Τα φυτά μοιάζουν τόσο διαφορετικά από τα ζώα, ώστε πολλοί τείνουν να τα θεωρούν ξένα και ξεχωριστά από εμάς. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν την ομορφιά των λουλουδιών και των δέντρων και γνωρίζουν ότι η φωτοσύνθεση είναι απαραίτητη για τη ζωή, δεν αντιλαμβάνονται ότι η ψυχική και φυσική μας σύνδεση με τη ζωή των φυτών είναι βαθύτερη από ό,τι θα περίμενε κανείς.
Τα επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα φυτά παίζουν θεμελιώδη ρόλο στη διαμόρφωση της ψυχικής μας κατάστασης και στη μείωση του κινδύνου ψυχικών και σωματικών ασθενειών πληθαίνουν.
Τα φυτά συντελούν στη μείωση της κατάθλιψης, του άγχους και των συμπτωμάτων διαταραχής της διάθεσης στον άνθρωπο, μειώνοντας τα επίπεδα της ορμόνης του στρες κορτιζόλης, κάτι που επακόλουθα ρίχνει τον καρδιακό ρυθμό και προάγει μια ευχάριστη ψυχική κατάσταση.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η φυτοκομική θεραπεία βοηθά ορισμένους ανθρώπους να διαχειριστούν τα συμπτώματα της PTSD [διαταραχή μετατραυματικού στρες] και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Τα φυτά μπορούν ακόμη και να αυξήσουν τη δημιουργικότητά σας μέσω της διέγερσης του εγκεφάλου με τα ζωντανά, φυσικά χρώματά τους.
Μια πηγή ευημερίας
Ακόμα και το μικρό γλαστράκι με το φυτό στο γραφείο σας σας επηρεάζει περισσότερο από ό,τι ίσως συνειδητοποιείτε. Τα φυτά εσωτερικού χώρου που αγοράσατε για να φωτίσουν το σπίτι ή τον χώρο εργασίας σας στην πραγματικότητα σας βοηθούν να σκέφτεστε πιο καθαρά. Μελέτες έχουν δείξει ότι το να περιβάλλετε τον εαυτό σας με φυτά συμβάλλει στη βελτίωση της συγκέντρωσής σας έως και κατά 20% και στην ενίσχυση της ικανότητάς σας να ανακαλείτε πληροφορίες κατά 15-20%. Αυτό συμβαίνει κυρίως χάρη στην ικανότητα των φυτών να μειώνουν τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) και να βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Εκτελεστικής Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου, η συγκέντρωση CO₂ δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 1.000 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) στα γραφεία, καθώς σε αυτό το επίπεδο μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους, κόπωση και ζάλη.
Η έλλειψη οξυγόνου τείνει επίσης να αποδυναμώνει την κριτική μας ικανότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις τα φυτά εσωτερικού χώρου μπορούν να μειώσουν τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα από 2.000 ppm σε περίπου 480 ppm σε λιγότερο από μία ώρα σε κλειστό χώρο. Δημοφιλή φυτά εσωτερικού χώρου που απομακρύνουν αποτελεσματικά το διοξείδιο του άνθρακα είναι η μπλε αστεροειδής φτέρη (Phlebodium aureum), ο φίκος βενιαμίν (Ficus benjamina), τα φυτά αράχνης (Chlorophytum comosum) και τα διάφορα είδη ανθούριου.
Ορισμένα φυτά μπορούν ακόμα και να μεταβάλλουν τη χημεία του σώματός μας – σκεφτείτε μόνο τα πολλά είδη που χρησιμοποιούνται για τις φαρμακευτικές ή ψυχατρόπες ιδιότητές τους. Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν τα φυτά κάτι λίγο περισσότερο από όμορφες πρασινάδες, όταν ο ίδιος ο άνθρωπος τα χρησιμοποιεί εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να εξερευνήσει διαφορετικές καταστάσεις συνείδησης, να ανακουφίσει τον πόνο και να χαλαρώσει.
Η ζωή με τα φυτά
Τα φυτά είχαν κεντρική θέση στην ανθρώπινη κοινωνία από την αρχή της ζωής μας, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τα χρησιμοποιούμε και συνδεόμαστε με αυτά διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό, αλλάζοντας από γενιά σε γενιά. Από την εξάρτηση από τα φυτά για τροφή και θεραπεία κατά την παλαιολιθική εποχή (έως και πριν από 11.000 χρόνια), η σύγχρονη κοινωνία έχει χάσει με πολλούς τρόπους την εκτίμηση και τις γνώσεις της για τα φυτά.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μέχρι το 2050 επτά στους δέκα ανθρώπους θα ζουν σε πόλεις και η πρόσβαση σε φυτά στο φυσικό τους περιβάλλον θα καταστεί πιο δύσκολη. Αποσυνδεόμαστε όλο και περισσότερο από τη φύση. Όμως, παρά την πληθώρα ανέσεων και διασκεδάσεων που βρίσκουμε στις πόλεις και την τεχνολογία του 21ου αιώνα, δεν μπορούμε να μείνουμε μακριά της.
Οι άνθρωποι έχουμε «βιοφιλία», που σημαίνει ότι είμαστε «προγραμματισμένοι» να επιζητούμε τη σύνδεση με τη φύση και τα φυτά. Τα φυτά αυξάνουν τις ορμόνες ευτυχίας, όπως οι ενδορφίνες, στους ανθρώπους. Δεν είναι μόνο συνυφασμένα με την τύχη του ανθρώπινου είδους, αλλά είναι και βαθιά ριζωμένα στα θεμέλια της ίδιας μας της ύπαρξης. Το σχήμα, το χρώμα, η μυρωδιά, η αίσθηση και η γεύση των φυτών μας κάνουν πιο χαρούμενους όταν είμαστε κοντά τους, αλλά και ανθίζουν στις αναμνήσεις μας.
Από τη βελούδινη αίσθηση των πετάλων των λουλουδιών στα ακροδάχτυλά μας μέχρι τα υπέροχα αρώματα που απελευθερώνουν για να προσελκύσουν τους επικονιαστές, αλλά και την ακαταμάχητα απαλή γεύση της σοκολάτας, τα φυτά δεν έχουν πάψει να δελεάζουν τις αισθήσεις μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, με χίλιους διαφορετικούς τρόπους.
Οι αναμνήσεις και τα βιώματά μας μας συνδέουν με τα φυτά με διάφορους τρόπους και συναισθήματα. Για παράδειγμα, ο Crocus sativus (ή σαφράν ή κρόκος) με κάνει ευτυχισμένο και μου προκαλεί ένα βαθύ αίσθημα αγάπης, καθώς έχω δώσει το όνομά του στην πρώτη μου κόρη (Saffron).
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID, οι πωλήσεις φυτών στη Βρετανία αυξήθηκαν περισσότερο από 30%, καθώς οι άνθρωποι ανακάλυψαν ξανά τη σημασία των φυτών για την ψυχική τους ευεξία. Το 2021, το Ηνωμένο Βασίλειο ξόδεψε πάνω από 7,6 δισεκατομμύρια λίρες για φυτά, δηλαδή 1-2 δισεκατομμύρια λίρες περισσότερα σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα έτη.
Τα φυτά δεν αποτελούν πολυτέλεια. Είναι μέρος του εαυτού μας. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η λέξη «φυτό» μεταφράζεται σε πολλές μητρικές γλώσσες ως «εκείνοι που μας φροντίζουν».
The Conversation
Του Sven Batke, Λέκτορας Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Edge Hill
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το πρωτότυπο άρθρο εδώ.
Του Sven Batke
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
