνεται να έχει κάποια βάση.
Σε ακρόαση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Γιούρι Κιμ, εκτελών χρέη βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, ζήτησε ανοιχτά να ενταθούν οι προσπάθειες για να «πειστεί» η Αρμενία να συνταχθεί με τη Δύση.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ισχυρίστηκε ότι «ορισμένοι αξιωματούχοι» στο Ερεβάν -μια προφανής αναφορά στον κ. Πασινιάν- προσπαθούσαν να θέσουν την Αρμενία σε φιλοδυτική πορεία.
«Υπάρχουν πολλοί [στην αρμενική κυβέρνηση] που επιθυμούν να χάσουν τη Ρωσία και να κάνουν νέους φίλους», είπε.
Την παραμονή της κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας της Αρμενίας, ο κ. Λαβρόφ απάντησε στις υπόνοιες του Ερεβάν ότι η Αρμενία θα μπορούσε τελικά να αποφασίσει να αποχωρήσει από την CSTO.
«Εάν, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι Αρμένιοι ηγέτες, έχοντας απογοητευτεί από τη Ρωσία και την CSTO, θα αναζητήσουν τώρα εταίρους ασφαλείας αλλού, αυτή είναι δική τους κυρίαρχη επιλογή», είπε.
Αναφερόμενος στην κυβέρνηση του κ. Πασινιάν, πρόσθεσε: «Ελπίζω μόνο ότι η μακραίωνη σχέση μεταξύ του ρωσικού και του αρμενικού λαού δεν θα καταστραφεί από μια προσωρινή διοίκηση».
