Αν και στη Δύση η ορχιδέα είναι γνωστή περισσότερο ως καλλωπιστικό φυτό, στους ασιατικούς πολιτισμούς κατέχει εξέχουσα θέση, ως σύμβολο σταθερότητας και υψηλών ηθικών αρχών που οδηγούν στην πνευματική βελτίωση.
Άλλα σημαντικά φυτά των ανατολικών πολιτισμών είναι το μπαμπού, η δαμασκηνιά, το πεύκο, η παιώνια, το χρυσάνθεμο κλπ. Ωστόσο, μόνο η ορχιδέα συνδυάζει ταυτόχρονα την ομορφιά των λουλουδιών με το άρωμα και το φύλλωμα.
Το φυσικό περιβάλλον της είναι τα απομακρυσμένα φαράγγια και βουνά, γι’ αυτό και οι Κινέζοι ποιητές της έδωσαν το προσωνύμιο «η ομορφιά της άδειας κοιλάδας». Σε αυτό το απομονωμένο περιβάλλον, μακριά από τα ανθρώπινα μάτια, ανοίγει τα περίτεχνα άνθη της, που, τοποθετημένα στη σειρά στον ψηλό τους μίσχο, στέκονται περήφανα και γεμάτα χάρη πάνω από τα παχιά, σκούρα φύλλα και τις ανακατεμένες ρίζες. Το άρωμα τους είναι διακριτικό και λεπτό, αγνό και μακρινό. Τι κι αν δεν βρίσκεται κανείς κοντά για να την απολαύσει; Ο εκλεπτυσμένος χαρακτήρας της μοιάζει με τις μεγάλες, άξιες θαυμασμού αρετές.
Ο Κομφούκιος επαίνεσε την ορχιδέα λέγοντας:
«Η ορχιδέα μεγαλώνει στο βαθύ δάσος και διατηρεί το άρωμά της ακόμα και όταν δεν υπάρχει κανένας τριγύρω. Ένας ευγενής σύζυγος ασχολείται με την πρακτική της πνευματικής βελτίωσης, εδραιώνει την αρετή του και δεν αλλάζει τη συμπεριφορά του λόγω φτώχειας ή άλλων αντιξοοτήτων.»
Στην αρχαία Κίνα όσοι είχαν υψηλές ηθικές αξίες και αγνές φιλοδοξίες αποκαλούνταν «τζούνζι» (君子) – ευγενείς άνθρωποι. Ένα ευγενές άτομο ξεχωρίζει μεταξύ των ανθρώπων για τις υψηλές ηθικές του αξίες και η ψυχική κατάσταση είναι απρόσιτη στους απλούς ανθρώπους.
Ο Τσου Γιουάν χρησιμοποίησε κάποτε την εξαιρετική αγνότητα και το μεγαλείο του αρώματος της ορχιδέας για να εκφράσει την επιθυμία του να μην ανακατευτεί με τη ματαιοδοξία του κόσμου, να μην συμβιβαστεί για να πετύχει. Ένας ευγενής άνθρωπος, ενώ σπουδάζει, θα πρέπει να μπορεί να αντέξει τη μοναξιά, υπερβαίνοντας τις εγκόσμιες φροντίδες, σαν τις «ορχιδέες που φυτρώνουν σε μια μοναχική κοιλάδα, γεμίζοντας αυθόρμητα τον αέρα με το άρωμά τους». Η «κυρία των λουλουδιών», όπως επίσης αποκαλείται η ορχιδέα, δίνει τα αρώματα και την ομορφιά της αφειδώλευτα, μέσα στη γαλήνη των βουνών.
Υπάρχουν πάρα πολλές ποικιλίες, οι οποίες χωρίζονται ανάλογα με την εποχή της ανθοφορίας τους σε καλοκαιρινές, ανοιξιάτικες, φθινοπωρινές και χειμερινές ορχιδέες. Το χρώμα, το σχήμα και το μέγεθος των λουλουδιών παρουσιάζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις από είδος σε είδος.
Αγνότητα, ειλικρίνεια, ομορφιά
Η ορχιδέα συμβολίζει επίσης την αγνότητα, την ειλικρίνεια και την ομορφιά.
Στην ιστορία του κινεζικού πολιτισμού, ο πρώτος που απόλαυσε την ομορφιά των ορχιδέων ήταν ο εξαιρετικός Κου Γιουάν (περίπου 340 – 278 π.Χ.), ο πρώτος μεταξύ των μεγάλων Κινέζων ποιητών, μια ιστορική φιγούρα της εποχής των εμπόλεμων κρατών. Στο ποίημά του έγραψε: «Φθινοπωρινές ορχιδέες, καθαρές και καθαρές, πράσινα φύλλα, μωβ μίσχος, σε μια αίθουσα γεμάτη όμορφες γυναίκες».
Η ομορφιά, όμως, δεν περιορίζεται μονάχα σε ένα ωραίο παρουσιαστικό. Μιλώντας σχετικά ο Βούδας Σακιαμούνι, είχε πει:
«Η αληθινή ομορφιά εμφανίζεται όταν ο άνθρωπος δεν αναζητά απολαύσεις, όταν τα αυτιά δεν λαχταρούν τους ήχους, η μύτη δεν λαχταράει μυρωδιές, η γλώσσα δεν ποθεί γεύσεις και το σώμα δεν αποζητά την ευχαρίστηση. Αυτή είναι η αληθινή ομορφιά και αρχοντιά του ανθρώπου.»
Το χέρι που δεν κλέβει τον πλούτο του άλλου είναι ένα καλό χέρι. Οι λέξεις που δεν βλάπτουν τους άλλους είναι καλές λέξεις και τα πόδια που δεν παραβιάζουν νόμους είναι καλά πόδια. Οι ομορφιές αυτού του κόσμου, τόσο μέσα όσο και έξω, ξεχύνουν συνεχώς ακαθαρσίες από τα εννέα στόμια στο σώμα τους μέρα και νύχτα. Ποια είναι η ομορφιά εδώ;
Μόνο αυτός του οποίου οι έξι αισθήσεις (μάτια, αυτιά, μύτη, γλώσσα, σώμα, μυαλό) παραμένουν αγνές εκπέμπει ένα άρωμα γεμάτο καλοσύνη. Συνοδεύεται συνεχώς από την προστασία του Ντάρμα και κάθε στιγμή φέρνει ευημερία. Η αρετή ενός ευγενούς ανθρώπου μοιάζει με το άρωμα μιας ορχιδέας και όπου αυτός εμφανίζεται, ένα ευχάριστο άρωμα αναδύεται.
Υπάρχουν πολλοί άνδρες και γυναίκες που θεωρούνται ελκυστικοί από την κοινωνία. Ωστόσο, η ωραία τους εμφάνιση δεν σημαίνει απαραιτήτως πως είναι και ευγενή άτομα με υψηλές ηθικές αξίες.
Πολλοί λόγιοι και ποιητές της Κίνας εξέφρασαν μια ιδιαίτερη αγάπη για τις ορχιδέες, εξυμνώντας την ομορφιά, τις αρετές τους και το άρωμα τους – «άρωμα των βασιλιάδων» – και χρησιμοποιώντας τες σαν παράδειγμα ή αλληγορία.
Η Σου Σι είπε: «Μια ανοιξιάτικη ορχιδέα είναι σαν μια όμορφη γυναίκα».
Ο Ντου Μου σημείωσε: «Αναδύει ένα άρωμα συγκρίσιμο με το άρωμα ενός ευγενούς ανθρώπου».
Στο έργο του «Έξι σημειώσεις για το εφήμερο της ζωής», ο Σενγκ Φου από τη δυναστεία Τσινγκ έγραψε: «Ανάμεσα στα λουλούδια, η ορχιδέα θεωρείται η καλύτερη για το μυστηριώδες άρωμα και το εξαίσιο στυλ της».
Το λουλούδι των ανώτερων αξιών
Η ορχιδέα συμβολίζει επίσης την πίστη στην αγάπη, τη δυνατή φιλία, την ελευθερία από τις κοσμικές αξίες, τη φιλοδοξία για υψηλά πράγματα, καθώς και την εκλεπτυσμένη, ευγενή και ιερή χάρη και καθετί το ιδανικό. Ακόμα, συμβολίζει τα ανείπωτα αληθινά συναισθήματα.
Σε έναν κόσμο χάους και ρύπανσης, η ανάσα των άπληστων και των εγωιστών είναι σαν ένα σάπιο, πυώδες, δύσοσμο υγρό. Ενώ το φως του ελέους που πηγάζει από ένα ευγενές άτομο που πιστεύει στην αλήθεια, την καλοσύνη και την υπομονή παρά τις αντιξοότητες είναι σαν το άρωμα του καθαρού αέρα σε μια βαθιά κοιλάδα που γεμίζει τις καρδιές με φρεσκάδα και αγνότητα.
Ένας αληθινά ευγενής άνθρωπος μοιάζει με ένα λουλούδι, που ανοίγοντας τα πέταλά του προσφέρει στους άλλους τα ευωδιαστά του αρώματα. Ένας μεγάλος φωτισμένος φωτίζει όλο τον κόσμο με τη συμπόνια του. Ένας αληθινός ασκούμενος έχει αρχοντιά, φινέτσα, φιλοδοξία για υψηλούς στόχους, ευγενική καρδιά και ανθεκτικότητα, όπως οι ορχιδέες. Οι καρδιές αυτών των ανθρώπων είναι ανοιχτές σε όλους και δεν τους ενοχλούν οι κοσμικές ματαιοδοξίες.
