Η κυβέρνηση της Φινλανδίας γνωστοποίησε στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών την πρόθεσή της να αποσυρθεί από τη συνθήκη που απαγορεύει τη χρήση ναρκών κατά προσωπικού, λόγω της «επιβαρυμένης κατάστασης ασφάλειας», όπως ανακοίνωσε στις 10 Ιουλίου το φινλανδικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Η αποχώρηση από τη Σύμβαση της Οτάβα για τις Αποναρκοθετήσεις θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2026, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση.
«Η αποχώρηση από τη σύμβαση θα επιτρέψει στη Φινλανδία να εντάξει ξανά τις νάρκες κατά προσωπικού στα διαθέσιμα αμυντικά της μέσα», ανέφερε το Υπουργείο, προσθέτοντας ότι η απόφαση γνωστοποιήθηκε σε όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, στον θεματοφύλακα της Συνθήκης — δηλαδή τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ — και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το φινλανδικό ΥΠΕΞ διευκρίνισε επίσης ότι «η απόφαση αυτή δεν επηρεάζει τις άλλες υποχρεώσεις της Φινλανδίας ως προς το ανθρωπιστικό δίκαιο και την προστασία των αμάχων σε συνθήκες ένοπλης σύγκρουσης».
Η κίνηση έρχεται σε μία περίοδο αναταραχής για την περιοχή, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται για τρίτο χρόνο. Η Φινλανδία, η οποία προσχώρησε στο ΝΑΤΟ το 2023 μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, εγκατέλειψε έτσι δεκαετίες ουδετερότητας στην εξωτερική της πολιτική.
Για πρώτη φορά, η φινλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 1 Απριλίου την πρόθεσή της να αποχωρήσει από τη Σύμβαση της Οτάβα, με τον πρωθυπουργό Πέτερι Όρπο να δηλώνει τότε: «Παρόλο που δεν υπήρχε άμεση, επικείμενη στρατιωτική απειλή, η Μόσχα συνιστά μακροπρόθεσμη απειλή για όλη την Ευρώπη».
Παράλληλα, ο πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ υπογράμμισε: «Η Φινλανδία τηρεί τις διεθνείς της δεσμεύσεις σχετικά με τη συνετή χρήση ναρκών. Η χώρα μας θα παραμείνει πάντα υπεύθυνος διεθνής παράγοντας, διασφαλίζοντας την ασφάλεια και την άμυνά της».
Η Φινλανδία μοιράζεται το μεγαλύτερο μήκος χερσαίων συνόρων με τη Ρωσία από κάθε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ, και η προσχώρησή της διπλασίασε ουσιαστικά το μήκος των συνόρων της Συμμαχίας με τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Τους τελευταίους μήνες, κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ που συνορεύουν με τη Ρωσία — Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία — έχουν επίσης ανακοινώσει την πρόθεσή τους να αποχωρήσουν από το Σύμφωνο της Οτάβα.
Στις 18 Μαρτίου, οι τρεις βαλτικές χώρες και η Πολωνία εξέδωσαν κοινή δήλωση, σημειώνοντας ότι «από τότε που τέθηκε σε ισχύ η σύμβαση, η κατάσταση ασφάλειας στην περιοχή τους έχει αλλάξει ριζικά προς το χειρότερο».
Σε κοινή ανακοίνωση, οι υπουργοί Άμυνας των τεσσάρων χωρών τόνισαν: «Οι στρατιωτικές απειλές προς κράτη μέλη του ΝΑΤΟ με σύνορα με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία έχουν αυξηθεί σημαντικά. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να εξετάσουμε κάθε μέτρο που ενισχύει την αποτροπή και την αμυντική μας ικανότητα».
Συμπλήρωσαν δε ότι η αποχώρηση από τη σύμβαση θα παρέχει την απαραίτητη ευελιξία για τη χρήση νέων οπλικών συστημάτων και λύσεων, προσθέτοντας: «Με την απόφασή μας στέλνουμε σαφές μήνυμα – ότι οι χώρες μας είναι έτοιμες και μπορούν να κάνουν χρήση κάθε απαραίτητου μέσου για την υπεράσπιση της επικράτειας και της ελευθερίας τους».
Η αναγγελία της Φινλανδίας την άνοιξη προκάλεσε ανησυχία στις ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι οποίες φοβούνται πως η απόφαση αυτή θα σημάνει το τέλος δεκαετιών προόδου στον τομέα του αφοπλισμού.
Ο Ίαν Όβερτον, διευθυντής της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Action on Armed Violence, σχολίασε τον Απρίλιο: «Παρακολουθούμε μια αθόρυβη απειλή για μία από τις σημαντικότερες ανθρωπιστικές επιτυχίες αφοπλισμού των τελευταίων 30 ετών».
Πρόσθεσε ακόμη: «Η Σύμβαση της Οτάβα δεν ήταν ποτέ μία απλή απαγόρευση όπλου, αλλά παγκόσμια δέσμευση για την προστασία των αμάχων από αδιάκριτους κινδύνους. Όταν χώρες αποχωρούν από αυτή τη δέσμευση, δεν αναζωπυρώνουν απλώς την απειλή των ναρκών κατά προσωπικού, αλλά στέλνουν μήνυμα ότι η προστασία των αμάχων είναι πλέον προαιρετική σε καιρούς γεωπολιτικών εντάσεων»
Η Σύμβαση για την Απαγόρευση Ναρκών κατά Προσωπικού υπογράφηκε στην Οτάβα του Καναδά το 1997 και τέθηκε σε ισχύ το 1999. Μέχρι σήμερα, 165 κράτη έχουν συμφωνήσει να δεσμευτούν από τη σύμβαση.
Μεταξύ των σημαντικότερων χωρών που δεν συμμετέχουν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ινδία, το Ιράν, το Ισραήλ, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία.
Έκθεση του Landmine Monitor που δημοσιεύτηκε πέρυσι ανέφερε ότι οι νάρκες χρησιμοποιούνταν ενεργά το 2023 και το 2024 στη Μιανμάρ και τη Ρωσία, ενώ δημοσιεύματα έκαναν λόγο για χρήση ναρκών και από τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν.
