Τον τελευταίο μήνα, η Πολωνία, χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, έχει ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στα σύνορά της με τη Λευκορωσία, στενό σύμμαχο της Ρωσίας, προκαλώντας ανησυχίες ότι ο συνεχιζόμενος πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας μπορεί να κλιμακωθεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση.
Στις 21 Ιουλίου, ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους τόνισε την ετοιμότητα του Βερολίνου, με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, να υποστηρίξει την Πολωνία στην υπεράσπιση της ανατολικής πλευράς της συμμαχίας.
Την επόμενη ημέρα, ο Μπόρις Γκρίζλοφ, απεσταλμένος της Μόσχας στο Μινσκ, προειδοποίησε ότι η Ρωσία και η Λευκορωσία -που συνδέονται με δική τους στρατιωτική συμμαχία- ήταν έτοιμες να αντιμετωπίσουν όλες τις απειλές κατά της συλλογικής τους ασφάλειας.
Όπως αναφέρει το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ο κος Γκρίζλοφ δήλωσε: «Η Βαρσοβία και η Δύση γενικότερα θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι οι χώρες μας είναι έτοιμες να αποκρούσουν οποιαδήποτε απειλή. … Έχουμε όλες τις δυνατότητες να το κάνουμε.
»Το πρώτο βήμα των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ ή οποιουδήποτε άλλου επιτιθέμενου πέρα από τα σύνορα της Λευκορωσίας θα είναι και το τελευταίο τους.»
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Μόσχας και του Μινσκ έχει αυξηθεί σημαντικά.
Πέρυσι, η Μόσχα απέστειλε χιλιάδες στρατιώτες και σημαντικό στρατιωτικό υλικό στη Λευκορωσία. Νωρίτερα φέτος, η Μόσχα αποκάλυψε σχέδια για την τοποθέτηση πυρηνικών όπλων στο έδαφος της Λευκορωσίας. Τον Ιούνιο, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο δήλωσε ότι ρωσικά τακτικά πυρηνικά όπλα έχουν ήδη μεταφερθεί στη χώρα.
Η «πρόκληση» της Βάγκνερ
Οι εντάσεις κατά μήκος των συνόρων μήκους 402 χλμ. αυξήθηκαν με την πρόσφατη άφιξη μαχητών της ρωσικής ομάδας Βάγκνερ στη Λευκορωσία, όπου βοηθούν στην εκπαίδευση μονάδων του λευκορωσικού στρατού.
Η εκπαίδευση φέρεται να διεξάγεται σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις κοντά στα σύνορα με την Πολωνία.
Τον περασμένο μήνα, ο επικεφαλής της Βάγκνερ Γιεβγκένι Πριγκόζιν, μαζί με χιλιάδες μαχητές, οργάνωσε μια βραχύβια ανταρσία που για λίγο φάνηκε να απειλεί την ίδια τη Μόσχα.
Ωστόσο, η κρίση αποσοβήθηκε γρήγορα μετά τη μεσολάβηση του κου Λουκασένκο για μια συμφωνία αποκλιμάκωσης μεταξύ του Πριγκόζιν και της Μόσχας.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι μαχητές της Βάγκνερ είχαν τη δυνατότητα να μετεγκατασταθούν στη Λευκορωσία, προκαλώντας στη Δύση φόβους ότι η παρουσία τους θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την αποσταθεροποίηση μιας ήδη τεταμένης κατάστασης στην περιοχή.
«Υποθέτουμε ότι οι μαχητές της Βάγκνερ δεν πηγαίνουν στη Λευκορωσία για να αναρρώσουν αλλά για να εκτελέσουν μια αποστολή», δήλωσε στις αρχές Ιουλίου ο Στάνισλαβ Ζάριν, αναπληρωτής υπουργός συντονιστής των ειδικών υπηρεσιών της Πολωνίας.
«Η αποστολή αυτή θα μπορούσε να έχει στόχο την Πολωνία αλλά και τη Λιθουανία ή την Ουκρανία.»
Μετά την άφιξη των μαχητών της Βάγκνερ στη Λευκορωσία, η Βαρσοβία ανακοίνωσε σχέδια για την ανάπτυξη πρόσθετου στρατιωτικού προσωπικού κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία.
Επικαλούμενος «πιθανές απειλές», ο Ζμπίγκνιου Χόφμαν, επικεφαλής της επιτροπής ασφαλείας της πολωνικής κυβέρνησης, δήλωσε ότι η Βαρσοβία αποφάσισε να «μετακινήσει τους στρατιωτικούς σχηματισμούς μας από τα δυτικά στα ανατολικά της Πολωνίας».
Μιλώντας στο πολωνικό πρακτορείο ειδήσεων PAP στις 19 Ιουλίου, ο κος Χόφμαν συνέχισε να περιγράφει την παρουσία της ομάδας Βάγκνερ ως «πρόκληση».
Δεν ήταν η πρώτη πρόσφατη πολωνική στρατιωτική ανάπτυξη αυτού του είδους.
Αμέσως μετά την αποτυχημένη εξέγερση του Πριγκόζιν, η Βαρσοβία έστειλε 500 αστυνομικούς στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Μια εβδομάδα αργότερα, η Πολωνία ανακοίνωσε την ανάπτυξη περισσότερων από 1.000 στρατιωτών στα ανατολικά της χώρας.
«Πρόκειται για μια επίδειξη της ετοιμότητάς μας να απαντήσουμε σε απόπειρες αποσταθεροποίησης κοντά στα σύνορα», δήλωσε ο Πολωνός υπουργός Άμυνας Μάριους Μπλάστσακ στις 8 Ιουλίου.
Με το βλέμμα στραμμένο στα «ιστορικά εδάφη»;
Ωστόσο, η Μόσχα και το Μινσκ βλέπουν τις πολωνικές συνοριακές αναπτύξεις υπό διαφορετικό πρίσμα, υποδηλώνοντας ότι η Βαρσοβία θα μπορούσε να έχει απώτερα κίνητρα.
Σε συνεδρίαση του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας στις 21 Ιουλίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν κατηγόρησε την Πολωνία ότι υποθάλπει παλιές φιλοδοξίες τόσο για τη Λευκορωσία όσο και για την Ουκρανία.
Ισχυρίστηκε ότι η Βαρσοβία επεδίωκε να δημιουργήσει έναν «συνασπισμό» υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, με στόχο «την άμεση επέμβαση στην Ουκρανία για να αποσπάσει ένα μεγαλύτερο κομμάτι για τον εαυτό της».
Ο κος Πούτιν αναφέρθηκε επίσης σε ένα υποτιθέμενο δυτικό σχέδιο για τη δημιουργία μιας κοινής πολωνο-λιθουανικής δύναμης με στόχο την κατάληψη τμημάτων της δυτικής Ουκρανίας.
Ισχυρίστηκε ότι η δύναμη αυτή, η οποία θα περιέχει και ουκρανικά στοιχεία, θα εισέλθει στη δυτική Ουκρανία με το πρόσχημα των «ειρηνευτικών δυνάμεων», αλλά στην πραγματικότητα θα χρησιμοποιηθεί «για την κατοχή αυτών των εδαφών».
«Εάν οι πολωνικές μονάδες εισέλθουν στο Λβιβ [Λεοντόπολις] ή σε κάποια άλλα εδάφη της Ουκρανίας, θα παραμείνουν εκεί για πάντα», δήλωσε ο κος Πούτιν.
Ισχυριζόμενος ότι επικαλείται ιστορικό προηγούμενο, σημείωσε ότι πολωνικές στρατιωτικές μονάδες είχαν καταλάβει τη δυτική περιοχή Λβιβ της Ουκρανίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις 22 Ιουλίου, ο κος Γκρίζλοφ δήλωσε ότι οι πρόσφατες αναπτύξεις στρατευμάτων της Πολωνίας θα πρέπει να θεωρηθούν ως «προετοιμασίες για … επιθετικές ενέργειες μεγαλύτερης κλίμακας».
Επανέλαβε επίσης τον ισχυρισμό του κου Πούτιν ότι η Πολωνία «επιδιώκει να παρέμβει στην Ουκρανία υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, προκειμένου να ανακτήσει τα λεγόμενα ιστορικά εδάφη στη δυτική Ουκρανία και, ενδεχομένως, τμήματα της Λευκορωσίας».
Το θέμα προέκυψε επίσης στις πρόσφατες συζητήσεις μεταξύ του κου Πούτιν και του κου Λουκασένκο, ο οποίος πραγματοποίησε τριήμερη επίσκεψη στη Ρωσία την περασμένη εβδομάδα.
Σύμφωνα με το TASS, ο κος Λουκασένκο είπε στον Ρώσο ομόλογό του στις 23 Ιουλίου ότι «ο διαχωρισμός της δυτικής Ουκρανίας, ο διαμελισμός της Ουκρανίας, είναι απαράδεκτος για εμάς».
Απαντώντας στους εν λόγω ισχυρισμούς στις 24 Ιουλίου, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ Μάθιου Μίλερ δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει να τους πιστέψουμε.
»Υπάρχει μόνο μία χώρα στην περιοχή που όχι μόνο επέδειξε την πρόθεση εισβολής, αλλά την έκανε και πράξη, και αυτή είναι η Ρωσία, όχι η Πολωνία.
»Επαναλαμβάνω ότι η συμμαχία μας με την Πολωνία είναι ισχυρή. Η Πολωνία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και θα υπερασπιστούμε -αν χρειαστεί- κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ.»
«Συνασπισμός προθύμων»
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Μόσχα διατυπώνει ισχυρισμούς σχετικά με υποτιθέμενα πολωνικά σχέδια στη δυτική Ουκρανία.
Τον Απρίλιο του 2022, ο Σεργκέι Ναρίσκιν, επικεφαλής της ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Εξωτερικού, ισχυρίστηκε ότι η Μόσχα είχε γνώση μυστικών σχεδίων μεταξύ της Βαρσοβίας και της Ουάσιγκτον για τη διασφάλιση του «στρατιωτικού και πολιτικού ελέγχου της Πολωνίας επί των ‘ιστορικών εδαφών’ της στην Ουκρανία».
Σύμφωνα με το σχέδιο, ισχυρίστηκε ο κος Ναρίσκιν, πολωνικά στρατεύματα θα εισέρχονταν στη δυτική Ουκρανία με το πρόσχημα της «υπεράσπισής της από τη ρωσική επίθεση».
Συνέχισε υποστηρίζοντας ότι το σχέδιο θα εκτελεστεί χωρίς εντολή από το ΝΑΤΟ, αλλά μάλλον μέσω ενός «συνασπισμού προθύμων».
Απαντώντας στους παραπάνω ισχυρισμούς, ο κος Ζάριν δήλωσε ότι «τα ψέματα σχετικά με τα υποτιθέμενα σχέδια της Πολωνίας να επιτεθεί στη δυτική Ουκρανία επαναλαμβάνονται εδώ και χρόνια».
«Ο στόχος αυτής της ρωσικής προπαγάνδας», είπε, «είναι να καλλιεργηθεί η δυσπιστία μεταξύ Ουκρανίας και Πολωνίας».
Πριν από την πρόσφατη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία, ο πρώην γενικός γραμματέας της συμμαχίας Άντερς Ράσμουσεν δήλωσε ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ ενδέχεται να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία «μεμονωμένα», εάν η συμμαχία «δεν μπορεί να συμφωνήσει σε μια ξεκάθαρη μελλοντική πορεία για την Ουκρανία».
«Υπάρχει σαφής πιθανότητα κάποιες χώρες να αναλάβουν μεμονωμένα δράση», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα The Guardian στις 7 Ιουνίου.
Η Πολωνία, ειδικότερα, «συμμετέχει σε μεγάλο βαθμό στην παροχή βοήθειας στην Ουκρανία», σύμφωνα με τον κο Ράσμουσεν.
Από την έναρξη της σύγκρουσης, η Πολωνία -η οποία μοιράζεται σύνορα 531 χλμ. με την Ουκρανία- παραμένει μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών του Κιέβου.
«Βάσει αυτού, δεν θα απέκλεια το ενδεχόμενο η Πολωνία να εμπλακεί ακόμη πιο έντονα … και να την ακολουθήσουν οι χώρες της Βαλτικής, ίσως συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας στρατευμάτων εδάφους», δήλωσε ο κος Ράσμουσεν, ο οποίος ηγήθηκε του ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2014.
Τα κράτη της Βαλτικής που ανέφερε ο κος Ράσμουσεν και μέλη του ΝΑΤΟ (η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία) είναι επίσης σταθεροί υποστηρικτές της Ουκρανίας.
Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής στη Λιθουανία, η Ουκρανία ήλπιζε να λάβει πρόσκληση για να ενταχθεί στη συμμαχία. Αλλά έφυγε απογοητευμένη, λαμβάνοντας μόνο αόριστες υποσχέσεις για ενδεχόμενη ένταξη κάποια στιγμή στο μέλλον.
Σε πρόσφατες δηλώσεις του στον Guardian, ο κος Ράσμουσεν είχε πει ότι αν το Κίεβο «δεν πάρει τίποτα» στη σύνοδο κορυφής, η Βαρσοβία θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία ως μέρος ενός «συνασπισμού προθύμων».
Του Adam Morrow, με τη συμβολή του Reuters
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
