Συμφωνία με το ΝΑΤΟ ώστε να εξαιρεθεί από τον στόχο δαπανών για την άμυνα που αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ της έχει συνάψει η Ισπανία, όπως ανακοίνωσε την Κυριακή ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. «Δεν πρόκειται να δαπανήσουμε το 5% του ΑΕΠ μας για την άμυνα, αλλά η συμμετοχή, το βάρος και η νομιμοποίησή μας στο ΝΑΤΟ παραμένουν αδιαπραγμάτευτα», δήλωσε ο Σάντσεθ κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής ομιλίας στις 22 Ιουνίου.
Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες τους μετά τις πιέσεις που άσκησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, απαιτώντας την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, έναντι του τρέχοντος στόχου 2%.
Ο Σάντσεθ, επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, προχώρησε στις δηλώσεις αυτές ενόψει της διήμερης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, η οποία ξεκινά την Τρίτη. Τόνισε: «Σεβόμαστε πλήρως τη νόμιμη επιθυμία άλλων χωρών να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Εμείς όμως δεν θα το κάνουμε», προσθέτοντας ότι η Ισπανία μπορεί να καλύψει όλες τις δεσμεύσεις της απέναντι στο ΝΑΤΟ όσον αφορά προσωπικό ή εξοπλισμό δαπανώντας μόλις το 2,1% του ΑΕΠ της. Την περασμένη Πέμπτη, ο Σάντσεθ ενημέρωσε τον νέο γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, για την πρόθεση της Ισπανίας να εξαιρεθεί από το εν λόγω όριο.
Η Ισπανία καταγράφει σήμερα τις χαμηλότερες αμυντικές δαπάνες στη Συμμαχία, με ποσοστό 1,28% σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ. Την Παρασκευή, ο Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε: «Η Ισπανία πρέπει να πληρώσει ό,τι πληρώνουν και οι υπόλοιποι», επικρίνοντας την αδυναμία της Μαδρίτης να ακολουθήσει τα σχετικά στάνταρντ.
Σε συνέντευξη Τύπου πριν από τη σύνοδο στις 23 Ιουνίου, ο Μαρκ Ρούτε ρωτήθηκε σχετικά με το γιατί επέτρεψε την εξαίρεση στην Ισπανία και ποιο μήνυμα στέλνει αυτό σε άλλες χώρες που ενδεχομένως δεν θεωρούν απαραίτητη την επίτευξη του στόχου του 5%. Ο Ρούτε απάντησε: «Πάντα είχα τον ύψιστο σεβασμό για τη συμβολή της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ. Η εξαίρεση έγκειται στο ότι η Ισπανία πιστεύει πως μπορεί να επιτύχει τους στόχους της με ποσοστό 2,1%».
Ο ίδιος πρόσθεσε: «Το ΝΑΤΟ είναι απολύτως πεπεισμένο πως η Ισπανία θα χρειαστεί να φτάσει το 3,5% συνολικά». Προς το παρόν, καμία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ δεν διαθέτει το 5% του ΑΕΠ της για αμυντικές δαπάνες· η Πολωνία πλησιάζει περισσότερο, με 4,12%. Πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιταλία και ο Καναδάς, συνεχίζουν να υστερούν και έναντι του υπάρχοντος στόχου 2%.
Τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον είχε δηλώσει πως η χώρα του στοχεύει να αυξήσει τις άμυνες δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ έως το 2030, με ρυθμούς σημαντικά ταχύτερους από τα προηγούμενα σχέδια. Τότε είχε επισημάνει ότι αναμένεται σύντομα νέα οδηγία του ΝΑΤΟ για δαπάνες μεταξύ 3% και 4% του ΑΕΠ.
Η Σουηδία, μετά από πολιτική στρατιωτικής ουδετερότητας που κράτησε περισσότερα από 200 χρόνια, έσπασε την παράδοση αυτή με την ένταξή της στο ΝΑΤΟ τον Μάρτιο του 2024. Η Νορβηγία πέτυχε τον στόχο 2% το 2024 και σκοπεύει να διπλασιάσει το σημερινό της ποσοστό δαπανών έως το 2036.
Ζητήματα στη σκιά της συνόδου είναι και οι επιπτώσεις των αμερικανικών βομβαρδιστικών B2 σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις —Φορντόου, Νατάνζ και Ισφαχάν— στις 21 Ιουνίου. Οι συγκρούσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ οξύνθηκαν στις 13 Ιουνίου, μετά τα χτυπήματα του ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου σε ιρανικό έδαφος. Το Ιράν δήλωσε τη Δευτέρα ότι επεκτείνει το εύρος των «νόμιμων στόχων» για τις ένοπλες δυνάμεις του, υποστηρίζοντας: «Δεν θα συμφωνούσα πως αυτό παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Ό,τι έκαναν οι ΗΠΑ», είπε χαρακτηριστικά ο Ρούτε.
Τον Ιούνιο, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ εξέφρασε την πεποίθηση ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα συμμορφωθούν με την απαίτηση της Ουάσιγκτον για αυξημένες αμυντικές δαπάνες. «Για να είμαστε συμμαχία, πρέπει να είμαστε κάτι περισσότερο από σημαίες· να είμαστε σχηματισμοί, κάτι περισσότερο από διασκέψεις», τόνισε σε συνάντηση υπουργών Άμυνας στις Βρυξέλλες. «Είμαστε εδώ για να συνεχίσουμε το έργο που ξεκίνησε ο πρόεδρος Τραμπ: μια δέσμευση για δαπάνες 5% σε όλη τη Συμμαχία — κάτι που πιστεύουμε πως θα γίνει, που πρέπει να έχει υλοποιηθεί έως τη σύνοδο κορυφής στη Χάγη αργότερα μέσα στον μήνα».
Με την συμβολή των Reuters και Γκάι Μπέρκελ
