Στις 23 Μαρτίου, δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές στο αυτόνομο δανικό έδαφος, ο Λευκός Οίκος γνωστοποίησε ότι η δεύτερη κυρία των ΗΠΑ, Ούσα Βανς, και αντιπροσωπεία θα ταξιδέψουν στη Γροιλανδία για να επισκεφθούν πολιτιστικούς χώρους και να παρακολουθήσουν τον Avannaata Qimussersu- τον εθνικό αγώνα ελκήθρων με σκύλους. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, η αντιπροσωπεία εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την ευκαιρία να συμμετάσχει στον εορτασμό του αγώνα και της γροιλανδικής κουλτούρας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, συνεχίζει να αναφέρεται στην προοπτική ένταξης της Γροιλανδίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, τονίζοντας τη στρατηγική της σημασία έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς και την αξία των ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών και άλλων πολύτιμων ορυκτών. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, έχει μετριάσει τη ρητορική του, δηλώνοντας σε κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου ότι σέβεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της Γροιλανδίας.
Η ανακοίνωση της επίσκεψης προκάλεσε αντιδράσεις μεταξύ των πολιτικών της Γροιλανδίας, οι οποίοι βρίσκονται σε διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις εκλογές της 11ης Μαρτίου. Το κόμμα Demokraatit, που υποστηρίζει τη σταδιακή ανεξαρτησία, επικράτησε με περίπου 30% των ψήφων, ενώ το Naleraq, που προκρίνει την ταχεία ανεξαρτησία και εξετάζει το ενδεχόμενο ένταξης στις ΗΠΑ, κατέλαβε τη δεύτερη θέση με σχεδόν 25%. Τα υπόλοιπα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας συγκέντρωσαν το μεγαλύτερο μέρος των ψήφων.
Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Μούτε Έγκεντε χαρακτήρισε την προγραμματισμένη επίσκεψη «επίδειξη ισχύος» και μίλησε στο Facebook για «αμερικανική επιθετικότητα». Ο αρχηγός των Demokraatit και πιθανός επόμενος πρωθυπουργός, Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν, έγραψε ότι τέτοιου είδους επισκέψεις προκαλούν εύλογες ανησυχίες, ενώ προέτρεψε τον πληθυσμό να μην πανικοβάλλεται, επισημαίνοντας ότι οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης βρίσκονται σε εξέλιξη και δεν πρέπει να επηρεαστούν από εξωτερικές πιέσεις.
Ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ, ερευνητής διεθνούς ασφάλειας με εξειδίκευση στις σχέσεις Δανίας–Γροιλανδίας, σχολίασε σε ηλεκτρονικό του μήνυμα στην Epoch Times, στις 24 Μαρτίου, ότι η κίνηση αυτή αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα της αδιαφορίας της κυβέρνησης Τραμπ για τις παραδοσιακές διπλωματικές διαδικασίες, θεωρώντας την επίσκεψη μία μορφή πίεσης προς τη νέα κυβέρνηση.
Αντίθετη άποψη εξέφρασε ο Τζέημς Ρόμπινς, κοσμήτορας του Ινστιτούτου Πολιτικής του Κόσμου και ειδικός σε θέματα εθνικής ασφάλειας, ο οποίος υποστήριξε ότι δεν υπάρχει επίσημη αμερικανική πρόταση προς τη Γροιλανδία και πως οι αντιδράσεις δείχνουν υπερβολική ανησυχία για κάτι που δεν έχει ακόμα τεθεί προς διαπραγμάτευση.
Μετά τις αντιδράσεις, το πρόγραμμα της επίσκεψης αναθεωρήθηκε. Στις 25 Μαρτίου, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι η Ούσα Βανς θα συνοδεύεται από τον σύζυγό της, αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, και ότι αντί για τον αγώνα ελκήθρων, η αντιπροσωπεία θα επισκεφθεί τη στρατιωτική βάση Pituffik Space Base στη Γροιλανδία, που αποτελεί κεντρικό κόμβο της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Λευκός Οίκος τόνισε ότι η αδράνεια προηγούμενων αμερικανικών κυβερνήσεων και η στάση των δανικών αρχών επέτρεψαν σε ανταγωνιστές να ενισχύσουν την επιρροή τους στην Αρκτική και ότι ο πρόεδρος Τραμπ επιχειρεί να αλλάξει αυτή την κατάσταση.
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Αρκτική δείχνουν αυξημένο ρωσοκινεζικό ενδιαφέρον για την περιοχή. Τον Οκτώβριο του 2024, ακτοφυλακίδες της Ρωσίας και της Κίνας εθεάθησαν να διασχίζουν τον Βερίγγειο Πορθμό σε σχηματισμό, ενώ ανάλυση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS) το ίδιο έτος χαρακτήρισε το πέρασμα Γροιλανδίας–Ισλανδίας–Ηνωμένου Βασιλείου (GIUK Gap) ως κρίσιμο σημείο για το ΝΑΤΟ, καθώς η στρατιωτική δραστηριότητα της Ρωσίας στην περιοχή έχει αυξηθεί.
Ο Γκαντ συνέδεσε την αλλαγή του προγράμματος με τις προγραμματισμένες διαδηλώσεις κατά την εκδήλωση του αγώνα ελκήθρων. Σε νεότερο μήνυμά του στην Epoch Times, στις 26 Μαρτίου, ανέφερε ότι οι διοργανωτές των διαμαρτυριών είχαν προγραμματίσει να γυρίσουν την πλάτη τους στη δεύτερη κυρία, γεγονός που, όπως υποστήριξε, ώθησε την αμερικανική αντιπροσωπεία να επιλέξει τη στρατιωτική βάση ως εναλλακτικό προορισμό, ώστε να αποφευχθούν οι εικόνες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν λανθασμένη εντύπωση περί φιλοαμερικανικού αισθήματος στη Γροιλανδία.
Ο Ντρου Χορν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας εξόρυξης στρατηγικών ορυκτών GreenMet, σχολίασε ότι η αμερικανική αντιπροσωπεία σεβάστηκε τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης στη Γροιλανδία, χωρίς να επιχειρήσει παρέμβαση, σε αντίθεση με τα δανικά συμφέροντα. Επιπλέον, τόνισε ότι η επίσκεψη στη βάση Pituffik Space Base επιβεβαιώνει τη δέσμευση των ΗΠΑ στην ασφάλεια της Γροιλανδίας, ως σημαντικού συμμάχου στη Βόρεια Αμερική, με σεβασμό στη βούληση των κατοίκων της.
Η ασφάλεια στην Αρκτική στο επίκεντρο
Ο Ρόμπινς ανέπτυξε τα ζητήματα ασφαλείας που αφορούν την Αρκτική και το πώς αυτά ενδέχεται να εξελιχθούν στο μέλλον, σε συνέντευξή του στην Epoch Times.
Επεσήμανε ότι η τήξη των πάγων στην Αρκτική θα μπορούσε να ανοίξει θαλάσσιους διαύλους στην περιοχή, καθιστώντας την πιο προσβάσιμη για τη Ρωσία — η οποία, σε εκείνο το γεωγραφικό πλάτος, βρίσκεται πιο κοντά στη Γροιλανδία απ’ ό,τι μπορεί να φαίνεται.
Ο Ρόμπινς υποστήριξε ότι εάν η Γροιλανδία γινόταν ανεξάρτητο κράτος, θα έπρεπε οπωσδήποτε να συνάψει κάποιας μορφής συμφωνία ασφαλείας, καθώς δεν θα ήταν σε θέση να υπερασπιστεί μόνη της την επικράτειά της. Παράλληλα, εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο η Δανία θα μπορούσε να εγγυηθεί επαρκή ασφάλεια στην Αρκτική.
Τον Φεβρουάριο, η Δανία ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση των αμυντικών δαπανών της σε ποσοστό άνω του 3% του ΑΕΠ.
Ο Ρόμπινς αναφέρθηκε επίσης σε αμερικανικές αδυναμίες στην περιοχή, σημειώνοντας ότι, έως το 2024, η Ρωσία διέθετε 36 παγοθραυστικά, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες μόλις δύο.
Επιπλέον, εκτίμησε ότι μία ανεξάρτητη Γροιλανδία θα είχε τη δυνατότητα να αναπτύξει σχέσεις με οποιαδήποτε άλλη χώρα, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας και της Κίνας, κάτι που, κατά την άποψή του, θα συνιστούσε απειλή για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσης συνολικά.
Ο Ρόμπινς θεωρεί ότι η εγγύτητα της Γροιλανδίας στη Ρωσία θα μπορούσε να την καταστήσει κομβικό σημείο για την πυραυλική άμυνα και τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Για παρόμοιους λόγους, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται στο πλαίσιο του North Warning System, ενός δικτύου ραντάρ επιτήρησης που εκτείνεται στην Αλάσκα και τον βόρειο Καναδά.
Όσον αφορά τα επιθετικά όπλα, όπως οι διηπειρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι, διευκρίνισε ότι τα στρατηγικά πυρηνικά συστήματα εδάφους έχουν παραμείνει πάντα εντός των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σε άλλο σημείο, ο Γκαντ έγραψε ότι Δανοί αναλυτές ασφαλείας έχουν παρομοιάσει τις δηλώσεις του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη Γροιλανδία με τον τρόπο που ο Ρώσος ηγέτης, Βλαντίμιρ Πούτιν, είχε μιλήσει για την Κριμαία πριν από την προσάρτησή της το 2014. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αντιδράσεις του απερχόμενου και του νεοεκλεγέντος πρωθυπουργού της Δανίας καταδεικνύουν ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της Γροιλανδίας πλέον αντιλαμβάνονται τις αμερικανικές προσεγγίσεις ως απειλή.
Ο Ρόμπινς απέρριψε αυτή τη σύγκριση, υποστηρίζοντας ότι η Ρωσία πραγματοποίησε ένοπλη εισβολή έπειτα από εκτεταμένες πολιτικές παρεμβάσεις και υπονόμευση. Σύμφωνα με τον ίδιο, μια πιο ακριβής αναλογία θα ήταν η αγορά των Δανικών Δυτικών Ινδιών από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1916.
Ο Ρόμπινς εκτιμά ότι οι αντιλήψεις των κατοίκων της Γροιλανδίας ενδέχεται να μεταβληθούν, ιδιαίτερα εάν οι όροι μιας πιθανής αμερικανικής πρότασης τους φανούν ελκυστικοί. Ως πιθανό σημείο σύγκρισης ανέφερε το Alaska Permanent Fund, το οποίο κατανέμει έσοδα από φυσικούς πόρους στους κατοίκους της Αλάσκας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Γροιλανδίας θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα παρόμοιο μοντέλο.
Υπογράμμισε, τέλος, ότι παρά το γεγονός πως οι πρόσφατες εκλογές στη Γροιλανδία ανέδειξαν μια κυβέρνηση που αντιτίθεται στην ιδέα, αυτό δεν σημαίνει ότι η συζήτηση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Εξέφρασε, μάλιστα, την άποψη ότι οι Γροιλανδοί ίσως να ενδιαφέρονται να ακούσουν μια πρόταση, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχει διατυπωθεί καμία επίσημη προσφορά.
Του Nathan Worcester
