Σε μια εποχή όπου οι γεωστρατηγικές ισορροπίες ανακατατάσσονται με ταχύτητα, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας νέας αμερικανικής πολιτικής ενίσχυσης που έχει πολλές διαστάσεις: στρατιωτική, ενεργειακή και λογιστική. Μέσω του προγράμματος EDA (Excess Defense Articles), το Πεντάγωνο σχεδιάζει να παραχωρήσει δωρεάν εξοπλισμό αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, με την Αθήνα να αναλαμβάνει μόνο το κόστος μεταφοράς και αναβάθμισης. Αυτή η κίνηση, σε συνδυασμό με τον διορισμό της Κίμπερλυ Γκίλφοϊλ, πρέσβεως των ΗΠΑ στη χώρα, και τις συνεχείς αμερικανικές επενδύσεις σε ελληνικές υποδομές, σηματοδοτεί μια ουσιαστική αναδιάρθρωση της στρατηγικής της Ουάσιγκτον στην περιοχή.
Το πρόγραμμα EDA
Το πρόγραμμα Excess Defense Articles δεν είναι καινούργιο. Το διαχειρίζεται η Defense Security Cooperation Agency (DSCA) και είναι εγκεκριμένο από το Κογκρέσο με το πρόσφατο Federal Budget Supplemental – ωστόσο, η κλίμακα εφαρμογής του στην Ελλάδα είναι εντυπωσιακή. Βάσει του προγράμματος, το Πεντάγωνο στέλνει μήνυμα στους Ευρωπαίους συμμάχους: τα στρατιωτικά συστήματα που δεν χρησιμοποιούνται ενεργά δεν πρέπει να σαπίζουν στις αποθήκες. Αντίθετα, μπορούν να αξιοποιηθούν ενισχύοντας τις χώρες που έχουν ανάγκη.
Σύμφωνα με πηγές που κοινοποιήθηκαν στα ελληνικά και διεθνή μέσα, ο κατάλογος εξοπλισμού που αφορά την Ελλάδα περιλαμβάνει:
-
Κύρια άρματα μάχης Abrams M1A1/M1A2, που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη κάθε σύγχρονης χερσαίας δύναμης
-
Αυτοκινούμενα πυροβόλα Paladin M109A5 και M109A6, τα οποία θεωρούνται προτεραιότητα για το ελληνικό πυροβολικό
-
Τεθωρακισμένα Bradley M2A3, οχήματα μάχης πεζικού κρίσιμης σημασίας
-
Ελικόπτερα Apache AH-64E Guardian και Black Hawk UH-60M, που επαναπροσδιορίζουν τις εναέριες δυνατότητες
-
Μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drone)
-
Humvee
Το εντυπωσιακό στοιχείο δεν είναι μόνο ο εξοπλισμός, αλλά και το κόστος του. Ενώ οι τιμές αγοράς τέτοιων συστημάτων αγγίζουν τα δισεκατομμύρια, η Ελλάδα αναλαμβάνει μόνο τα έξοδα μεταφοράς, αναβάθμισης και επιχειρησιακής προσαρμογής – κάτι που, στη γλώσσα της στρατηγικής, σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον είναι διατεθειμένη να επενδύσει τεράστιους πόρους για να ισχυροποιήσει την Ελλάδα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Στο ελληνικό πεδίο, το ενδιαφέρον της στρατιωτικής ηγεσίας εστιάζει ιδιαίτερα στα Paladin M109A5 και M109A6. Αυτά τα συστήματα δεν είναι τυχαία. Το ενισχυμένο πυροβολικό αποτελεί κορυφαία στρατηγική προτεραιότητα για το γενικό επιτελείο, καθώς αυξάνει δραματικά το πεδίο επιχειρησιακής δράσης. Πράγματι, σε παράλληλη ανάπτυξη, η Ελλάδα μελετά σοβαρά και την αγορά πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων MLRS ή HIMARS από τις ΗΠΑ – ένα μήνυμα πως ο ελληνικός στρατός μετασχηματίζεται προς ένα πιο ευέλικτο και ικανό επίπεδο.
Η διπλωματική διάσταση: Η Κίμπερλυ Γκίλφοϊλ
Η πρόσφατη ορκωμοσία της Κίμπερλυ Γκίλφοϊλ [Kimberly Guilfoyle] ως νέας πρέσβεως των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα δεν είναι απλώς ένα γεγονός διπλωματικής ρουτίνας. Η Γκίλφοϊλ, που έχει υπηρετήσει και ως εισαγγελέας, αλλά και παρουσιάστρια του Fox News, ανήκει στον κύκλο του Ντόναλντ Τραμπ και είναι η πρώτη γυναίκα που διορίστηκε σε αυτή τη θέση για την Ελλάδα. Αυτή η επιλογή δεν είναι τυχαία.
Σε δήλωσή της, η Γκίλφοϊλ χαρακτήρισε την Ελλάδα ως «έναν από τους πιο αξιόπιστους αμυντικούς εταίρους των ΗΠΑ στην Ευρώπη», με ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο των βάσεων Σούδας και Αλεξανδρούπολης. Το σημαντικό εδώ είναι ότι η πρέσβης αναγνωρίζει κάτι που πολλοί αναλυτές γνωρίζουν εδώ και χρόνια: η Ελλάδα δεν είναι απλώς ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά ένας κρίσιμος κόμβος που συνδέει τρεις άξονες: άμυνα, ενέργεια και περιφερειακή σταθερότητα.
Η άφιξη της Γκίλφοϊλ στην Αθήνα σηματοδοτεί μια νέα φάση στον στρατηγικό διάλογο Ελλάδας-ΗΠΑ. Πλέον, δεν πρόκειται για διαχείριση σχέσης, αλλά για επαναπροσδιορισμό της σχέσης. Η Ουάσιγκτον βλέπει την Ελλάδα ως το ασφαλές αγκυροβόλιο της περιοχής, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η Ουκρανία ταλανίζεται από τον πόλεμο και η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε αναταραχή.
Αλεξανδρούπολη και Σούδα: Οι δύο πυλώνες του νέου συστήματος
Όταν μιλάμε για στρατηγικές βάσεις, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τις Αλεξανδρούπολη και Σούδα. Αυτές είναι οι δύο μαγνητικοί πόλοι του αμερικανικού σχεδίου για την Ανατολική Μεσόγειο.
Η Σούδα έχει ήδη αποδειχθεί ως «Best in the Med» – μια αναφορά που κυκλοφορεί στις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις για την ανωτερότητα της ναυτικής εγκατάστασης. Κατά τη διάρκεια της κρίσης στη Μέση Ανατολή και, ιδιαίτερα, κατά την ισραηλινή άμυνα απέναντι στις ιρανικές επιθέσεις, η Σούδα λειτούργησε ως κρίσιμο σημείο συνδρομής και εφοδιασμού. Ωστόσο, η Αλεξανδρούπολη είναι που αναδείχθηκε πρόσφατα ως κάτι το ιδιαίτερο.
Τα τελευταία χρόνια, ειδικά με την υπογραφή και αναθεώρηση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) το 2021, η Αλεξανδρούπολη έχει μεταμορφωθεί σε ένα προωθημένο κέντρο επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ. Το στρατόπεδο Γιαννούλη ήδη φιλοξενεί αμερικανικές δυνάμεις – και αυτό είναι απλώς το ξεκίνημα.
Ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης δεν είναι μόνο ένας τόπος προσγείωσης εξοπλισμού. Είναι ο κομβικός άξονας ενός κάθετου διαδρόμου μεταξύ βορρά-νότου logistics , ο οποίος εκτείνεται από το Αιγαίο μέχρι την Ουκρανία. Οι Αμερικανοί έχουν κατανοήσει το γεωγραφικό πλεονέκτημα: προσφέρει τη δυνατότητα να μεταφερθούν στρατιωτικές προμήθειες, πυρομαχικά, και εξοπλισμός προς τη Δυτική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, χωρίς να περνάνε από τα Στενά του Βοσπόρου – κάτι που υποβαθμίζει έμμεσα τον στρατηγικό ρόλο της Τουρκίας.
Κατά τη διάρκεια κοινών γυμνασίων σε Διδυμότειχο, Λάρισα, Στεφανοβίκειο και Σούδα, αρκετά θωρακισμένα οχήματα και ελικόπτερα δεν απομακρύνθηκαν μετά την ολοκλήρωση των εξασκήσεων – παρέμειναν στην Ελλάδα. Αυτό δεν ήταν τυχαίο, αλλά μέρος της στρατηγικής σχεδίασης να γίνει η Ελλάδα ένα κέντρο προώθησης και συγκέντρωσης δυνάμεων.
