Ο ψευδάργυρος είναι ένα ιδιαίτερα κρίσιμο μεταλλικό ιχνοστοιχείο που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα για να διατηρήσει την καλή υγεία. Η έλλειψη ψευδάργυρου μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συμπτώματα, περιλαμβάνοντας την αργή ανάπτυξη, την κακή ανοσολογική αντίσταση, την αυξημένη κούραση, την απώλεια μαλλιών, την αλλοίωση της υφής του δέρματος και την κακή ποιότητα ύπνου.
Ο Δρ Όου Χάνγουεν, ιατρός που ειδικεύεται στην ολοκληρωμένη ιατρική και κλινική διατροφή στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, μοιράστηκε πρόσφατα τις γνώσεις του με εμάς στο πρόγραμμα «Health 1+1» του NTDTV σχετικά με τον ρόλο του ψευδάργυρου για την διατήρηση της καλής υγείας, τα συμπτώματα της έλλειψης αυτού και το πώς να λάβουμε επαρκή ψευδάργυρο από τις τροφές.
Ο ψευδάργυρος είναι ζωτικής σημασίας για εκατοντάδες ένζυμα στο ανθρώπινο σώμα για την διατήρηση των λειτουργιών τους, σύμφωνα με τον Δρα Όου. Από την κύηση μέχρι και την βρεφική ηλικία, την παιδική και την εφηβική ηλικία, ο ψευδάργυρος παίζει αναπόσπαστο ρόλο στην υποστήριξη της καλής υγείας και ανάπτυξης.
Κύριες λειτουργίες του ψευδάργυρου
Ο ψευδάργυρος υποστηρίζει ένα μεγάλο εύρος φυσιολογικών λειτουργιών και είναι παρόν σε όλους τους ιστούς του σώματος.
- Υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος
Σχεδόν όλα τα ανοσοποιητικά κύτταρα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στον ψευδάργυρο για την σωστή λειτουργία. Τόσο η έλλειψη όσο και ο πλεονασμός μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στο ανοσοποιητικό σύστημα.
- Σύνθεση πρωτεϊνών και DNA
Ο ψευδάργυρος απαιτείται για την σύνθεση του DNA, την κυτταρική διαίρεση και ανάπτυξη, την σύνθεση των πρωτεϊνών και τον μεταβολισμό των μακροθρεπτικών συστατικών. Είναι επίσης κρίσιμος για την ανάπτυξη και λειτουργία των περισσότερων συστημάτων του σώματος.
- Επούλωση και επιδιόρθωση των ιστών
Ο ψευδάργυρος παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των διαφόρων σταδίων της διαδικασίας της επούλωσης, από την επιδιόρθωση της μεμβράνης και την πήξη έως της φλεγμονή, την ανοσολογική προστασία, την αγγειογένεση και τις πληγές.
- Ενίσχυση γεύσης
Όταν τρώμε και μυρίζουμε κάτι, τα όργανα πρέπει να στείλουν χημικά σήματα στον εγκέφαλο για να καθορίσουν το τί τρώμε και μυρίζουμε. Ο ψευδάργυρος εμπλέκεται σε πολλά επίπεδα αντίληψης της γεύσης, περιλαμβάνοντας τους γευστικούς κάλυκες, τα νεύρα που μεταδίδουν το μήνυμα της γεύσης και τον εγκέφαλο.
- Συντήρηση του αναπαραγωγικού συστήματος
Ο ψευδάργυρος παίζει ρόλο σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης αναπαραγωγής, από την σπερματογένεση έως την γέννα. Είναι σημαντικός συγκεκριμένα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της περιγεννητικής και νεογνικής περιόδου.
Πολλαπλές μελέτες έχουν βρει ισχυρούς συσχετισμούς μεταξύ των διαφόρων δεικτών της κατάστασης ψευδαργύρου της μητέρας και των σημαντικών εκβάσεων υγείας, περιλαμβάνοντας την ανάπτυξη του εμβρύου, το αποτέλεσμα της γέννας και την μητρική και περιγεννητική θνησιμότητα.
- Πρόληψη καρκίνου
Μελέτη του 2023 βρήκε ότι η διαταραχή της ομοιόστασης του ψευδαργύρου μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου. Τα αποτελέσματα από διάφορες μελέτες υποδεικνύουν έναν σύνδεσμο μεταξύ του βαθμού της απορρύθμισης του ψευδαργύρου στα κύτταρα και τα διάφορα είδη καρκίνου.
Συμπτώματα έλλειψης ψευδαργύρου
Λόγω των πολλαπλών λειτουργιών μέσα στο σώμα, η έλλειψη ψευδαργύρου μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά συστήματα του σώματος, όργανα καθώς και ιστούς. Για έναν απολύτως υγιή άνθρωπο ο οποίος δεν έχει αρκετό ψευδάργυρο στη διατροφή του, κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Απώλεια μαλλιών
- Διάρροια
- Προβλήματα με τα μάτια και το δέρμα
- Μειωμένη αίσθηση γεύσης και οσμής
Τα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίσουν πιο αργή ανάπτυξη, ενώ οι έφηβοι μπορεί να υπονομευτούν από την καθυστερημένη σεξουαλική ανάπτυξη.
Η έλλειψη ψευδαργύρου συνδέεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο διαταραχών του ύπνου. Μια συγχρονική ανάλυση του 2023 σε 3.660 ενήλικες από την Διεθνή Έρευνα Εξέτασης Υγείας και Διατροφής (National Health and Nutrition Examination Survey – NHANES) βρήκε ότι τα επίπεδα ορού ψευδαργύρου και οι αναλογίες ψευδαργύρου με τον χαλκό και το σελήνιο ήταν αντιστρόφως ανάλογες με τον κίνδυνο αυτο-αναφερόμενων διαταραχών ύπνου.
Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο
Εφόσον το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να αποθηκεύσει τον ψευδάργυρο, πρέπει αυτός να ανανεώνεται συνεχώς μέσω της διατροφής. Σύμφωνα με τον Όου, τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο περιλαμβάνουν:
- Στρείδια ωμά (η υψηλότερη περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο στα 39,3 mg/100 γρ). Η μέγιστη καθημερινή διατροφική πρόσληψη των ενήλικων αντρών και εγκύων γυναικών μόλις στα 11mg.
- Μοσχάρι, αρνί, κοτόπουλο, χοιρινό
- Ψάρια και γαρίδες
- Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
- Σιτηρά και ξηροί καρποί
Όσο διατηρούμε μια κανονική διατροφή, οι περισσότεροι από εμάς δεν θα αντιμετωπίσουμε πολλά προβλήματα, είπε ο Δρ Όου. Ωστόσο, μερικά άτομα μπορεί να έχουν ανεπαρκή βιοδιαθεσιμότητα ψευδαργύρου, το οποίο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη αυτού.
Ομάδες σε υψηλό κίνδυνο έλλειψης ψευδαργύρου
Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο μέταλλο το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στο σώμα, πολλοί πληθυσμοί όμως μπορεί αν αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ψευδάργυρο λόγω συγκεκριμένων καταστάσεων υγείας ή διατροφικών παραγόντων. Ορίστε μερικές ομάδες που συχνά δυσκολεύονται με την πρόσληψη και απορρόφηση ψευδαργύρου:
- Ασθενείς με γαστρεντερολογικές ασθένειες ή βαριατρική εγχείρηση: Οι σχετικές καταστάσεις και φλεγμονές μπορούν να οδηγήσουν σε κακή διατροφική πρόσληψη ψευδαργύρου, μειωμένη απορρόφηση ή αυξημένη ουρική απέκκριση.
- Ασθενείς με κοιλιοκάκη: Προκαλείται από την κατάσταση της κακής απορρόφησης ψευδαργύρου και της φλεγμονής του βλεννογόνου.
- Χορτοφάγοι: Η δίαιτα των χορτοφάγων περιέχει χαμηλές ποσότητες ψευδαργύρου.
- Έγκυες ή γυναίκες που θηλάζουν: Οι απαιτήσεις ψευδαργύρου αυξάνονται κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν 3mg ψευδαργύρου παραπάνω κάθε μέρα, ενώ οι γυναίκες που θηλάζουν χρειάζονται 4mg επιπλέον καθημερινά.
- Ώριμα νεογνά που θηλάζουν αποκλειστικά: Η συγκέντρωση ψευδαργύρου στο μητρικό γάλα φτάνει το απόγειο του τον πρώτο μήνα μετά την γέννα, και ύστερα σταδιακά μειώνεται. Τον έκτο μήνα, τα νεογνά που θηλάζουν αποκλειστικά δεν θα έχουν επαρκή πρόσληψη ψευδαργύρου σύμφωνα με τις απαιτήσεις τους.
- Παιδιά με δρεπανοκυτταρική αναιμία: Πολύ πιθανώς αποτέλεσμα της θεραπείας χηλίωσης η οποία μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση ψευδαργύρου.
- Αλκοολικοί: Η κατανάλωση αλκοόλ μειώνει την απορρόφηση ψευδαργύρου και αυξάνει την έκκριση αυτού μέσω των ούρων.
Συμπληρώματα ψευδαργύρου
Παρότι τα συμπληρώματα ψευδαργύρου μπορεί να είναι ωφέλημα, ο Όου προειδοποιεί ότι η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να προκαλέσει τοξικές αντιδράσεις, περιλαμβάνοντας την δυσπεψία, την ναυτία, τον εμετό, τον πονοκέφαλο, την κόπωση και την καταστολή της ανοσολογικής λειτουργίας. Για τους ενήλικες ηλικίας 19 ετών και άνω στις ΗΠΑ, το συνιστώμενο ανώτατο όριο ημερήσιας πρόσληψης είναι 40mg.
Επομένως, η λήψη συμπληρωμάτων ψευδαργύρου θα πρέπει να ακολουθεί την συμβουλή των επαγγελματιών υγείας ή των διατροφολόγων και δεν πρέπει να υπερβαίνει το προτεινόμενο όριο ημερήσιας πρόσληψης. Οι μακροχρόνιες υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων θα πρέπει επίσης να αποφεύγονται για την πρόληψη συμβάντων τοξικών επιδράσεων. Είναι καλύτερο να διατηρείτε μια ισορροπημένη πρόσληψη τροφών παρά να βασίζεστε αποκλειστικά σε συμπληρώματα.
Των Ben Lam και JoJo Novaes
