Η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον στις 18 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια της οποίας συναντήθηκε με τον Αμερικανό ομόλογό του υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, ανέδειξε την πολύπλοκη σχέση μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.
Κατά τη συνάντηση, οι δύο άνδρες επαναβεβαίωσαν τη «μακροχρόνια δέσμευσή τους στη συλλογική άμυνα ως σύμμαχοι [του ΝΑΤΟ]», σύμφωνα με κοινή δήλωση που εκδόθηκε στη συνέχεια.
Ενώ και οι δύο πλευρές χαιρέτισαν τη συνάντηση ως εποικοδομητική, επισκίασε τις μακροχρόνιες διαφορές που εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.
Πώληση F-16 σε εκκρεμότητα
Αφενός, η Τουρκία ελπίζει να αγοράσει έναν στόλο πολεμικών αεροσκαφών F-16 αμερικανικής κατασκευής -μια κίνηση στην οποία αντιτίθενται σθεναρά Αμερικανοί νομοθέτες με επιρροή.
Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν ευνοεί τη συμφωνία ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ (D-N.J.), πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας, παραμένει αντίθετος στην πώληση.
Ο Μενέντεζ επανέλαβε τις αντιρρήσεις του την περασμένη εβδομάδα, κατηγορώντας τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι επιδίδεται σε «αποσταθεροποιητική συμπεριφορά στην Τουρκία και εναντίον γειτονικών συμμάχων του ΝΑΤΟ».
Αν και το θέμα παραμένει σημείο διαφωνίας από τα τέλη του 2021, φαίνεται να έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος στη συνάντηση Μπλίνκεν-Τσαβούσογλου.
Η κοινή δήλωση ανέφερε απλώς ότι οι δύο άνδρες συζήτησαν «την ενίσχυση της αμυντικής εταιρικής σχέσης, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού του στόλου των F-16 της Τουρκίας».
Σε δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση, ο Τσαβούσογλου προέτρεψε την κυβέρνηση Μπάιντεν να μην «σπαταλήσει μια σημαντική συμφωνία μεταξύ συμμάχων μόνο και μόνο επειδή ένα ή λίγα άτομα την εμποδίζουν».
Το ζήτημα της προμήθειας όπλων έχει ταλαιπωρήσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών εδώ και χρόνια.
Το 2017, η Άγκυρα συμφώνησε να αγοράσει συστήματα πυραυλικής άμυνας S-400 από τη Ρωσία. Η Ουάσινγκτον απάντησε με κυρώσεις στην αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας και ματαίωσε την προγραμματισμένη αγορά αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών F-35 από την Άγκυρα.
Το YPG: «Σύμμαχοι» εναντίον «τρομοκρατών»
Ο Μπλίνκεν και ο Τσαβούσογλου τόνισαν επίσης την επιθυμία των χωρών τους να συνεργαστούν στις «προσπάθειες καταπολέμησης των τρομοκρατικών οργανώσεων, ιδίως του ISIS/Daesh και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK)», σύμφωνα με την κοινή δήλωση.
Ωστόσο, η δήλωση δεν περιείχε καμία αναφορά στην κουρδική ομάδα YPG, η οποία παραμένει ένας πρωταρχικός ενοχλητικός παράγοντας στις σχέσεις.
Η Ουάσινγκτον θεωρεί το YPG σύμμαχο και συνεχίζει να το χρησιμοποιεί ως δήθεν προπύργιο κατά της τρομοκρατικής ομάδας ISIS στη Συρία.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, βλέπει το YPG -το συριακό παρακλάδι του PKK- ως τρομοκρατική ομάδα που απειλεί τα σύνορά της.
Από το 2016, η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει τρεις χερσαίες επιθέσεις στη βόρεια Συρία -και έχει απειλήσει να εξαπολύσει και τέταρτη- με διακηρυγμένο στόχο την καταστροφή του YPG.
Τον Νοέμβριο του 2022, αρκετοί άνθρωποι σκοτώθηκαν στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης σε βομβιστική επίθεση που οι τουρκικές αρχές απέδωσαν σε μέλη του YPG.
Στην κοινή δήλωση, ο Μπλίνκεν επανέλαβε την καταδίκη της επίθεσης, λέγοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες στέκονται «πλάι-πλάι» με την Τουρκία στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας.
Οι δύο άνδρες συμφώνησαν επίσης στην ανάγκη καταπολέμησης της τρομοκρατίας «σε όλες τις μορφές και τις εκδηλώσεις της».
Ωστόσο, δεν έγινε καμία αναφορά στη συνεχή υποστήριξη της Ουάσινγκτον προς το YPG.
Τον Ιανουάριο, ο Ερντογάν προειδοποίησε ότι η Τουρκία «θα πάρει την κατάσταση στα χέρια της» εάν η Ουάσινγκτον συνεχίσει να εξοπλίζει και να υποστηρίζει την ομάδα.
Η Τουρκία καθυστερεί την προσπάθεια ένταξης των Σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ
Ο Μπλίνκεν και ο Τσαβούσογλου φέρεται επίσης να συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης του «συντονισμού και της αλληλεγγύης» μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ «ενόψει των σημερινών απειλών και προκλήσεων».
Στο πλαίσιο αυτό, συζήτησαν την εφαρμογή ενός «τριμερούς μνημονίου» με στόχο να επιτραπεί στη Σουηδία και τη Φινλανδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Τον Μάιο του 2022, η Στοκχόλμη και το Ελσίνκι υπέβαλαν και οι δύο επίσημα αίτηση προσχώρησης στη συμμαχία. Η Τουρκία, ωστόσο, αντιτίθεται στην κίνηση αυτή και κατηγορεί και τις δύο χώρες ότι φιλοξενούν μαχητές του PKK.
Οι χώρες που επιθυμούν να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να εξασφαλίσουν την έγκριση όλων των σημερινών μελών της συμμαχίας.
Το μνημόνιο που υπογράφηκε από την Τουρκία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία το περασμένο καλοκαίρι, επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις «εύλογες ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλεια», υποχρεώνοντας τα δύο σκανδιναβικά κράτη να λάβουν μέτρα κατά των τρομοκρατικών ομάδων.
Η Άγκυρα, μαζί με την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες, θεωρεί εδώ και καιρό το PKK τρομοκρατική οργάνωση.
Την περασμένη εβδομάδα, ένα αντιτουρκικό συλλαλητήριο στη Στοκχόλμη -που φέρεται να διοργανώθηκε από υποστηρικτές του PKK- προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις από την Άγκυρα.
«Τα λόγια δεν αρκούν, πρέπει να δούμε δράση», δήλωσε τότε ο Τσαβούσογλου. Η Στοκχόλμη, πρόσθεσε, «πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της».
Σχέσεις με τη Μόσχα και τη Δαμασκό
Στην Ουάσιγκτον, ο Μπλίνκεν και ο Τσαβούσογλου τόνισαν επίσης την «απερίφραστη υποστήριξή τους στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας έναντι του απαράδεκτου πολέμου της Ρωσίας».
Παρ’ όλα αυτά, η Τουρκία διατηρεί καλές σχέσεις με τη Ρωσία και αρνήθηκε σταθερά να υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά της Μόσχας υπό την ηγεσία της Δύσης.
Το περασμένο καλοκαίρι, η Τουρκία και η Ρωσία συμφώνησαν να επεκτείνουν τις διμερείς σχέσεις, ιδίως όσον αφορά το εμπόριο και την ενέργεια, προκαλώντας δυτικούς φόβους για μια τουρκική «κλίση προς τη Μόσχα».
Η Ουάσινγκτον έχει επίσης εκφράσει την ανησυχία της για αυτό που φαίνεται να είναι μια εκκολαπτόμενη προσέγγιση μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού μετά από 10 χρόνια εχθρότητας.
Η Τουρκία υποστηρίζει ένοπλες ομάδες ανταρτών στη Συρία που έχουν επιδιώξει την ανατροπή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ και της κυβέρνησής του.
Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, η Μόσχα προέτρεψε τη σύμμαχο Δαμασκό να βελτιώσει τις σχέσεις της με την Άγκυρα.
Στα τέλη του περασμένου μήνα, οι υπουργοί Άμυνας της Τουρκίας και της Συρίας πραγματοποίησαν συνομιλίες-ορόσημο στη Μόσχα.
Συζήτηση για τη συριακή κρίση
Σχεδιάζεται τώρα η πραγματοποίηση μιας δεύτερης συνάντησης στη Μόσχα μεταξύ του Τσαβούσογλου και του Σύρου υπουργού Εξωτερικών, η οποία θα ανοίξει το δρόμο για μια ενδεχόμενη συνάντηση μεταξύ του Ερντογάν και του Άσαντ.
Εν τω μεταξύ, η Ουάσινγκτον βλέπει με δυσάρεστο μάτι τη διαδικασία συμφιλίωσης Τουρκίας-Συρίας που υποστηρίζεται από τη Ρωσία.
«Δεν υποστηρίζουμε χώρες που αναβαθμίζουν τις σχέσεις τους με … τον βάναυσο δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Η κοινή δήλωση που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση Μπλίνκεν-Τσαβούσογλου, ωστόσο, δεν έκανε καμία αναφορά στη σχεδιαζόμενη σύνοδο κορυφής των υπουργών Εξωτερικών Τουρκίας-Συρίας.
Ανέφερε απλώς ότι οι δύο άνδρες συζήτησαν «όλες τις πτυχές της συριακής κρίσης», τονίζοντας τη δέσμευσή τους σε μια «πολιτική διαδικασία υπό την ηγεσία της Συρίας σύμφωνα με την απόφαση 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Το ψήφισμα 2254, που εγκρίθηκε ομόφωνα το 2015, ζητεί την παύση των εχθροπραξιών μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών στη Συρία και την πολιτική διευθέτηση της δεκαετούς κρίσης.
Το Reuters συνέβαλε σε αυτό το ρεπορτάζ.
