Με έντονη γεωπολιτική χροιά ολοκληρώθηκε την Κυριακή η 55η Διεθνής Έκθεση Αεροπορίας και Διαστήματος του Παρισιού, γνωστή και ως Paris Air Show, με την Κίνα να έχει φέτος πρωταγωνιστικό ρόλο στη διοργάνωση.
Η έκθεση, που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια στο αεροδρόμιο Λε Μπουρζέ, αποτελεί το σημαντικότερο και μεγαλύτερο παγκοσμίως γεγονός στον τομέα της αεροδιαστημικής και της άμυνας. Στις προηγούμενες διοργανώσεις, η παρουσία του Πεκίνου ήταν περιορισμένη, με λίγες κρατικές εταιρείες να συμμετέχουν διακριτικά. Ωστόσο, η έκθεση του 2025 σηματοδότησε μια αξιοσημείωτη στροφή: σύμφωνα με την οργανωτική επιτροπή GIFAS (Groupement des Industries Françaises Aéronautiques et Spatiales), ο αριθμός των κινεζικών συμμετοχών υπερδιπλασιάστηκε – από 29 το 2023 σε 76 φέτος.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, που διήρκεσε από τις 16 έως τις 22 Ιουνίου, τα περίπτερα γέμισαν με μοντέλα και μακέτες που αποτύπωναν την ευρεία γκάμα της κινεζικής αεροναυπηγικής παραγωγής – από επιβατηγά αεροσκάφη έως μαχητικά και μη επανδρωμένα συστήματα (Unmanned Aerial Vehicles – UAV).
Το επιβατηγό αεροσκάφος C919 της κρατικής COMAC (Commercial Aircraft Corporation of China) μοιράστηκε τα φώτα της δημοσιότητας με την AVIC (Commercial Aircraft Corporation of China), την κορυφαία κρατική κοινοπραξία της Κίνας στον τομέα, η οποία παρουσίασε πλήθος στρατιωτικών και πολιτικών αεροσκαφών και drone. Μεταξύ αυτών ήταν τα μαχητικά J-10CE, J-35A και J-20, το μεταγωγικό Y-20, το ελικόπτερο Z-20, καθώς και το stealth UAV GJ-11. Παρουσιάστηκαν επίσης τα πολιτικά UAV Wing Loong, η σειρά ελικοπτέρων Xuange, το αμφίβιο πυροσβεστικό αεροσκάφος AG600M και το μεσαίου μεγέθους ελικόπτερο πολλαπλών χρήσεων AC352, προϊόν συνεργασίας με την Airbus. Συνολικά, η AVIC παρουσίασε πάνω από τριάντα μοντέλα σε οκτώ κατηγορίες.
Μήνυμα στρατηγικής επέκτασης
Πολλές από τις 76 κινεζικές εταιρείες συμμετείχαν για πρώτη φορά, κάτι που, σύμφωνα με αναλυτές, υπογραμμίζει την πρόθεση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) να ενισχύσει την παρουσία του στον ευρωπαϊκό αεροδιαστημικό τομέα.
Οι διοργανωτές της έκθεσης απέφυγαν να σχολιάσουν ειδικά την κινεζική συμμετοχή, ενώ Γάλλοι ειδικοί εκτίμησαν ότι η Κίνα αξιοποιεί τη διοργάνωση για να ενισχύσει τη διεθνή της εικόνα και επιρροή. Ο σινολόγος και ερευνητής Εμμανουέλ Λινκό ανέφερε ότι το Πεκίνο θεωρεί την έκθεση μια «χρυσή ευκαιρία» για προβολή, ενώ ο γεωπολιτικός αναλυτής Ζεράρ Βεσπιέ επεσήμανε πως η ισχυρή κινεζική παρουσία εξυπηρετεί ταυτόχρονα επικοινωνιακούς και πολιτικούς σκοπούς. Όπως σημείωσε, πρόκειται για μια προσπάθεια ανάδειξης των κινεζικών φιλοδοξιών σε ένα διεθνές κοινό.
Ισορροπώντας πάνω σε συγκλίνοντα συμφέροντα
Σύμφωνα με παρατηρήσεις της εφημερίδας The Epoch Times, οι Κινέζοι εκθέτες προώθησαν το αφήγημα της διμερούς συνεργασίας με τη Γαλλία, επιδιώκοντας να προσελκύσουν επενδυτικό ενδιαφέρον, να διαψεύσουν απόψεις που «αδικούν» – όπως είπαν – τη χώρα τους και να αποδώσουν τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις στην Ευρώπη σε αποφάσεις με γεωπολιτικό υπόβαθρο που ελήφθησαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υποστήριξαν ακόμη ότι τα δασμολογικά αντίποινα του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επιβάρυναν τις εμπορικές συνθήκες, αφήνοντας να εννοηθεί ότι τα πράγματα ενδέχεται να βελτιωθούν μετά τη λήξη της θητείας του.
Ο Λινκό εκτίμησε ότι το Πεκίνο προσπαθεί να υιοθετήσει έναν λόγο βασιζόμενο στις αποκλίσεις συμφερόντων μεταξύ των συμμάχων. Όπως εξήγησε, Γαλλία και ΗΠΑ ενδέχεται να συμμερίζονται κοινές αξίες, αλλά δεν έχουν πάντα τα ίδια οικονομικά συμφέροντα – σε αντίθεση με την Κίνα, με την οποία, αν και δεν μοιράζονται το ίδιο αξιακό σύστημα, υπάρχει κοινό οικονομικό έδαφος σε τομείς όπως η αγροδιατροφή, τα είδη πολυτελείας και η αεροδιαστημική.
Οι πωλήσεις στρατιωτικού υλικού παραμένουν εκτός ορίων
Παρά το γεγονός ότι οι κινεζικές εταιρείες δήλωσαν αισιοδοξία για μακροπρόθεσμη άρση των περιορισμών, το παρόν πλαίσιο εξαγωγών στρατιωτικών αεροναυπηγικών προϊόντων προς την Ευρώπη – λόγω ΗΠΑ και ΝΑΤΟ – παραμένει περιοριστικό. Ο Βεσπιέρ εμφανίστηκε επιφυλακτικός, λέγοντας πως δεν θεωρεί ρεαλιστικό το ενδεχόμενο εισόδου κινεζικών στρατιωτικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά, καθώς το ΝΑΤΟ λειτουργεί ως «συνεκτικό και αδιαπέραστο μέτωπο».
Από την πλευρά του, ο Λινκό σημείωσε ότι ενδεχόμενες μελλοντικές γεωπολιτικές κρίσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι σε περιόδους αναταραχής, δύο τομείς ευημερούν παραδοσιακά: τα είδη πολυτελείας και τα εξοπλιστικά – κάτι που, όπως είπε, αποτελεί «ενδεικτικό στοιχείο». Υπό αυτό το πρίσμα, πρόσθεσε, η αναθεώρηση του εμπάργκο όπλων προς την Κίνα – που επιβλήθηκε από την ΕΕ μετά τα γεγονότα της Τιενανμέν το 1989 – δεν θα προκαλούσε έκπληξη.
Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο κατέβαλαν σοβαρές προσπάθειες για την άρση του εμπάργκο μεταξύ 2003 και 2005. Το εμπάργκο όπλων της ΕΕ κατά του ΚΚΚ, που επιβλήθηκε στις 27 Ιουνίου 1989 ως αντίδραση στη σφαγή της πλατείας Τιενανμέν, παραμένει πολιτικά δεσμευτικό, αλλά δεν έχει κωδικοποιηθεί σε νόμο, σε αντίθεση με το εμπάργκο των ΗΠΑ. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άρση του εμπάργκο, στην οποία πρωτοστάτησε το Παρίσι, τελικά εγκαταλείφθηκε λόγω της έντονης αντίθεσης της Ουάσιγκτον.
Το C919 της COMAC στοχεύει την ευρωπαϊκή αγορά
Η φετινή έκθεση επρόκειτο να αποτελέσει κομβική στιγμή για την παρουσίαση του C919, του επιβατηγού αεροσκάφους μεσαίων αποστάσεων της COMAC, που φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί τα Airbus A320 και Boeing 737. Παρότι υπήρξαν προσδοκίες για πτητική επίδειξη στη γαλλική έδρα της Airbus, αυτό τελικά δεν κατέστη δυνατό. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφαλείας της Αεροπορίας (European Union Aviation Safety Agency – EASA) δεν χορήγησε την απαραίτητη εξαίρεση, με αποτέλεσμα η παρουσίαση του C919 να περιοριστεί στη μακέτα.
Ωστόσο, η COMAC υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τη γαλλική Safran και την αμερικανική Crane Aerospace για κοινή ανάπτυξη του μελλοντικού C929.
Ο Πατρίκ Ντεβώ, αεροδιαστημικός αναλυτής και πρώην στέλεχος της Airbus, δήλωσε ότι το βασικό ζητούμενο για την Κίνα είναι να πετύχει τη διεθνή πιστοποίηση του C919. Σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής της EASA (European Union Aviation Safety Agency), Φλοράν Γκιγιερμέ, στο γαλλικό περιοδικό L’Usine Nouvelle, η ευρωπαϊκή πιστοποίηση ενδέχεται να δοθεί εντός τριών έως έξι ετών, καθώς η διαδικασία διενεργείται στο πλαίσιο διμερούς συμφωνίας ΕΕ-Κίνας του 2019. Αντιθέτως, δεν έχει κατατεθεί σχετική αίτηση προς την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ.
Η ευρωπαϊκή πιστοποίηση θεωρείται καθοριστικής σημασίας για την είσοδο του C919 σε αγορές της Ασίας, της Αφρικής και πέραν αυτών.
Καινοτομία ή απομίμηση;
Παρότι προβάλλεται ως εμβληματικό τεχνολογικό επίτευγμα της Κίνας, το C919 βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δυτική τεχνογνωσία. Περίπου το 80% των εξαρτημάτων του προέρχονται από αμερικανούς και ευρωπαίους κατασκευαστές – συμπεριλαμβανομένων των κινητήρων LEAP της Safran και της GE.
Ο Ντεβώ εξέφρασε επιφυλάξεις για την «πρωτοτυπία» του αεροσκάφους, λέγοντας ότι το σχέδιο θυμίζει έντονα το A320. Υπενθύμισε πως ένα A320 που είχε πωληθεί στην Κίνα εξαφανίστηκε από τα συστήματα παρακολούθησης στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και πιθανολογείται ότι αποσυναρμολογήθηκε και αντιγράφηκε. «Όταν εμφανίστηκε το C919, σκεφτήκαμε αμέσως ότι πρόκειται για ένα A320», παρατήρησε. «Κανείς δεν φανταζόταν ότι θα έβαζαν ένα αεροσκάφος σε ένα υπόστεγο, θα το αποσυναρμολογούσαν εντελώς και θα το αντιγράφουν. Θα μπορούσατε να το ονομάσετε απομίμηση.»
Σύμφωνα με γαλλικά μέσα, η Airbus δεν προχώρησε σε δημόσια καταγγελία, φοβούμενη τις συνέπειες στις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα. Ωστόσο, φέρεται να ενίσχυσε τα πρωτόκολλα ασφαλείας της για έρευνα και ανάπτυξη.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών συνεχίζουν να κατατάσσουν την κινεζική βιομηχανική κατασκοπεία μεταξύ των κορυφαίων απειλών για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Το 2022, ο Κινέζος πράκτορας Σου Γιαντζούν καταδικάστηκε σε 20ετή κάθειρξη για απόπειρα κλοπής εμπορικών μυστικών από τις GE Aviation και Safran – και οι δύο εκ των βασικών προμηθευτών του C919.
