Με ενέργειες όπως η κατάσχεση της Ολλανδικής εταιρείας κατασκευής ημιαγωγών Nexperia στις 30 Σεπτεμβρίου, η Δύση δείχνει ολοένα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να μεταχειριστεί ακόμη και βασικές τεχνολογίες ημιαγωγών ως στρατηγικά πλεονεκτήματα, επισημαίνουν αναλυτές.
Η παρέμβαση της κυβέρνησης της Ολλανδίας, επικαλούμενη νόμο της Ψυχροπολεμικής περιόδου, έγινε καθοριστική στιγμή στη μάχη της Ευρώπης για την προστασία της τεχνολογικής της κυριαρχίας απέναντι στην Κίνα.
Η Nexperia εξαγοράστηκε το 2019 από την κινεζική Wingtech, η οποία ελέγχεται εν μέρει από το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ) και έχει συμπεριληφθεί στη μαύρη λίστα των Ηνωμένων Πολιτειών, αποτελώντας έτσι θύμα μιας γεωοικονομικής «διασταύρωσης πυρών».
Η Nexperia συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους παραγωγούς απλών τσιπ παγκοσμίως, όπως δίοδοι και τρανζίστορ — εξαρτήματα που, αν και όχι αιχμής, παραμένουν αδιαπραγμάτευτα για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία και τις βιομηχανικές εφοδιαστικές αλυσίδες. Έως και το 80% των προϊόντων της συγκεντρώνονται και συσκευάζονται στην Κίνα πριν διανεμηθούν εκ νέου.
Η αντίδραση των ολλανδικών αρχών ήρθε αφότου ο πρώην διευθύνων σύμβουλος από την Κίνα, Ζανγκ Σουτζίνγκ, φέρεται να ξεκίνησε τη μεταφορά ζωτικών λειτουργιών, δεδομένων και εξοπλισμού από την Ευρώπη προς την Κίνα.
Την 1η Οκτωβρίου πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία 30 θυγατρικών της Nexperia διεθνώς και καθαίρεσαν τον Ζανγκ από τη θέση του. Η μητρική εταιρεία, Wingtech, από ιδιωτική έχει περάσει υπό μερικό κρατικό έλεγχο, που ισοδυναμεί με άμεση εποπτεία από το ΚΚΚ. Η εξαγορά της Nexperia το 2019, αξίας περίπου 3,78 δισ. δολαρίων, ήταν τότε η μεγαλύτερη διασυνοριακή συναλλαγή της Κίνας στον τομέα των ημιαγωγών.
Τον Σεπτέμβριο, η ολλανδική κυβέρνηση επικαλέστηκε τον Νόμο για τη Διαθεσιμότητα Αγαθών του 1952, θεσμοθετημένο για την προστασία στρατηγικών βιομηχανιών κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Το Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων ανέφερε: «Η συμπεριφορά της Nexperia δημιουργούσε απειλή για τη διατήρηση και προστασία κρίσιμης τεχνολογικής γνώσης και δυνατοτήτων επί ολλανδικού και ευρωπαϊκού εδάφους». Προειδοποίησε ότι εάν δεν λαμβάνονταν μέτρα, το ευρωπαϊκό της σκέλος θα εξαφανιζόταν με ταχείς ρυθμούς.
Γιατί η Nexperia έγινε στόχος
Αν και τα τσιπ της Nexperia δεν είναι εξελιγμένα υπό τα σημερινά πρότυπα, ειδικοί εκτιμούν ότι η απόφαση της Ολλανδίας αποτυπώνει πώς οι έλεγχοι εξαγωγών στη Δύση πλέον επεκτείνονται πέρα από τα καινοτόμα προϊόντα όπως τα επιταχυντικά τεχνητής νοημοσύνης, αγγίζοντας βασικές γραμμές παραγωγής και κρίσιμες υποδομές της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η Wingtech, άλλωστε, βρίσκεται εδώ και χρόνια στο μικροσκόπιο της Δύσης. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου την υποχρέωσε να αποσυρθεί από το εργοστάσιο Newport, ενώ οι ολλανδικές αρχές εξέτασαν ενδελεχώς την εξαγορά της νεοφυούς startup Nowi το 2023.
Το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ ενέταξε τη Wingtech στη σχετική λίστα τον Δεκέμβριο του 2024, αφού συνέδραμε την εξαγορά εταιρειών με ευαίσθητες τεχνολογίες ημιαγωγών, σύμφωνα με νέους κανόνες κυριότητας που θέσπισε το Γραφείο Βιομηχανίας και Ασφάλειας στα μέσα του 2025. Ως θυγατρική υπό τον πλήρη έλεγχο της Wingtech, η Nexperia υπάγεται αυτομάτως στους αμερικανικούς περιορισμούς.
Η υπόθεση υπογραμμίζει, λένε οι ειδικοί, μια θεμελιώδη στροφή στον τρόπο με τον οποίο Ηνωμένες Πολιτείες και οι δυτικοί τους σύμμαχοι προσεγγίζουν το ζήτημα της τεχνολογικής κυριαρχίας.
Η ευρύτερη αλλαγή πολιτικής
Ο Σου Τσου-Γιουν, διευθυντής Στρατηγικής Άμυνας και Πόρων στο Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας Άμυνας και Ασφάλειας της Ταϊβάν, δήλωσε στην Epoch Times: «Ακόμη και οι λεγόμενες ώριμες τεχνολογικά διεργασίες εμπεριέχουν ιδιόκτητη τεχνογνωσία μεταποιήσης, που καθορίζει το ποσοστό επιτυχίας στην παραγωγή και την ποιότητα του τσιπ». Για παράδειγμα, η TSMC και η Samsung κατασκευάζουν καινοτόμα τσιπ, αλλά «τα ποσοστά απόδοσης και η σταθερότητα της TSMC είναι κατά πολύ ανώτερα», σημείωσε.
Ο Σου προειδοποίησε πως, αν Κινέζοι κατασκευαστές αποκτήσουν τέτοιες τεχνικές από ξένες επιχειρήσεις, θα ενισχύσουν αθέμιτα τις δυνατότητές τους, διαστρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό.
Ο καθηγητής διεθνών σχέσεων και επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Nanhua της Ταϊβάν, Σουν Κιουισιάνγκ, υπογράμμισε στην Epoch Times ότι η απόφαση των Κάτω Χωρών καταδεικνύει τη βαθιά ανησυχία της Ευρώπης πως οι βιομηχανικές φιλοδοξίες του ΚΚΚ απειλούν όχι μόνο την οικονομία αλλά και την εθνική ασφάλεια.
«Εάν ένα μόνο κρίσιμο τμήμα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας πέσει στον έλεγχο του ΚΚΚ, οι κίνδυνοι για την εφοδιαστική αλυσίδα θα είναι τεράστιοι. Και, δεύτερον, τίθεται πρόβλημα τεχνολογικής κυριαρχίας, καθώς η γνωστή ευρωπαϊκή τεχνογνωσία και οι ομάδες Ε&Α θα μπορούσαν να μεταφερθούν ολοκληρωτικά στην Κίνα, αφήνοντας την Ευρώπη κενή», είπε.
Σύμφωνα με τον Σουν, με την ενεργοποίηση του νομοθετικού πλαισίου της Ψυχροπολεμικής περιόδου, η Ολλανδία χάραξε ουσιαστικά τα «ώριμα» τσιπ ως ευαίσθητη τεχνολογία — χαρακτηρισμός που μέχρι τώρα αφορούσε μόνο πρωτοποριακά προϊόντα, όπως τσιπ τριών νανομέτρων ή επιταχυντές τεχνητής νοημοσύνης.
«Η Ευρώπη και η Αμερική κινούνται πλέον προς το δόγμα της κυριαρχίας στην εφοδιαστική αλυσίδα, όχι μόνο των τεχνολογιών αιχμής», πρόσθεσε. Η υπόθεση Nexperia αποτελεί την πρώτη σαφή εφαρμογή αυτής της νέας λογικής.
Ως απάντηση στην ολλανδική ενέργεια, το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου, στις 4 Οκτωβρίου, απαγόρευσε την εξαγωγή προϊόντων της Nexperia που παράγονται στην Κίνα, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά την εταιρεία ως πιόνι σε διπλωματική αντιπαράθεση με σαφή ψυχροπολεμική νοοτροπία.
Υιοθέτηση μιας ψυχροπολεμικής νοοτροπίας
Ο Φενγκ Τσονγκγί, αναπληρωτής καθηγητής Κινεζικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, δήλωσε στην Epoch Times ότι η κίνηση των Κάτω Χωρών άργησε πολύ, τονίζοντας πως «η Δύση πρέπει να αναγνωρίσει ότι βρίσκεται ήδη σ’ έναν de facto ψυχρό πόλεμο με το ΚΚΚ».
«Οι δυτικές κυβερνήσεις υπερτονίζουν τον άξονα του κακού, αλλά πολλές διστάζουν ακόμη να κατατάξουν το ΚΚΚ στην αυταρχική κομμουνιστική ομάδα», πρόσθεσε. Στην πραγματικότητα, ο εν εξελίξει πόλεμος τεχνολογίας, πληροφοριών και εμπορίου αποτελούν εκδηλώσεις ενός νέου Ψυχρού Πολέμου. Η άρνηση της πραγματικότητας, προειδοποίησε, θα οδηγήσει σε κρίσιμα στρατηγικά σφάλματα. «Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν σύγκρουση ασυμβίβαστων συστημάτων», υπογράμμισε. «Η μεταφορά τεχνολογίας στο ΚΚΚ είναι βοήθεια στον αντίπαλο».
Σημείωσε ακόμη πως, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Δύση ενστερνίστηκε την ψευδαίσθηση του τέλους της ιστορίας, θεωρώντας ότι η οικονομική συνεργασία θα οδηγήσει στη φιλελευθεροποίηση της Κίνας. Η αισιόδοξη αυτή αυταπάτη άνοιξε τις πύλες για εκμετάλλευση της δυτικής τεχνολογίας μέσω της παγκοσμιοποίησης.
Ο Φενγκ σημείωσε ότι η εποχή των μεταρρυθμίσεων του ΚΚΚ, ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τον θάνατο του Μάο Τσετούνγκ ως μια στρατηγική εκμετάλλευσης του δυτικού κεφαλαίου και τεχνολογίας, με πολυεθνικές να εισβάλλουν στην Κίνα για τα κέρδη.
Το κινεζικό μοντέλο «αντιγραφής και κλοπής»
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι, από τη σύστασή του, το ΚΚΚ στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στην αντιγραφή, την αντίστροφη μηχανική, την κατασκοπία και την υποκλοπή τεχνολογίας για να ενισχύσει τις δυνατότητές του. Το πρόσφατο πενταετές σχέδιο της Κίνας ζητά ρητά έκτακτα μέτρα για την αυτοδυναμία στην παραγωγή ημιαγωγών, φρασεολογία που κατά τους αναλυτές φανερώνει τις πραγματικές προθέσεις του καθεστώτος.
Ο Σουν τόνισε ότι το κρατικο-καπιταλιστικό μοντέλο του ΚΚΚ αντιμετωπίζει την απορρόφηση ξένης τεχνολογίας ως θεμιτή συντόμευση για να προσπεράσει ανταγωνιστές, εγκαταλείποντας τη σταδιακή, ανεξάρτητη έρευνα. «Οι κινεζικές εταιρείες δεν πρωτοτυπούν, αλλά αριστεύουν στη βιομηχανική υλοποίηση υπαρχουσών τεχνολογιών, συμπιέζοντας το κόστος, αξιοποιώντας κρατική πολιτική και επιδοτήσεις για να εξαλείψουν τον ανταγωνισμό διεθνώς», είπε.
Ο Σου ανέφερε δεκάδες υποθέσεις βιομηχανικής κατασκοπίας, όπως τα κλεμμένα σχέδια του μαχητικού F-35 από την Lockheed Martin ή την κλοπή τεχνολογίας ρομποτικής της Tesla. Υπενθύμισε ότι η ηλεκτρομαγνητική καταπέλτης στο αεροπλανοφόρο Fujian προσαρμόστηκε από την τεχνολογία μαγνητικής αιώρησης της Siemens, που εισήχθη για το μετρό υψηλής ταχύτητας της Σαγκάης.
Ο Φενγκ συμπλήρωσε ότι το κινεζικό σύστημα καταπνίγει τη δημιουργικότητα. «Χωρίς ελευθερία σκέψης, λόγου και ακαδημαϊκής αναζήτησης, δεν μπορεί να υπάρξει καινοτομία», ανέφερε. «Όπως συνέβαινε στη Σοβιετική Ένωση, έτσι κι εδώ η κλοπή είναι αναγκαία για να προλάβουν τη Δύση». Επισήμανε ότι τα καπιταλιστικά συστήματα προστατεύουν την πνευματική ιδιοκτησία, επιβραβεύοντας τη δημιουργία, σε αντίθεση με το γραφειοκρατικό μοντέλο του ΚΚΚ που γεννά διαφθορά και λογοκλοπή. «Όλα τα επιτεύγματα που διαφημίζονται ετησίως είναι ψεύτικα», κατέληξε. «Είναι κατασκευασμένα μέσω εξαναγκαστικής μεταφοράς τεχνολογίας και κλοπής».
Η Ευρώπη ακολουθεί το αμερικανικό παράδειγμα
Η υπόθεση Nexperia είναι μόνο το τελευταίο επεισόδιο μιας σειράς ευρωπαϊκών αντιδράσεων απέναντι σε κινεζικές εξαγορές. Από το πρώτο κύμα τεχνολογικών περιορισμών που επιβλήθηκε επί διοίκησης Τραμπ, η Ευρώπη εντείνει τους ελέγχους σε κινεζικές επενδύσεις. Το 2016, κινεζικοί όμιλοι εξαγόρασαν εταιρείες-κολοσσούς όπως η Volvo, η Syngenta και η γερμανική KUKA.
Έκτοτε, η ευρωπαϊκή στάση αναθεωρείται σταδιακά: η Ιταλία απέκλεισε αρκετές κινεζικές εξαγορές, πρόσφατα αφαιρώντας τα δικαιώματα ψήφου της China National Chemical στην Pirelli και διακόπτοντας κοινοπραξία με την Shenyang Aircraft. Η Γερμανία έλαβε επίσης μέτρα, φρενάροντας αγορές στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων φοβούμενη κινδύνους για την εθνική ασφάλεια.
Ωστόσο, ο Φενγκ προειδοποιεί ότι η ευρωπαϊκή στάση παραμένει κατακερματισμένη. «Οι περισσότερες επεμβάσεις αφορούν μεμονωμένες εταιρικές υποθέσεις, δεν αγγίζουν ακόμη εθνική στρατηγική», είπε. «Κάτω Χώρες, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να συντονίσουν τα ρυθμιστικά τους πλαίσια εξαγωγών με εκείνα των ΗΠΑ· έως τότε, αφήνουν στην ουσία στον ΚΚΚ μια πόρτα ανοιχτή».
Με την συμβολή των Σονγκ Τανγκ και Γι Ρου
