Νέες τεχνολογίες μπαταριών που υποκαθιστούν δυσεύρετα ορυκτά με πιο διαθέσιμες εναλλακτικές στη Δύση, όπως το θείο, ενδέχεται να χαλαρώσουν τη λαβή της Κίνας στην παγκόσμια αγορά μπαταριών, σύμφωνα με αμερικανικές βιομηχανίες του κλάδου.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια, η Κίνα διατηρεί σφιχτά τον έλεγχο σε όλα τα στάδια της παραγωγής και κατασκευής κυψελών μπαταριών –των σημερινών ιόντων λιθίου που είναι απαραίτητες για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Οι παραδοσιακές μπαταρίες ιόντων λιθίου αποτελούνται από τρία βασικά συστατικά: άνοδο γραφίτη, καθόδιο βασισμένο στο λίθιο και ηλεκτρολύτη από άλατα λιθίου. Το λίθιο προέρχεται κυρίως από Αυστραλία, Χιλή ή Αργεντινή, ωστόσο όλα τα άλλα υλικά εξορύσσονται, επεξεργάζονται και προμηθεύονται από την Κίνα. Οι μπαταρίες περιέχουν επίσης κοβάλτιο και νικέλιο (με μεγάλο μέρος τους να προέρχεται από το Κονγκό – Κινσάσα και την Ινδονησία), αλλά και εδώ κυριαρχούν κινέζικες εταιρείες στην επεξεργασία, σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ.
Εναλλακτικές λύσεις, όπως οι μπαταρίες λιθίου-θείου, αντικαθιστούν το κοβάλτιο και το νικέλιο με θείο και χρησιμοποιούν αμερικανικό μεταλλικό λίθιο, περιορίζοντας την εξάρτηση από εισαγόμενα υλικά.
Ο Κιθ Νόρμαν, επικεφαλής βιωσιμότητας στη νεοφυή εταιρεία Leighton της Σίλικον Βάλεϊ, δηλώνει: «Η Κίνα εφαρμόζει αναμφίβολα μονοπωλιακές πρακτικές. Όμως, νεοφυείς επιχειρήσεις της Δύσης όπως η δική μας, αν και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν την Κίνα στις μπαταρίες λιθίου, έχουν τη δυνατότητα να χαράξουν δικό τους δρόμο αναπτύσσοντας νέες τεχνολογίες».
Έκθεση της δεξαμενής σκέψης Carnegie Endowment for International Peace το 2024 σημειώνει ότι οι ΗΠΑ πρέπει επειγόντως να εμπορευματοποιήσουν τεχνολογίες επόμενης γενιάς ως απάντηση στην «κρίση μπαταριών».
Σύμφωνα με την έκθεση, οι νέες μπαταρίες διαφέρουν ριζικά από τις σημερινές ιόντων λιθίου – εγκαταλείπουν τα υγρά συστατικά υπέρ συμπαγούς αρχιτεκτονικής και καταργούν τον γραφίτη, τον οποίο επίσης ελέγχει η Κίνα.
Ακόμα, σύμφωνα με σχετική έκθεση του Atlantic Council τον Ιανουάριο, οι τιμές ανά κιλό των κινεζικών εξαγόμενων μπαταριών ιόντων λιθίου προς τις ΗΠΑ είναι χαμηλότερες από ό,τι σε άλλες αγορές, σε μια προσπάθεια των Κινέζων εξαγωγέων να υποσκάψουν τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους.
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές κυψέλες, οι μπαταρίες λιθίου-θείου της Leighton δεν απαιτούν νικέλιο, μαγγάνιο ή κοβάλτιο – στρατηγικά ορυκτά που κυριαρχεί το Πεκίνο – αλλά χρησιμοποιούν θείο και μεταλλικό λίθιο αμερικανικής προέλευσης.
Η εταιρεία ξεκίνησε στην Αμερική παραγωγή μεταλλικού λιθίου κατάλληλου για μπαταρίες. Προς το παρόν, η πλειονότητα του μεταλλικού λιθίου διεθνώς επεξεργάζεται και κατασκευάζεται στην Κίνα.
Ο Κιθ Νόρμαν εξηγεί: «Οι μπαταρίες λιθίου-θείου κατασκευάζονται στα ίδια εργοστάσια, με ίδιο εξοπλισμό και διαδικασίες όπως οι ιόντων λιθίου. Η Κίνα επιδιώκει εμφανώς την πρωτοκαθεδρία στις μπαταρίες, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την επιτυχία οποιουδήποτε άλλου με τις σημερινές τεχνολογίες. Το να εξαρτάσαι από μία χώρα για κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού είναι σοβαρό γεωπολιτικό ρίσκο», προσθέτει.
Ο ίδιος σημειώνει πως στον τομέα των drones, αρκετοί αμερικανικοί κατασκευαστές είδαν να διακόπτεται η προμήθεια κινεζικών μπαταριών. Φέτος, η Skideo, μεγαλύτερος κατασκευαστής drones στις ΗΠΑ, αντιμετώπισε κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα, όταν το Πεκίνο απαγόρευσε την προμήθεια μπαταριών ιόντων λιθίου και άλλων κρίσιμων εξαρτημάτων για το εργοστάσιό της.
Η Leighton δεν είναι μόνη στη φιλοδοξία για ανεξαρτησία από κινεζικές πρώτες ύλες. Η Pure Lithium στη Βοστόνη διατείνεται ότι όλα τα υλικά για τις μπαταρίες της – από αλατούχα λιθίου ως το βανάδιο – βρίσκονται σε αφθονία στη Βόρεια Αμερική, καταργώντας έτσι πολύτιμες και επισφαλείς διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες.
Όπως σημειώνει ο Νόρμαν, «Πολλές εταιρείες αναπτύσσουν αυτή την τεχνολογία και περιμένουμε το λίθιο-θείο να αποτελέσει την επόμενη μεγάλη πλατφόρμα που θα αποσπάσει σημαντικό μερίδιο αγοράς».
Η κατασκευή μπαταριών παραμένει δύσκολη και επισφαλής δραστηριότητα, όπως μαρτυρούν οι μαζικές χρεοκοπίες και τα πολλαπλά ανεκπλήρωτα σχέδια.
Η Northvolt, που ίδρυσαν πρώην στελέχη της Tesla με σκοπό την ευρωπαϊκή αυτάρκεια και στόχο το 25% της αγοράς το 2030, ανακοίνωσε στις 12 Μαρτίου ότι, ύστερα από εξαντλητική αναζήτηση εναλλακτικών, προσέφυγε σε πτώχευση στη Σουηδία.
Το 2023, η βρετανική νεοφυής Britishvolt οδηγήθηκε σε καθεστώς εκκαθάρισης. Το BBC είχε μεταδώσει τότε πως η εταιρεία ζήτησε από την κυβέρνηση την πρόωρη εκταμίευση 30 εκατ. λιρών από το υποσχεθέν κονδύλι των 100 εκατ., αλλά απορρίφθηκε καθώς δεν είχε εκπληρώσει τα ορόσημα.
Η μοναδική μεγάλη μονάδα παραγωγής μπαταριών στο Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στο Σάντερλαντ και ανήκει κατά πλειοψηφία στο Envision Group, πολυεθνικό όμιλο με έδρα την Κίνα.
Με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, από το 2035 όλα τα καινούργια αυτοκίνητα που πωλούνται στην Ε.Ε. δεν θα πρέπει να εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα – κάτι που θα σημάνει το τέλος για τα νέα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης, στο πλαίσιο της δράσης για την ηλεκτροκίνηση και την κλιματική ουδετερότητα.
Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Μπαταρίες, που ξεκίνησε το 2017 με πρωτοβουλία της Κομισιόν, έχει θέσει ως πολιτικό στόχο οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες να καλύπτουν το 90% των ετήσιων αναγκών της Ε.Ε. σε μπαταρίες έως το 2030.
Η αποτελεσματικότητα αυτών των σχεδίων αμφισβητείται. Όπως προειδοποιεί ο αναλυτής ενέργειας Άντι Μάγιερ του Institute of Economic Affairs, «Ο στόχος της Ε.Ε. για εγχώρια παραγωγή είναι το λιγότερο ανούσιος και το περισσότερο επιζήμιος, καθώς ενδέχεται να κατευθύνει δημόσιους πόρους σε μελλοντικές αποτυχίες. Δεν μπορεί να αποκλειστεί πως η δυτική καινοτομία θα υποσκελίσει την κυριαρχία της Κίνας στα νέα τεχνολογικά πεδία – απλά είναι απίθανο, και ειδικά αν πρόκειται για κρατικά κεντρικά σχέδια υπό πολιτικό έλεγχο», σημειώνει. Τονίζει δε: «Η Κίνα διατηρεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε προσβασιμότητα πρώτων υλών, οικονομίες κλίμακας και ικανότητα ‘αντιγραφής’ κάθε νέας τεχνολογίας που εμφανίζεται αλλού».
Προσθέτει ότι μια ρεαλιστική πρόκληση στην Κίνα θα μπορούσε να προέλθει από άλλη αναδυόμενη δύναμη, όπως η Ουγγαρία ή η Κορέα, που προβλέπεται να συγκαταλέγονται στους δέκα κορυφαίους κατασκευαστές μπαταριών ιόντων λιθίου έως το 2030.
Εξίσου πιθανή όμως και η τεχνολογική πρόοδος σε άλλες λύσεις αποθήκευσης, όπως τα βιοκαύσιμα, το υδρογόνο, τα συστήματα συμπιεσμένου αέρα, οι λύσεις με βάση τη βαρύτητα ή οι νέες γενιές μπαταριών. «Όλα αυτά υποστηρίζουν την αξία των διεθνών συνεργασιών και της διαφοροποίησης στο εμπόριο. Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί θα έπρεπε να αναζητούν συμμαχίες με τις ανερχόμενες δυνάμεις. Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα επωφεληθούν με χαμηλότερες τιμές και καλύτερες λύσεις αποθήκευσης, όχι από τον ‘ταχυδρομικό κώδικα’ κατασκευής», καταλήγει.
Ορισμένες δυτικές εταιρείες, πάντως, στρέφονται προς την Κίνα αντί να ανταγωνιστούν κατά μέτωπο. Τον Φεβρουάριο, η βρετανική νεοφυής Folkleck υπέγραψε συμφωνία χρήσης τεχνολογίας («licensing») με την κινεζική Far East Battery για την παραγωγή συσσωρευτών τόσο για αποθήκευση ενέργειας, όσο και για ηλεκτρικά οχήματα. Η κινεζική εταιρεία, σύμφωνα με τη συμφωνία, ανέλαβε να παράσχει μηχανικούς και υποστήριξη για την κλιμάκωση της παραγωγής στο UK Battery Industrialization Centre του Κόβεντρι – ένα εργοστάσιο με μερική κρατική χρηματοδότηση. Επιπλέον, υπόσχεται να δώσει στη Folkleck πρόσβαση στην αλυσίδα εφοδιασμού της, περιορίζοντας κατακόρυφα το κόστος.
Ο Μάικλ Ρούμπιν, ανώτερος ερευνητής στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Επιχειρήσεων και πρώην στέλεχος του αμερικανικού Πενταγώνου, υποστηρίζει στην Epoch Times: «Η Δύση οφείλει να περιορίσει τον εφοδιασμό της Κίνας με κρίσιμα υλικά. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν την τεχνολογία ως δίλημμα ‘ή το ένα ή το άλλο’. Σαφώς, υπάρχουν ελπίδες ότι η επόμενη γενιά μπαταριών θα περιορίσει τη σημασία του λιθίου, αλλά έως ότου γίνει αυτό –και όσο η Κίνα προσπαθεί να μονοπωλήσει το εμπόριο λιθίου– οι ΗΠΑ πρέπει να αποτρέψουν την Κίνα από το να αποκτήσει την τεχνογνωσία ή τα μέσα ώστε να κυριαρχήσει».
Με την συμβολή του Reuters
