Στις 30 Σεπτεμβρίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι ένα δάνειο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Ουκρανία, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, θα συμβάλει και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Μιλώντας στις Βρυξέλλες, στο πλευρό του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούντα, η φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε την αποτελεσματικότητα των οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αλλά τόνισε την ανάγκη μιας πιο βιώσιμης λύσης για τη στρατιωτική συνδρομή προς την Ουκρανία.
«Γι’ αυτό προτείνω την ιδέα ενός δανείου επανορθώσεων με βάση τα δεσμευμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία», ανέφερε η ίδια. «Το δάνειο δεν θα εκταμιευτεί εφάπαξ, αλλά σταδιακά και με όρους. Θα ενισχύσουμε τη δική μας αμυντική βιομηχανία, διασφαλίζοντας ότι μέρος του δανείου θα αξιοποιηθεί για αγορές στην Ευρώπη και από ευρωπαϊκές εταιρείες».
Η φον ντερ Λάιεν διευκρίνισε ότι η πρωτοβουλία δεν συνεπάγεται κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων, σημειώνοντας: «Αν η Ρωσία καταβάλλει επανορθώσεις, ο υπαίτιος πρέπει να λογοδοτήσει». Οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή του σχεδίου αλλά και το συνολικό ποσό του δανείου προς την Ουκρανία παραμένουν προς το παρόν αδιευκρίνιστα.
Μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει αξιοποιήσει μόνο τους τόκους από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία δεσμεύτηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.
Η πρακτική αυτή έχει προκαλέσει νομικές επιφυλάξεις, ιδίως από τη Γερμανία και τη Γαλλία. Ωστόσο, οι δηλώσεις της φον ντερ Λάιεν ακολούθησαν παρόμοια πρόταση του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς, γεγονός που δείχνει μεταστροφή στη στάση του Βερολίνου.
Σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους Financial Times στις 26 Σεπτεμβρίου, ο Μερτς πρότεινε η ΕΕ να χορηγήσει στην Ουκρανία ένα άτοκο δάνειο ύψους σχεδόν 140 δισ. ευρώ, το οποίο θα αποπληρωθεί μόνο όταν η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημιές του πολέμου.
Μέχρι τότε, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν «παγωμένα», βάσει απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο Γερμανός καγκελάριος αναγνώρισε ότι η αρχική ενίσχυση προϋποθέτει δημοσιονομικές εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη, ωστόσο πρότεινε να αντικατασταθούν αυτές από μια πανευρωπαϊκή εγγύηση, με εξασφαλίσεις, όταν τεθεί σε ισχύ το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ το 2028.
«Χρειαζόμαστε μια νέα ώθηση για να αλλάξει η Μόσχα τους υπολογισμούς της», υποστήριξε ο Μερτς. «Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να εφαρμόσουμε ένα αποτελεσματικό μοχλό που θα ανατρέψει το κυνικό παιχνίδι του Ρώσου προέδρου για αγορά χρόνου και θα τον φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Κάλεσε δε τους ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ, εν όψει του ερχόμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, να προετοιμάσουν τη σχετική πρωτοβουλία με νομικά στεγανά.
Η Ρωσία έχει ήδη δηλώσει ότι μέτρα αυτού του είδους θα είναι παράνομα. Νωρίτερα μέσα στον μήνα, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε προειδοποιήσει ότι τέτοιες κινήσεις θα βλάψουν την παγκόσμια οικονομία, σχολιάζοντας: «Όσοι έχουν περισσότερη αντίληψη δεν θέλουν να το κάνουν», υπονοώντας ότι όσοι δραστηριοποιούνται στον χώρο της οικονομίας και των χρηματοοικονομικών αναγνωρίζουν την καταστροφική επίδραση τέτοιων μέτρων στις αρχές του διεθνούς οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το προτεινόμενο σχέδιο αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ που θα διεξαχθεί στην Κοπεγχάγη, στη Δανία, την 1η Οκτωβρίου, όπου θα εξεταστούν διάφορες πτυχές της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Ουκρανία και της πορείας της για ένταξη στην ΕΕ.
