Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να ενισχύσουν την αυτονομία τους στον τομέα της άμυνας, ωστόσο παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι από τα αμερικανικά οπλικά συστήματα. Οι απειλές της κυβέρνησης Τραμπ προκάλεσαν ανησυχία και επιτάχυναν τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την ανάπτυξη εναλλακτικών αλυσίδων εφοδιασμού και αμυντικών συστημάτων, με τους ηγέτες της ηπείρου να αναρωτιούνται αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα τηρήσουν τις συμμαχικές δεσμεύσεις τους.
Η κινητικότητα αυτή ακολούθησε δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υπαινίχθηκε ότι οι ΗΠΑ δεν θα υπερασπιστούν συμμάχους που δεν ξοδεύουν αρκετά για την άμυνά τους. «Αν δεν πληρώνουν, δεν πρόκειται να τους υπερασπιστώ», δήλωσε ο Τραμπ στις 6 Μαρτίου.
Παράλληλα, διέκοψε προσωρινά κάθε βοήθεια προς την Ουκρανία, εμποδίζοντας μάλιστα το Κίεβο να έχει πρόσβαση σε εμπορικές δορυφορικές εικόνες για την παρακολούθηση των ρωσικών στρατευμάτων.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξετάζουν τις συνέπειες μίας σημαντικής ενδεχόμενης μείωσης της αμερικανικής στρατιωτικής υποστήριξης. Ενώ οι αμυντικές δαπάνες της Ευρώπης παρέμεναν χαμηλές για δεκαετίες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα τελευταία χρόνια αυξάνονται σταθερά λόγω της πίεσης των ΗΠΑ και της ρωσικής επιθετικότητας.
Το 2024, η μοναδική χώρα του ΝΑΤΟ που δαπάνησε μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ της στην άμυνα από ό,τι το 2014 ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το έτος κατά το οποίο η συμμαχία συμφώνησε να επιδιώξει έναν βασικό στόχο αμυντικών δαπανών της τάξης του 2% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, η αύξηση των ευρωπαϊκών στρατιωτικών δαπανών έχει οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το International Peace Research Institute (Διεθνές Ινστιτούτο Ειρηνευτικών Ερευνών) της Στοκχόλμης, οι εισαγωγές όπλων από τα κράτη του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη υπερδιπλασιάστηκαν από το 2015 έως το 2019 και ξανά από το 2020 έως το 2024. Το 64% των εισαγωγών αυτών προέρχεται από τις ΗΠΑ, ενώ η Γαλλία – ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής – καλύπτει μόλις το 6,5%.
Η εξάρτηση από τις ΗΠΑ σε βασικά οπλικά συστήματα
Πυρηνικά όπλα
Η αμυντική στρατηγική της Ευρώπης είναι στενά συνδεδεμένη με τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα. H Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν δικά τους πυρηνικά οπλοστάσια. Τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη λαμβάνουν πυρηνικά όπλα από τις ΗΠΑ μέσω της συμφωνίας «πυρηνικού διαμοιρασμού» του ΝΑΤΟ. Το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και η Τουρκία αναπτύσσουν περίπου 150 αμερικανικές πυρηνικές βόμβες B61 ως αποτρεπτικό μέτρο.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, έχει προτείνει τη διεξαγωγή στρατηγικής συζήτησης για το ενδεχόμενο διεύρυνσης του γαλλικού πυρηνικού αποτρεπτικού μηχανισμού ώστε να καλύπτει περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως η επίτευξη μίας πραγματικά ευρωπαϊκής πυρηνικής αποτροπής θα απαιτούσε τεράστιους οικονομικούς και πολιτικούς πόρους, ενώ θα ερχόταν σε αντίθεση με τις αρχές μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων που υποστηρίζουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Συνολικά, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτουν 515 πυρηνικές κεφαλές, έναντι των 5.000 που έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη θα χρειαστεί πιθανότατα να αναπτύξει νέα όπλα για φτάσει σε επίπεδο πυρηνικής αυτοδυναμίας, διαδικασία τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά δύσκολη, δεδομένου του παγκόσμιου καθεστώτος μη διάδοσης που υποστηρίζουν οι ηγέτες της ηπείρου.
Προηγμένα αεροσκάφη
Οι ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται επίσης από τις ΗΠΑ για στρατηγικά βομβαρδιστικά και προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη. Η Ευρώπη δεν διαθέτει στρατηγικά βομβαρδιστικά συγκρίσιμα με τα αμερικανικά B-52, B-1 και B-2. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών αεροπορικών δυνάμεων αποτελείται από αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, όπως τα F-16 και F-35. Συνολικά, 14 χώρες της ΕΕ, η Ελβετία και η Τουρκία χρησιμοποιούν τον ένα ή και τους δύο τύπους αεροσκαφών.
Αν και υπάρχουν ευρωπαϊκές εναλλακτικές, όπως το Eurofighter Typhoon, δεν διαθέτουν το ίδιο τεχνολογικό πλεονέκτημα σε τομείς όπως η τεχνολογία stealth και τα ηλεκτρονικά συστήματα. Η ανάπτυξη ενός αντίστοιχου ευρωπαϊκού αεροσκάφους θα απαιτούσε σημαντική χρηματοδότηση και πολλά χρόνια, ίσως καθυστερώντας υπερβολικά σε περίπτωση μελλοντικής σύγκρουσης. Επιπρόσθετα, η χρήση αμερικανικών αεροσκαφών συνεπάγεται συνεχή εξάρτηση από τις ΗΠΑ για εκπαίδευση, τεχνική υποστήριξη και λογισμικό.
Κανένα αμερικανικό μαχητικό δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τις επικοινωνιακές και δορυφορικές υποδομές των Ηνωμένων Πολιτειών, γεγονός που δημιουργεί τον κίνδυνο ότι, σε περίπτωση διακοπής της αμερικανικής υποστήριξης, τα πιο προηγμένα αεροσκάφη της Ευρώπης θα καθίσταντο πρακτικά άχρηστα.
