Η Κεντρική Αρχή Ηλεκτρισμού (ΚΑΗ) της Ινδίας ανακοίνωσε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο ύψους 66 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη υδροηλεκτρικών έργων στη λεκάνη του ποταμού Βραχμαπούτρα, με στόχο να αντιμετωπίσει το κινεζικό έργο υπερφράγματος στα ανάντη τμήματα του ίδιου ποταμού.*
Πρόκειται για την πιο πρόσφατη κίνηση σε έναν μακροχρόνιο αγώνα ισχύος ανάμεσα στις δύο χώρες για τον έλεγχο των υδάτων που πηγάζουν από το Θιβέτ — έναν ανταγωνισμό που, σύμφωνα με ειδικούς, υπερβαίνει τα ζητήματα υδροηλεκτρικής ενέργειας και αγγίζει βαθύτερες οικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις, καθώς και μακροχρόνιες συνοριακές διαφορές.
Η Ινδία σχεδιάζει να αναπτύξει υδροηλεκτρική δυναμικότητα 76 γιγαβάτ (GW) έως το 2047, με συνολικό κόστος 6,4 τρισεκατομμύρια ρουπίες (62 δισ. ευρώ). Η πρώτη φάση, έως το 2035, θα κοστίσει 1,91 τρισ. ρουπίες (18 δισ. ευρώ), ενώ η δεύτερη θα απαιτήσει 4,52 τρισ. ρουπίες (44 δισ. ευρώ).
Ο ποταμός Βραχμαπούτρα, που ξεκινά από το Θιβέτ και διαρρέει την Ινδία και το Μπανγκλαντές, διαθέτει τεράστιες ενεργειακές δυνατότητες, ιδιαίτερα στην πολιτεία Αρουνάτσαλ Πραντές, κοντά στα ινδοκινεζικά σύνορα. Το ανάντη τμήμα του είναι γνωστό ως ποταμός Γιαρλούνγκ Τσανγκμπό.
Στόχος της Ινδίας η μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, φτάνοντας τα 500 GW παραγωγής μη ορυκτής ενέργειας έως το 2030 και επιτυγχάνοντας μηδενικό άνθρακα έως το 2070.
Οι τεράστιες δυνατότητες της λεκάνης του Βραχμαπούτρα
Η λεκάνη του ποταμού περιέχει πάνω από το 80% του ανεκμετάλλευτου υδροδυναμικού της Ινδίας. Μόνο η Αρουνάτσαλ Πραντές μπορεί να παράγει 52,2 GW — περισσότερο από το διπλάσιο της ισχύος του φράγματος των Τριών Φαραγγιών στην Κίνα (22,5 GW).
Σύμφωνα με την ΚΑΗ, το σχέδιο περιλαμβάνει 208 μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα σε 12 υπολεκάνες των βορειοανατολικών πολιτειών. Οι σημαντικότερες είναι οι υπολεκάνες Ντιμπάνγκ (8.801 MW), Σιάνγκ (18.666 MW), Λόχιτ (6.841,5 MW), Σουμπανσίρι (12.290 MW), Καμένγκ (3.258 MW), Τίστα (6.804 MW) και Μπαράκ (4.627,2 MW).
Ο Κινέζος υδρολόγος Γουάνγκ Γουεϊλούο, που ζει στη Γερμανία, εξήγησε στην εφημερίδα The Epoch Times στις 17 Οκτωβρίου ότι το ινδικό σχέδιο αφορά πρωτίστως τις επενδύσεις στο δίκτυο μεταφοράς υδροηλεκτρικής ενέργειας. Επεσήμανε ότι η συνολική επένδυση για τα πάνω από 200 έργα είναι πιθανότατα πολλαπλάσια, ίσως πέντε έως δέκα φορές μεγαλύτερη.
Το κινεζικό φράγμα και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες
Το σχέδιο της Ινδίας παρουσιάστηκε λίγο μετά την έναρξη κατασκευής του κινεζικού υπερφράγματος ύψους 144 δισ. ευρώ στον ποταμό Γιαρλούνγκ Τσανγκμπό, κοντά στα σύνορα με την Ινδία, τον Ιούλιο. Το έργο αυτό προκαλεί ανησυχία τόσο στην Ινδία όσο και στο Μπανγκλαντές, καθώς πιθανές συνέπειες είναι οι διακοπές στη ροή των υδάτων, πλημμύρες και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι τα κινεζικά φράγματα μπορεί να μειώσουν τη ροή του ποταμού κατά την ξηρή περίοδο έως και 85%, πλήττοντας την Ινδία και το Μπανγκλαντές. Η Ινδία έχει καλέσει την Κίνα να διασφαλίσει πως τα συμφέροντα των χωρών που βρίσκονται κατάντη* δεν θα θιγούν.
Ο Γουάνγκ τόνισε ότι η Κίνα έχει πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας και πως ο πραγματικός σκοπός του έργου είναι η τόνωση μιας οικονομίας που παραμένει υποτονική μετά την πανδημία. Ωστόσο, διεθνείς παρατηρητές σημειώνουν ότι, παρά την έναρξη του έργου, η κινεζική οικονομία δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης, με τη χαμηλή εμπιστοσύνη των επενδυτών και τη μείωση της εγχώριας ζήτησης να επιμένουν.
Η γεωπολιτική διάσταση
Σύμφωνα με αναλυτές, η αντιπαράθεση Ινδίας-Κίνας για τους πόρους του ποταμού Γιαρλούνγκ Τσανγκμπό/Βραχμαπούτρα είναι πρωτίστως γεωπολιτική.
Ο Χανγκ Μινγκ-τε, ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικής Άμυνας και Ασφάλειας της Ταϊβάν, δήλωσε στην Epoch Times στις 15 Οκτωβρίου ότι η Ινδία ανακοίνωσε σκόπιμα το σχέδιό της αυτή τη χρονική στιγμή, για να ενισχύσει την επιρροή της στην περιοχή. Προσέθεσε ότι, εκτός από τις συνοριακές διαφορές με την Κίνα, οι σχέσεις Ινδίας-Μπαγκλαντές έχουν επιδεινωθεί, καθώς το Μπαγκλαντές φαίνεται να πλησιάζει το Πακιστάν.
Ο ίδιος προειδοποίησε ότι τα σχέδια και των δύο χωρών για ανάπτυξη φραγμάτων στον ίδιο ποταμό θα οξύνουν τον ανταγωνισμό για το νερό, περιορίζοντας τα αποθέματα των χωρών που βρίσκονται κατάντη. Η Ινδία φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο των υδάτων της από την Κίνα, ενώ το Μπανγκλαντές ανησυχεί για πιθανή εξάρτηση από την Ινδία.
Στρατηγικής σημασίας τοποθεσία και κινεζικές αντιδράσεις
Η περιοχή Μεντόγκ του Θιβέτ απέχει λιγότερο από 20 χιλιόμετρα από την Αρουνάτσαλ Πραντές της Ινδίας.
Ο Γουάνγκ επισήμανε ότι ανάμεσα στα 208 ινδικά έργα περιλαμβάνεται και το φράγμα του ποταμού Σιάνγκ, το οποίο βρίσκεται κατάντη του Γιαρλούνγκ Τσανγκμπό, μετά την έξοδό του από τη Μεντόγκ. Το έργο αυτό, όπως εξήγησε, έχει τεχνικές επιπτώσεις στα κινεζικά φράγματα στα κατώτερα τμήματα του ποταμού, λόγω του φαινομένου της παλινδρόμησης των υδάτων, που μπορεί να επηρεάσει ακόμη και την επιλογή τοποθεσίας του κινεζικού φράγματος.
Ο Γουάνγκ υπενθύμισε ότι για περισσότερο από μία δεκαετία το Πεκίνο έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του στην κατασκευή φράγματος από την Ινδία σε αυτό το σημείο, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση της Ινδίας φαίνεται αυτή τη φορά αποφασισμένη να προχωρήσει.
Ένα κινεζικό κρατικό μέσο, το 163.com, δημοσίευσε στις 7 Οκτωβρίου άρθρο με τίτλο Why Must the Yarlung Tsangbo River Dam Be Built Now? It’s Now or It will Be Too Late! («Γιατί πρέπει να κατασκευαστεί τώρα το φράγμα του ποταμού Γιαρλούνγκ Τσανγκμπό; Τώρα πρέπει, αλλιώς θα είναι πολύ αργά!»).
Το άρθρο υποστήριζε ότι, στο σημερινό πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και των ελλείψεων νερού, «όποιος κατασκευάζει φράγματα και ελέγχει τη ροή κοντά στην πηγή, αποκτά τον έλεγχο». Παραδεχόταν ακόμη ότι η ανησυχία της Ινδίας για πιθανό έλεγχο της ροής από την Κίνα δεν αποτελεί θεωρία συνωμοσίας, αλλά γεωπολιτική πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, η κατασκευή του κινεζικού φράγματος θεωρείται «στρατηγικό σημείο ελέγχου», καθώς δεν αποτελεί απλώς ενεργειακό έργο, αλλά «σύμβολο εθνικής παρουσίας» που υποχρεώνει τις γειτονικές χώρες «να το σκεφτούν διπλά πριν κινηθούν στην περιοχή».
Οι αμφισβητούμενες συνοριακές γραμμές
Ο Γουάνγκ εξήγησε ότι υπάρχουν τρεις διαφορετικές οριοθετήσεις των συνόρων μεταξύ Κίνας και Ινδίας.
Η πρώτη είναι η γραμμή που χαράσσεται στους κινεζικούς χάρτες, σύμφωνα με την οποία η νότια περιοχή του Θιβέτ —γνωστή ως Αρουνάτσαλ Πραντές στην Ινδία— θεωρείται κινεζικό έδαφος. Τα κινεζικά υδροηλεκτρικά έργα στα κατώτερα τμήματα του ποταμού βασίζονται σε αυτή τη γραμμή.
Η δεύτερη είναι η Γραμμή ΜακΜάχον, η οποία αναγνωρίζεται διεθνώς ως το νόμιμο σύνορο, αλλά δεν αναγνωρίζεται από το Πεκίνο. Βάσει αυτής, η Αρουνάτσαλ Πραντές αποτελεί ινδικό έδαφος — γεγονός που μειώνει σημαντικά το μήκος του ποταμού στην Κίνα.
Η τρίτη γραμμή βρίσκεται περίπου 20 χιλιόμετρα βόρεια της Γραμμής ΜακΜάχον και αντιπροσωπεύει την πραγματική γραμμή ελέγχου, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τον συνοριακό πόλεμο της δεκαετίας του 1960, όταν ο Μάο Τσετούνγκ διέταξε τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό να αποσυρθεί βόρεια.
Ο Γουάνγκ υποστήριξε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την κατασκευή του μεγαλύτερου υδροηλεκτρικού έργου στον κόσμο ως μέσο για την αναζωπύρωση της συνοριακής διαμάχης και μία εκ νέου διείσδυση στη νότια περιοχή του Θιβέτ.
Με τη συμβολή του Luo Ya και πληροφορίες από το Reuters
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ανάντη: τα τμήματα που βρίσκονται πιο κοντά στις πηγές (αντώνυμο: κατάντη, τα τμήματα προς τις εκβολές)
