ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ-Από το βορρά προς το νότο, από την ανατολή προς τη δύση, η Αφρική σπαράσσεται από συγκρούσεις σε βαθμό που τελευταία φορά παρατηρήθηκε κατά τη δεκαετία του 1990, όταν οι πόλεμοι και οι γενοκτονίες σκότωσαν εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με ομάδες που παρακολουθούν τη βία στην ήπειρο.
Μετά από μια σειρά πραξικοπημάτων, ο στρατός κυβερνά πλέον τέσσερις χώρες στο Σαχέλ, την άνυδρη περιοχή που εκτείνεται από τη Μαυριτανία στη βορειοδυτική Αφρική έως την Ερυθραία στα βορειοανατολικά.
Οι τζιχαντιστικές ομάδες που συνδέονται με το ISIS και την Αλ Κάιντα σπέρνουν τον φόβο σε όλη την ήπειρο, με τις αφρικανικές κυβερνήσεις και τους διεθνείς εταίρους -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών- να μην μπορούν να σταματήσουν την εξάπλωση του βίαιου πολιτικού Ισλάμ και τις επακόλουθες επιθέσεις που συχνά καταλήγουν σε σφαγές.
Στην πλούσια σε ορυκτά Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), μυριάδες ομάδες ανταρτών συνεχίζουν έναν εμφύλιο πόλεμο δεκαετιών, με το ένα κύμα μετά το άλλο των πολυεθνικών ειρηνευτικών στρατευμάτων να αποτυγχάνουν να αποκαταστήσουν την τάξη.
Στο Σουδάν, η σύγκρουση μεταξύ δύο μεγάλων αντίπαλων παρατάξεων της στρατιωτικής κυβέρνησης -των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων και των παραστρατιωτικών Ταχέων Δυνάμεων Υποστήριξης- έχει αφήσει τουλάχιστον 15.000 νεκρούς και πάνω από 8 εκατομμύρια εκτοπισμένους από την έναρξη του πολέμου τον Απρίλιο του 2023.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, περισσότεροι από 25 εκατομμύρια Σουδανοί χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια και η επιδείνωση της επισιτιστικής ασφάλειας προκαλεί τη «μεγαλύτερη κρίση πείνας στον κόσμο».
Βορειότερα, η Λιβύη είναι διαιρεμένη από συγκρούσεις μεταξύ ομάδων ανταρτών από τότε που ο δικτάτορας Μουαμάρ Καντάφι ανατράπηκε και σκοτώθηκε τον Οκτώβριο του 2011.
Στο Κέρας της Αφρικής, η Αιθιοπία, μια αναδυόμενη ηπειρωτική δύναμη, αγωνίζεται να περιορίσει τις εξεγέρσεις στις περιοχές Τιγκρέι, Αμχάρα και Ορόμια, ενώ η τρομοκρατική οργάνωση αλ Σαμπάαμπ συνεχίζει να σπέρνει τον όλεθρο στη Σομαλία.
Στην Κένυα, που θεωρείται από τη Δύση ως προπύργιο δημοκρατικής ελπίδας στην Ανατολική Αφρική, οι εξεγέρσεις των νέων για την αύξηση των φόρων και τις κατηγορίες για διαφθορά κατά της κυβέρνησης του προέδρου Γουίλιαμ Ρούτο έχουν προκαλέσει πολύνεκρες εξεγέρσεις.
Στην απέναντι πλευρά των συνόρων, στην Ουγκάντα, ο πρόεδρος Γιοβέρι Μουσέβενι, που βρίσκεται στην εξουσία από το 1982, κατηγορείται ότι χρησιμοποιεί τις δυνάμεις ασφαλείας του για τη συντριβή αντιφρονούντων και τον περιορισμό της πολιτικής αντιπολίτευσης.
Η Νιγηρία, το πολυπληθέστερο έθνος της Αφρικής, παλεύει να περιορίσει τις λαϊκές εξεγέρσεις, καθώς οι επικριτές λένε ότι οι κυβερνητικές πολιτικές του προέδρου Μπόλα Τινουμπού έχουν συμβάλει σε μια κρίση κόστους ζωής.
Η Νότια Αφρική παλεύει με την πολιτική αβεβαιότητα, καθώς μια νέα πολυκομματική κυβέρνηση προσπαθεί να επιβάλει την εξουσία της και η βίαιη εγκληματικότητα εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα, με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της αστυνομίας να δείχνουν ότι ο ρυθμός δολοφονιών ανέρχεται σε σχεδόν 85 την ημέρα.
Στη Ζιμπάμπουε, οι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι το βάναυσο καθεστώς ZANU-PF του προέδρου Έμερσον Μανανγκάγκουα συνεχίζει να εκτελεί και να φυλακίζει πολιτικούς αντιπάλους, ενώ παράλληλα αναπτύσσει στενούς δεσμούς με την Κίνα και τη Ρωσία.
Ο συνήγορος Κουάμε Σενού, διευθυντής της ομάδας πολιτικών δικαιωμάτων Holding Public Opinion στην Ακτή Ελεφαντοστού, δήλωσε στους Epoch Times ότι η Αφρική είναι πιο βίαιη από ό,τι ήταν εδώ και χρόνια λόγω «πολλαπλών αποτυχιών» των ηγετών της ηπείρου.
«Οι Αφρικανοί, και ιδιαίτερα η νεολαία που έχει αποκτήσει μεγαλύτερη συνείδηση των δικαιωμάτων της από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο, έχουν συνειδητοποιήσει ότι η παλιά φρουρά, είτε είναι δημοκρατική είτε όχι, δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον τους, παρά μόνο για τη διατήρηση του καθεστώτος της ελίτ», δήλωσε ο Σενού.
«Εκατομμύρια νέοι σε όλη την Αφρική στρέφονται εναντίον των παλαιότερων. Κάποιοι εντάσσονται σε τρομοκρατικές οργανώσεις, άλλοι σε ομάδες ανταρτών. Άλλοι συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες που οργανώνονται μέσω καναλιών κοινωνικής δικτύωσης, όπως το WhatsApp».
Ο Τζάκι Σίλιερς, επικεφαλής του African Futures and Innovation στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής, δήλωσε ότι η ήπειρος βρίσκεται σε ένα «σημείο σοβαρής αναταραχής» επειδή οι προσδοκίες για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, της υγείας και της οικονομικής ευημερίας ως αποτέλεσμα των τακτικών εκλογών δεν έχουν εκπληρωθεί.
«Οι άνθρωποι είναι απελπισμένοι, θυμωμένοι και όλο και πιο βίαιοι», δήλωσε στους Epoch Times.
«Οι τακτικές εκλογές προσφέρουν την υπόσχεση της προόδου, αλλά γενικά η δημοκρατία δεν έχει προσφέρει οικονομική ανάπτυξη στην Αφρική. Ούτε έχει βελτιώσει την ασφάλεια».
Ο Σίλιερς δήλωσε ότι οι «ψευτοδημοκρατίες» σε χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και ο Νίγηρας απέτυχαν να προσφέρουν ανάπτυξη και σταθερότητα, γεγονός που επέτρεψε την επανεμφάνιση του στρατού στην πολιτική.
«Εάν η λεγόμενη δημοκρατία δεν λειτουργεί για τους ανθρώπους, αυτοί απομακρύνονται από αυτήν και είναι πιο επιρρεπείς στους δημαγωγούς και τους δικτάτορες αυτού του κόσμου», είπε.
Ο Σίλιερς επεσήμανε ότι η Δύση προωθεί τη δημοκρατία στην Αφρική από το τέλος της αποικιοκρατίας τη δεκαετία του 1960 ως το μόνο εφικτό μονοπάτι για τη διασφάλιση της ανάπτυξης της ηπείρου.
«Η πεποίθηση ήταν ότι ο εκδημοκρατισμός θα προωθούσε ισχυρά κράτη σταθερά ριζωμένα σε εδάφη με σαφώς προσδιορισμένα σύνορα», είπε. «Αλλά οι δικτατορίες και οι στημένες εκλογές τροφοδότησαν τις κοινωνικές διαιρέσεις.»
«Αποδυναμωμένα εσωτερικά και επιβαρυμένα από υψηλό και συχνά άδικο χρέος, τα αφρικανικά κράτη αγωνίζονται να ενισχύσουν τα ηπειρωτικά και περιφερειακά συλλογικά πλαίσια ασφάλειας της Αφρικανικής Ένωσης και των περιφερειακών οικονομικών κοινοτήτων».
Ο Σίλιερς δήλωσε ότι η δημοκρατία χρειάζεται ισχυρά κράτη με βιώσιμους θεσμούς, κάτι που λείπει από την Αφρική.
Η Φελισιτέ Τζίλο, ανεξάρτητη αναλύτρια για την ειρήνη και την ασφάλεια, δήλωσε στους Epoch Times ότι ο μεγάλος νεανικός πληθυσμός της Αφρικής συμβάλλει σημαντικά στα υψηλότερα επίπεδα βίας.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, πάνω από το 60 τοις εκατό του πληθυσμού της Αφρικής, που ανέρχεται σε 1,5 δισεκατομμύριο, είναι κάτω των 25 ετών. Το 2030, προβλέπεται ότι οι νέοι στην Αφρική θα αποτελούν το 42% της παγκόσμιας νεολαίας.
«Αυτοί οι νέοι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις», δήλωσε η Τζίλο. «Έτσι, έχουμε τώρα μεγάλους, νέους, μορφωμένους αστικούς πληθυσμούς που […] απαιτούν δικαιώματα και υπηρεσίες από κυβερνήσεις που είναι πιο συνηθισμένες να πλέουν και να μην έχουν τέτοιου είδους πίεση πάνω τους».
Η καθηγήτρια Σαρλίν Σουόρτς, κοινωνική επιστήμονας στο Συμβούλιο Έρευνας Ανθρωπιστικών Επιστημών της Νότιας Αφρικής, δήλωσε ότι η φτώχεια οδηγεί επίσης στη βία στην Αφρική.
Σύμφωνα με την παγκόσμια στατιστική υπηρεσία Statista, περίπου 429 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αφρική ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, επιβιώνοντας με λιγότερα από 2,15 δολάρια την ημέρα.
«Υπάρχει ακραία στέρηση στην Αφρική», δήλωσε η Σουόρτς. «Αλλά ταυτόχρονα, η καλύτερη εκπαίδευση, η αστικοποίηση και η μεγαλύτερη πρόσβαση στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν προσδοκίες ότι αυτές οι συνθήκες μπορούν και πρέπει να βελτιωθούν και ότι οι κυβερνώντες ελίτ είναι το πρόβλημα.
«Και έτσι έχουμε αυτές τις συσσωρεύσεις θυμού και απογοήτευσης σε όλη την Αφρική, που οδηγούνται κυρίως από μια αποξενωμένη νεολαία».
Ο Σίλιερς δήλωσε ότι οι επιπτώσεις από την πανδημία COVID-19 ευθύνονται επίσης σε μεγάλο βαθμό για τα αυξανόμενα επίπεδα συγκρούσεων και κοινωνικής αναταραχής στην Αφρική.
Επισήμανε μια πρόσφατη ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) που δείχνει ότι οι Αφρικανοί θα ανακάμψουν στα επίπεδα εισοδήματος του 2019 πριν από την πανδημία COVID-19 το 2027, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος το έκανε το 2022.
«Η πανδημία κόστισε στην ήπειρο οκτώ χρόνια αύξησης του εισοδήματος και πολλοί Αφρικανοί εξακολουθούν να παλεύουν για να τα βγάλουν πέρα», δήλωσε ο Σίλιερς.
«Η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι οι περίοδοι στασιμότητας που διαρκούν τέσσερα χρόνια ή περισσότερο τείνουν να αυξάνουν την εισοδηματική ανισότητα κατά σχεδόν 20 τοις εκατό».
Η Τζίλο δήλωσε ότι τα αφρικανικά κράτη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε ένοπλες εξεγέρσεις επειδή, περισσότερα από 60 χρόνια μετά την ανεξαρτησία τους, πολλά από αυτά δεν έχουν ακόμη πλήρη έλεγχο της επικράτειάς τους.
Για τον Σίλιερς, η κακή διακυβέρνηση είναι ένας άλλος παράγοντας που οδηγεί σε περισσότερη βία.
«Οι περισσότερες κυβερνήσεις δαπανούν υπερβολικά μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού τους για την άμυνα, τις δυνάμεις ασφαλείας και τα όπλα. Αυτό το κάνουν σε πολλές περιπτώσεις για να προστατεύσουν τα δικά τους παράνομα καθεστώτα», δήλωσε.
«Παραμελούν τις λειτουργίες του κράτους που έχουν ως αποτέλεσμα την καλή παροχή υπηρεσιών και οι πολίτες είναι δικαίως θυμωμένοι».
Το κράτος δικαίου συχνά απουσιάζει από τις αφρικανικές χώρες, αυξάνοντας περαιτέρω την πιθανότητα βίαιων διαδηλώσεων και πραξικοπημάτων, δήλωσε ο Σίλιερς.
Στο μέλλον, σύμφωνα με τις προβλέψεις του, δεδομένου του νεαρού πληθυσμού της ηπείρου, η μέση αφρικανική οικονομία θα αναπτυχθεί ταχύτερα από ό,τι σε άλλες περιοχές, ίσως περίπου 1,5 ποσοστιαία μονάδα ταχύτερα, αλλά όχι αρκετά γρήγορα.
Το μοντέλο που παρουσίασε ο Σίλιερς δείχνει ότι ο αριθμός των εξαιρετικά φτωχών Αφρικανών θα σταθεροποιηθεί σε περίπου 457 εκατομμύρια ανθρώπους το 2026-2027.
Μέχρι το 2030, το έτος που διεθνείς οργανισμοί όπως τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ορκιστεί ότι θα εξαλειφθεί η ακραία φτώχεια, περίπου το 26% του πληθυσμού της ηπείρου θα εξακολουθεί να ζει με λιγότερο από 2,15 δολάρια την ημέρα.
Ο Σίλιερς δήλωσε ότι η «κρίσιμη μεταβλητή» εδώ είναι η ταχεία αύξηση του πληθυσμού, κατά 2,6% ετησίως.
«Αυτή η αύξηση παρέχει ένα πιο σημαντικό εργατικό δυναμικό, αλλά απαιτεί επίσης οικονομική επέκταση άνω του 10 τοις εκατό ετησίως για αρκετές δεκαετίες για να απορροφηθεί αυτή η ομάδα», είπε.
Του Darren Taylor
