Με περισσότερες από 1,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2 να διαγιγνώσκονται ετησίως στις ΗΠΑ, η πρώιμη ανίχνευση είναι κρίσιμη. Νέα έρευνα υποδηλώνει πως η αξονική τομογραφία ενισχυμένη με τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να φέρει επανάσταση στον προσυμπτωματικό έλεγχο, χρησιμοποιώντας συμπτωματικά δεδομένα από απεικονιστικές εξετάσεις ρουτίνας που γίνονται για άλλους λόγους υγείας. Φανταστείτε να ελέγχεστε για διαβήτη, κατά τη διάρκεια μιας αξονικής τομογραφίας, η οποία γίνεται για τελείως διαφορετικό λόγο.
Αυτή η μέθοδος ευκαιριακού προσυμπτωματικού ελέγχου θα μπορούσε να παρέχει πρώιμη διάγνωση του διαβήτη και των σχετικών θεμάτων υγείας, μεταμορφώνοντας πιθανώς τις προληπτικές εξετάσεις υγείας. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν πως η εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας ίσως ενέχει σημαντικές προκλήσεις και μειονεκτήματα.
Σχετικά με τη μελέτη
Στόχος της μελέτης ήταν να καθορίσει εάν οι υπάρχουσες εξετάσεις με αξονικό τομογράφο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή πολύτιμων υγειονομικών πληροφοριών, χωρίς την ανάγκη για πρόσθετες εξετάσεις. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε δείκτες όπως το σπλαχνικό και το υποδόριο λίπος, η μυϊκή μάζα και το περιεχόμενο λίπους του ήπατος.
Στη μελέτη επισημαίνεται πως ακόμη και μια εικόνα αξονικής τομογραφίας από το κάτω μέρος της πλάτης μπορεί να αποκαλύψει κρίσιμες λεπτομέρειες σχετικά με αυτούς τους δείκτες, προβλέποντας πιθανώς γεγονότα όπως καρδιαγγειακή νόσο και τη γενική θνησιμότητα.
«Δεδομένης της σοβαρής επιβάρυνσης του διαβήτη και των επιπλοκών του, στοχεύουμε να ερευνήσουμε το εάν οι αυτοματοποιημένες και ακριβείς απεικονιστικές αναλύσεις μπορούν να ενισχύσουν την πρώιμη ανίχνευση και τη διαστρωμάτωση του κινδύνου πέρα από τις συμβατικές μεθόδους», είπε σε δήλωση Τύπου ο Δρ Σεουνγκχό Ριου, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Η μελέτη εξέτασε κατά πόσο οι δείκτες που προέρχονται από μία αξονική τομογραφία είναι ικανοί να προβλέψουν τον διαβήτη τύπου 2 και άλλα σχετικά θέματα υγείας. Οι ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα από περισσότερους από 32.000 ενηλίκους της Νότιας Κορέας, οι οποίοι είχαν υποβληθεί προηγουμένως σε απεικονιστικές εξετάσεις υγείας, περιλαμβανομένης της Τομογραφίας Εκπομπής Ποζιτρονίων (positron emission tomography – PET CT).
Στην αρχή της μελέτης, το 6% των συμμετεχόντων είχαν διαβήτη και το 9% τον ανέπτυξε κατά την περίοδο της επανεξέτασης. Οι αυτοματοποιημένοι δείκτες της αξονικής τομογραφίας ήταν αποτελεσματικοί στη πρόβλεψη των νέων περιπτώσεων διαβήτη, με βαθμό ακριβείας 0,68 για τους άντρες και 0,82 για τις γυναίκες (όπου το 1 δηλώνει απόλυτη ακρίβεια).
Το ποσοστό σπλαχνικού λίπους γύρω από τα όργανα της κοιλιακής χώρας ήταν ο καλύτερος τρόπος πρόβλεψης του διαβήτη. Όταν συνδυάστηκε με τη μέτρηση του μεγέθους των μυών, τα επίπεδα λίπους στο ήπαρ και τη συγκέντρωση ασβεστίου στις αρτηρίες, οι προβλέψεις έγιναν ακόμη πιο ακριβείς.
«Ενσωματώνοντας αυτές τις προηγμένες απεικονιστικές τεχνικές στις ευκαιριακές, προσυμπτωματικές εξετάσεις, οι κλινικοί ιατροί μπορούν να αναγνωρίσουν άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη και τις επιπλοκές του με μεγαλύτερη ακρίβεια από πριν», είπε ο Ριου. «Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο προσωποποιημένες και έγκαιρες παρεμβάσεις, με θετικότερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των ασθενειών.»
Πρόοδοι στην τεχνητή νοημοσύνη
Πρόοδοι στη μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη δύνανται να φέρουν την επανάσταση στην ανάλυση της σύνθεσης του σώματος από τις ιατρικές απεικονίσεις, κάνοντας τη διαδικασία πιο γρήγορη και λιγότερο εξαρτώμενη από τη χειρωνακτική προσπάθεια. Ωστόσο, αυτές οι τεχνολογίες δεν έχουν πλήρως ενσωματωθεί στην καθημερινή κλινική πρακτική.
Ο ακτινολόγος Δρ Πέρρυ Τζέι Πίκχαρντ, ο οποίος έγραψε ένα συνοδευτικό άρθρο, είπε στους Epoch Times πως η ευκαιριακή απεικόνιση αξονικής τομογραφίας μέσω τεχνητής νοημοσύνης αξιοποιεί τα συμπτωματικά ευρήματα της αξονικής τομογραφίας, τα οποία δεν έχουν σχέση με τον αρχικό σκοπό της εξέτασης. Αυτή η τεχνολογία, είπε, θα μπορούσε να αναγνωρίσει ασθένειες όπως καρδιαγγειακά ζητήματα, οστεοπόρωση, σαρκοπενία, διαβήτη και μεταβολικό σύνδρομο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη για την ανίχνευση του διαβήτη. Μελέτη του 2023, στο περιοδικό Nature Communications, βρήκε πως η προληπτική ακτινογραφία θώρακος, όταν αναλύεται με τη χρήση ενός μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης, μπορεί να εντοπίσει πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια διαβήτη, ακόμη και σε ασθενείς οι οποίοι δεν πληρούν τα τυπικά κριτήρια κινδύνου.
Ανεπτυγμένο από μια ομάδα ινστιτούτων, το μοντέλο της τεχνητής νοημοσύνης εντόπισε αυξημένο κίνδυνο διαβήτη χρόνια πριν τη διάγνωση, μέσω ανάλυσης περισσότερων από 270.000 ακτινογραφιών και ηλεκτρονικών υγειονομικών αρχείων, επικεντρωνόμενο στην περιοχή του λιπώδους ιστού. Επικυρωμένο σε σχεδόν 10.000 επιπρόσθετους ασθενείς, οι συγγραφείς εξήγησαν πως αυτή η προσέγγιση προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική μέθοδο για την πρώιμη ανίχνευση.
«Πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτές τις ‘δωρεάν’, πολύτιμες πληροφορίες για χάρη των ασθενών μας», είπε ο Δρ Πίκχαρντ.
Προκλήσεις και μειονεκτήματα του ευκαιριακού προσυμπτωματικού ελέγχου
Στο άρθρο του, ο Δρ Πίκχαρντ εξήγησε πως, αν και ο καθοδηγούμενος από τεχνητή νοημοσύνη ευκαιριακός προσυμπτωματικός έλεγχος με αξονική τομογραφία είναι πολλά υποσχόμενος, η εφαρμογή του στην κλινική πρακτική αντιμετωπίζει ταυτόχρονα και αρκετές προκλήσεις.
Ένα σημαντικό εμπόδιο είναι η διασφάλιση της αποζημίωσης που αντικατοπτρίζει την πραγματική αξία αυτών των ελέγχων. Χωρίς την ανάλογη ανταμοιβή, η ενσωμάτωση αυτών των προηγμένων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στις πρακτικές ρουτίνας μπορεί να μην είναι οικονομικά βιώσιμη, είπε. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος αντίδρασης και παρεξήγησης από τους παρόχους υγειονομικής φροντίδας, αν δεν γίνει σωστή διαχείριση της διάθεσης.
Ο ευκαιριακός προσυμπτωματικός έλεγχος πιθανόν να αναγνωρίσει ευρήματα ή ασθενείς υψηλού κινδύνου. Πρέπει να καθιερωθούν τα ανάλογα δίκτυα παραπομπής που θα βοηθήσουν τους ασθενείς και τους παρόχους να διαχειριστούν αυτά τα ευρήματα. Ο Δρ Πίκχαρντ επεσήμανε πως ο αυξημένος όγκος εργασίας για τους ακτινολόγους θα μπορούσε να περιπλέξει αυτήν τη διαδικασία.
«Σημαντικές κλινικές ερωτήσεις αποτελούν το αν τα σχετικά ευρήματα θα χρησιμοποιηθούν και αν η παρέμβαση θα οδηγήσει σε καλύτερη κλινική έκβαση», ανέφερε.
Είναι η απεικόνιση η καλύτερη επιλογή;
Ο Δρ Ρίτσαρντ Σεμέλκα, έμπειρος ακτινολόγος, προσέφερε την άποψή του στους Epoch Times σχετικά με τη χρήση της αξονικής τομογραφίας για την αναγνώριση του κινδύνου του διαβήτη. Παρότι αναγνωρίζει τα πιθανά οφέλη του καθοδηγούμενου από τεχνητή νοημοσύνη ευκαιριακού προσυμπτωματικού ελέγχου, εγείρει ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους έκθεσης στην ακτινοβολία.
«Ανησυχώ πάρα πολύ για τον κίνδυνο της ακτινοβολίας από όλες τις απεικονιστικές μεθόδους ακτίνων Χ, περιλαμβανομένων της αξονικής τομογραφίας και της μαστογραφίας», είπε ο Δρ Σεμέλκα. Τόνισε πως η δόση ακτινοβολίας από μια αξονική τομογραφία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κακοήθειας, κάτι που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν για τον σκοπό του προσυμπτωματικού ελέγχου.
Ο Δρ Σεμέλκα αναρωτιέται εάν τα πλεονεκτήματα της απεικόνισης μέσω αξονικής τομογραφίας υπερτερούν των κινδύνων και του κόστους, κυρίως επειδή μέθοδοι όπως η μαγνητική τομογραφία μπορεί να παρέχει παρόμοια ή καλύτερα αποτελέσματα χωρίς τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου.
«Πόσο καλύτερο είναι αυτό από τη χρήση ύψους, βάρους, δείκτη μάζας σώματος και κοιλιακής περιφέρειας για τον καθορισμό κινδύνου διαβήτη τύπου 2;» ρώτησε, υποδηλώνοντας πως οι συμβατικές μέθοδοι μπορεί να είναι πιο πρακτικές για προσυμπτωματικούς ελέγχους ρουτίνας.
Παρά τις ανησυχίες του, ο Δρ Σεμέλκα αναγνωρίζει πως επιπρόσθετες ή ευκαιριακές εξετάσεις χωρίς επιπρόσθετη ακτινοβολία μπορούν να είναι ωφέλιμες. «Μια επιπρόσθετη ή ευκαιριακή εξέταση η οποία δεν προσθέτει ακτινοβολία είναι πάντα μια καλή ιδέα», είπε. Παρόλα αυτά, επέκρινε τη χρήση του PET-CT για γενικό προσυμπτωματικό έλεγχο, λόγω της υψηλής δόσης ακτινοβολίας.
Ενώ η αξονική τομογραφία προσφέρει προηγμένες πληροφορίες, μετρώντας συγκεκριμένα το σπλαχνικό λίπος και το λίπος στο ήπαρ, ο Δρ Σεμέλκα προασπίζεται την προσεκτική χρήση της. Πιστεύει πως η απεικονιστική μέθοδος δεν θα πρέπει να είναι η μοναδική για τον προσυμπτωματικό έλεγχο, εκτός και αν είναι μέρος μια ολοκληρωμένης προσέγγισης, που περιλαμβάνει γενετικό έλεγχο για αυτούς με υψηλή προδιάθεση σε συγκεκριμένες ασθένειες.
«Ο κίνδυνος της απεικονιστικής διαδικασίας δεν θα πρέπει να ξεπερνά κατά πολύ τον κίνδυνο των πιθανών ασθενειών τις οποίες ψάχνει να βρει», είπε, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για ισορροπία των πλεονεκτημάτων και των κινδύνων της χρήσης της απεικονιστικής τεχνολογίας στην ιατρική πρακτική.
Της Sheramy Tsai
Μετάφραση: Βλαδίμηρος Αλεξάντρωφ
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
