Σε αποκλεισμό του ενδεχομένου κυβερνοεπίθεσης ως αιτίας για τη μεγάλη διακοπή ηλεκτροδότησης της Δευτέρας στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τμήματα της Γαλλίας προχώρησε η ισπανική διαχειρίστρια του δικτύου, Red Eléctrica de España (REE), κάνοντας λόγο για ξαφνική πτώση στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας ως πιθανή αιτία του μπλακ άουτ.
Όπως δήλωσε ο Εδουάρδο Πριέτο, επικεφαλής των λειτουργιών του συστήματος REE σε συνέντευξη Τύπου στις 29 Απριλίου, το ηλεκτρικό σύστημα υπέστη σοβαρή μείωση παραγωγής στην νοτιοδυτική Ισπανία, προκαλώντας αποσταθεροποίηση και συνεπώς αποσύνδεση από το γαλλικό δίκτυο. Αν και πιθανολογείται ότι το πρόβλημα προήλθε από μονάδες ηλιακής ενέργειας, όπως σημείωσε, είναι ακόμη νωρίς για να επιβεβαιωθεί.
«Καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως δεν υπήρξε καμία παρέμβαση στα συστήματα ελέγχου της Red Eléctrica που να προκάλεσε το συμβάν», δήλωσε ο Πριέτο, σύμφωνα με τη La Vanguardia. «Το γεγονός πως η διακοπή σημειώθηκε στον νοτιοδυτικό τομέα της Ιβηρικής πιθανόν δείχνει πως η απώλεια παραγωγής αφορά σε ηλιακή ενέργεια.»
Τη στιγμή της διακοπής, τα φωτοβολταϊκά (PV) παρήγαν το 59% του ισπανικού ρεύματος, η αιολική ενέργεια το 12%, η πυρηνική σχεδόν το 11% και οι σταθμοί φυσικού αερίου με συνδυασμένο κύκλο το 5%, σύμφωνα με τα στοιχεία της REE. Μέσα σε μόλις πέντε λεπτά, από τις 12:30 έως τις 12:35 το μεσημέρι της Δευτέρας (τοπική ώρα), η ηλιακή παραγωγή κατέρρευσε πάνω από 50%, πέφτοντας από τα 18 στα 8 γιγαβάτ.
Η αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης στις περισσότερες περιοχές της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ολοκληρώθηκε νωρίς το πρωί της Τρίτης.
Παρά τον αποκλεισμό του ενδεχομένου κυβερνοεπίθεσης από την REE, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας ανακοίνωσε πως ξεκινά προκαταρκτική διερεύνηση για να διαπιστωθεί κατά πόσο πίσω από το μπλακ άουτ κρύβεται κυβερνοεπίθεση. Ο δικαστής Χόρχε Καλάμα ανέφερε πως, αν και η αιτία παραμένει άγνωστη, το σενάριο της κυβερνοτρομοκρατίας παραμένει μεταξύ των εξεταζόμενων.
Η REE επεσήμανε πως αποκατέστησε το 99,95% της συνολικής ζήτησης, ενώ ο αντίστοιχος διαχειριστής της Πορτογαλίας, REN, διαβεβαίωσε πως το δίκτυο είχε σταθεροποιηθεί πλήρως μέχρι αργά τη Δευτέρα. Η REN υπογράμμισε πως απαιτήθηκε μια σύνθετη επιχείρηση «μαύρης εκκίνησης» (black start), δηλαδή επανεκκίνηση του εργοστασίου φυσικού αερίου Tapada do Outeiro από πλήρη απενεργοποίηση, ώστε να επιστρέψει το ρεύμα στη μεγαλύτερη περιοχή του Πόρτο.
Η διαδικασία black start σημαίνει σταδιακή, αυτόνομη επανεκκίνηση μονάδων παραγωγής και επανασύνδεσή τους στο δίκτυο. «Πρόκειται για μια διαδικασία που πρέπει να πραγματοποιείται με ιδιαίτερη προσοχή και προοδευτικότητα για την εξασφάλιση της μέγιστης ασφάλειας και τη διαφύλαξη της σταθερότητας του εθνικού συστήματος ηλεκτροδότησης», τόνισε η REN.
Στη Γαλλία, ο διαχειριστής RTE επιβεβαίωσε ότι χιλιάδες νοικοκυριά στη γαλλική χώρα των Βάσκων έμειναν χωρίς ρεύμα για λίγα λεπτά, πριν αποκατασταθεί η παροχή.
Οι πληγείσες χώρες έχουν συνολικά πληθυσμό πάνω από 50 εκατομμύρια κατοίκους.
Σε ανακοίνωσή της, η βρετανική δεξαμενή σκέψης Net Zero Watch επεσήμανε ότι σύμφωνα με αναλυτές του κλάδου, «υπάρχει σοβαρή πιθανότητα η εξάρτηση του ισπανικού δικτύου σχεδόν αποκλειστικά από ανανεώσιμες την ώρα του μπλακ άουτ να συνέβαλε στην έκταση του φαινομένου».
Όπως σημείωσε η Net Zero Watch, «η σταθερότητα ενός δικτύου βασίζεται στην αποκαλούμενη ‘αδράνεια’, δηλαδή στην αντίσταση σε ταχείες μεταβολές που προσφέρουν οι μεγάλες περιστρεφόμενες γεννήτριες, όπως οι θερμικές μονάδες φυσικού αερίου, και όχι τα αιολικά και τα ηλιακά πάρκα.» Η υπερβολική διείσδυση ΑΠΕ, προσέθεσε, μπορεί να σημαίνει ανεπαρκή αδράνεια—κι έτσι μια διαταραχή να μεταφέρεται αστραπιαία σε ολόκληρα τα διασυνδεδεμένα δίκτυα, προκαλώντας μπλακ άουτ.
Σε ανάλυσή του, ο ειδικός ενέργειας Τζον Κεμπ επισήμανε πως η Ιβηρική έχει από τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης ΑΠΕ παγκοσμίως, γεγονός που καθιστά το συμβάν «μελέτη περίπτωσης» για τον τρόπο που η αυξημένη παρουσία αιολικών και φωτοβολταϊκών επηρεάζει την αξιοπιστία και την ανάκαμψη του συστήματος έπειτα από γενικευμένες βλάβες.
Ο Κεμπ εκτίμησε πως οι ερευνητές θα χρειαστούν «αρκετούς μήνες» για να καταλήξουν σε πλήρη ανάλυση των αιτίων που οδήγησαν στο μπλακ άουτ. Σημείωσε μάλιστα πως οι ισπανικοί πυρηνικοί σταθμοί τέθηκαν αυτόματα εκτός λειτουργίας, λόγω των παθητικών συστημάτων ασφαλείας που ενεργοποιήθηκαν εξαιτίας της απώλειας τροφοδοσίας από το δίκτυο.
Η Ισπανία διαθέτει επτά πυρηνικούς αντιδραστήρες, που παράγουν περίπου το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Στο πλαίσιο της πολιτικής σταδιακής εγκατάλειψης της πυρηνικής ενέργειας, οι αντιδραστήρες αυτοί προβλέπεται να απενεργοποιηθούν έως το 2035, με τον πρώτο να σταματά τη λειτουργία του το 2027.
Μπλακ άουτ τέτοιας έκτασης είναι σπάνια στην Ευρώπη. Για σύγκριση, η τελευταία τόσο μεγάλη διακοπή σημειώθηκε στην Ιταλία το 2003, όταν σχεδόν ολόκληρη η χώρα έμεινε χωρίς ρεύμα για περίπου 12 ώρες, λόγω προβλήματος με υδροηλεκτρική γραμμή μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας.
Με την συμβολή του Reuters.
